كۇلكى بولعان كانادالىق ءتاسىل: نەگە شەتەل تاجىريبەسى اقتوبەنىڭ جولدارىنا جارامادى
اقتوبە. KAZINFORM - بيىل اقتوبە وبلىسىنىڭ جولدارىن جوندەۋگە بارلىق دەڭگەيدەگى بيۋدجەتتەن 69,5 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى.
بۇل - 186 جوباعا باعىتتالعان قارجى. ناتيجەسىندە 557,9 شاقىرىمعا اسفالت توسەۋ جوسپارلانعان. بۇل جۇمىس قالاي اتقارىلىپ جاتىر؟ كۇن سۋىتقانعا دەيىن قۇرىلىستى اياقتاۋعا مۇمكىندىك بار ما؟ جول ساپاسى قالاي؟ Kazinform ءتىلشىسى وسى سۇراقتاردى جاۋاپتى ماماندارعا قويدى.
ەلىمىزدە جول جوندەۋگە بولەك، ونى كۇتىپ ۇستاۋعا، وي-شۇڭقىرىن بىتەۋگە بولەك قارجى بولىنەدى. اقتوبە وبلىسى بويىنشا بىلتىر جول جوندەۋ جۇمىستارىنا 60 ميلليارد تەڭگەگە جۋىق قارجى ءبولىنىپ، يگەرىلگەن، ال بيىل 70 ميلليارد تەڭگەگە جۋىقتايدى.
- رەسپۋبليكالىق، وبلىستىق، قالالىق، اۋداندىق بيۋدجەت ەسەبىنەن بىزدە 69,5 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى. وعان 186 جوباسى ىسكە اسىرىلىپ جاتىر. ناتيجەسىندە 557,9 ك م جولعا قاتتى جابىندىسى بار اسفالت توسەۋ جوسپارلاندى. وبلىستىق جولداردا شالقار - بوزوي، اقتوبە-رودنيكوۆكا-مارتوك، ءدوڭ-بادامشا باعىتى، قالادا تەلەفوننايا، ستانتسيوننايا كوشەلەرى مەن باۋىرلاستار، جاڭاقونىس، تومەنگى قۋرايلى تۇرعىن الاپتارىنا جول سالىنىپ جاتىر. اقجار، كىرپىشتى تۇرعىن الاپتارىنداعى كوپىر دە قاراستىرىلعان. اۋدانداردا اۋداندىق ماڭىزى بار جانە اۋىل ىشىلىك جولدار جوندەلىپ جاتىر. ىرعىزدا ورتالىق كوشە، ايتەكە بيدە ايكە، جۇرگەنوۆ، قارعالىدا اشىلىساي، الىمبەت، العادا ءۇشقۇدىق-العا-توقمانساي باعىتىنىڭ ەكى ۋچاسكەسىندە جوندەۋ باستالدى. بارلىعى ۇلكەن جوباعا جاتادى، - دەدى اقتوبە وبلىستىق جولاۋشىلار كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ەسەت امانبايەۆ.
جول قۇرىلىسىنىڭ كەيبىرى توقتاپ تۇر
اقتوبەدە بىرنەشە باعىتتا جول قۇرىلىسى توقتاپ تۇر. كوبىنە مەردىگەرلەر وزىنە العان مىندەتتى ورىندامايدى، ءتۇرلى سىلتاۋ ايتىپ، سوزىپ ءجۇرىپ الادى.
- شالقار-بوزوي باعىتىنداعى قۇرىلىس بىلتىر باستالدى. 95-115 جانە 188-205 ۋچاسكەلەرى بولىپ ەكىگە ءبولىندى. 95-115 شاقىرىمى ارالىعىن «تولاعاي» ج ش س، ال 188-205 ارالىعىن «TAUAN Construction» ج ش س جوندەيدى. قازىر 95-115 شاقىرىمى ارالىعىنداعى قۇرىلىستا پروبلەما بار. قۇرىلىس كەستەگە سايكەس ەمەس. مەردىگەرگە ايىپپۇل سالامىز. قۇرىلىستىڭ كەستەگە ساي سالىنىپ جاتپاعانىن، ايىپ تولەۋى ءتيىس ەكەنىن دالەلدەپ، سوتقا جىبەردىك، - دەدى ەسەت امانبايەۆ.
كەلىسىمشارت تالابى بويىنشا اي سايىن اتقارىلعان جۇمىسقا اكت تاپسىرادى، تاپسىرىس بەرۋشى جۇمىس پەن مىندەتتى سالىستىرامىز. سول كەزدە كەستەگە ساي ورىندالماسا، ايىپپۇل تولەۋگە، جۇمىستى جالعاستىرۋعا مىندەتتەيدى.
ايىپپۇل جۇمىس كولەمىنە بايلانىستى ءارتۇرلى ەسەپتەلەدى. ەگەر تولەي الماسا، كەلەسى ايدا تاعى ايىپپۇل سالىنادى. ءۇشىنشى رەت قايتالاسا، كەلىسىمشارت بۇزىلادى.
— ىرعىز- قۇتيكول- جارما جولى 2021 -جىلى باستالدى. 0-15، 15-30، 30-45 بولىپ ءۇش ۋچاسكەگە بولىنگەن. العاشقى ەكى ۋچاسكەسىنە جاۋاپتى «اباي ب» ج ش س ەشقانداي جۇمىس ىستەمەي، سوت ارقىلى كەلىسىمشارت بۇزىلدى. قازىر جوباعا قايتا تۇزەتۋ ەنگىزىلىپ جاتىر. ال 30-45 شاقىرىمى ارالىعىندا «اسسانا دورستروي» كومپانياسى جۇمىسىن كەستەگە سايكەس جۇرگىزىپ جاتىر. اقتوبە قالاسىنداعى وڭتۇستىك اينالما جول — پروبلەمالىق نىسان. الدىمەن «ك ت پ» ج ش س قۇرىلىستى باستادى. جۇمىس اياقتالماي، كەلىسىمشارت بۇزىلدى. جوباعا تۇزەتۋلەر ەنگىزىلىپ، «كازكومسەرۆيس» ج ش س- ءى جول بەلگىلەرىن، باعدارشام، ايالداما پاۆيلونىن، جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولىن سالۋ جۇمىسىن جۇرگىزىپ جاتىر، - دەدى ەسەت امانبايەۆ.
«جول اكتيۆتەرىنىڭ ۇلتتىق ساپا ورتالىعى» اقتوبە وبلىستىق فيليالىنىڭ ديرەكتورى تەلمان مالايەۆ بولسا، بۇزىلعان عانا ەمەس، وڭىردە شاشىلىپ، تورىپاعى عانا قالعان جولدار دا بار.
— بيىل 180 ۋچاسكەگە ساراپتاما جاساپ جاتىرمىز. سونىڭ ىشىندە قايتا جاڭعىرتۋداعى 51 جوبادا 274 شاقىرىم بار. 80 شاقىرىمداعى كۇردەلى جوندەۋ، 574 شاقىرىمدىق ورتاشا جوندەۋدى دە قاراپ، تەكسەرەمىز. مۇندا 432 رەت بارىپ، 619 سىناما الدى. قيىرشىق تاس، مالتا تاس قوسپاسى، توپىراق، اسفالت جابىندىسى قوسپاسى زەرتتەلىپ، 164 سىناما ستاندارتقا سايكەس كەلمەدى. بارلىعى 130 اقاۋ تىركەلدى. قازىر ۇشەۋى عانا قاتەلىكتى تۇزەدى، وزگەسى ءالى سول كۇيى تۇر. كوبى اۋداندىق جولداردا انىقتالىپ وتىر. وندا اسفالت جابىندىسىنىڭ قالىڭدىعى ساي كەلمەيدى، تەگىستىگى ساقتالماعان. جول تاقتايداي تەگىس ەمەس، سۋ اعاتىنداي دوڭەس بولۋى ءتيىس، - دەدى تەلمان مالايەۆ.
ماسەلەن، 2022 -جىلى بادامشا- ستەپنوە جولىنىڭ 13 شاقىرىمى جوندەلەدى. 2023 -جىلى ورتالىق سوعان جالعاپ سالعان 2 شاقىرىمدى تەكسەرىپ، اسفالت جابىلعىسىنىڭ نەگىزى بولاتىن قيىرشىق تاستىڭ توسەلمەگەنىن انىقتادى. قۇمنىڭ ۇستىنە جول سالىنعانى بەلگىلى بولدى.
- ول جولعا بارار بولساڭىز، تابا المايسىز. ول جول جوق، شاشىلىپ قالعان. تاپسىرىس بەرۋشى - قارعالى اۋداندىق تۇكش ءبولىمى. كەپىل ۋاقىتى بار كەزدە جولدى سالدىرىپ الۋ كەرەك. ال اكىمدىك ماماندارى ەشتەڭە ىستەمەي وتىر. قۇجاتتاردى انتيكورعا، قوعامدىق كەڭەسكە تاپسىردىم، - دەدى تەلمان مالايەۆ.
كۇلكى بولعان كانادالىق ءتاسىل
اقتوبەنىڭ ويىل اۋدانى وسىدان 3 جىل بۇرىن كانادالىق ءتاسىلدى قولدانىسقا ەنگىزدى. بۇل - ويىل- قاراوي ارالىعىنداعى 30 شاقىرىمدىق جول. اۋىل تۇرعىندارى جول قۇرىلىسىن ۇزاق كۇتىپ، قۇرىلىس جۇرگەندە قۋاندى.
ءبىراق قۋانىشى كوپكە بارماي، كولىكتەرى ساز بالشىققا باتىپ قالدى. اقتوبە وبلىستىق جولاۋشىلار كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ەسەت امانبايەۆ ناقتى جاعدايدى بىلمەسە دە ەستىگەنىن ايتتى.
- ول بويىنشا اقپارات بەرە المايمىن. ويتكەنى مەن ول جىلدارى جۇمىستا بولمادىم. ەستۋىم بويىنشا، جاڭا تەحنولوگيا قولدانعان، قۇرامىندا ءبىر جۇمىستار قارالماعان. تولىق ايتا المايمىن. بۇل جول بويىنشا ويىل اۋدانىنىڭ اكىمدىگى عانا ايتا الادى. ءاربىر مەملەكەتتىڭ ءوزىنىڭ كليماتتىق جاعدايى ەسكەرىلۋى كەرەك ەدى. كانادا مەن ءبىزدىڭ اۋا رايىمىز بولەك. الماتى مەن اقتوبەنىڭ ايازى دا ەكى ءتۇرلى عوي، - دەدى ەسەت امانبايەۆ.
كانادالىق ءتاسىلدى اقتوبە وبلىستىق جولاۋشىلار كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسى باسشىسىنىڭ بۇرىنعى باسشىسى مالىمبەت يبراشيەۆ قولداپ، اكەلدى.
- كانادادان ادامداردى اكەلىپ، ءبىزدىڭ زەرتحانادا سىناق وتكىزدى. ءبىز ول سىناققا قورىتىندى بەرە المايمىز. توپىراق اكەلدى، وعان ستابيليزاتور قوسىپ، قارادى. كانادالىقتىڭ جانىندا اۋدارماشىسى دا بولدى. شىن مانىندە سول قوسپا سۋعا سالعاندا ەرىپ كەتپەي، قاتىپ قالۋى ءتيىس ەدى. سىناقتىڭ كەزىندە- اق ول سىناما ەرىپ كەتتى. «شامالى بىردەڭەسى دۇرىس بولماي قالدى» دەپ ويىل اۋدانىنا سالدى. ناتيجەسى جوق. قازىر دە «مەندە مىناداي پرەپارات بار، توپىراققا قوسساق، تاس بولىپ جاتادى» دەپ ايتادى. ءبىز تاستى ورنىقتىرا الماي جاتىرمىز. ولار سۇيىقتىق قۇيىپ، تاستاي جول جاساعىسى كەلىپ، نانوتەحنولوگيا دەپ ۇسىنادى. مەن قارجى بولمەيمىن، كەرىسىنشە «جول سالىپ، كورسەتىپ، تيىمدىلىگىن دالەلدە» دەپ ايتامىز. ول كەزدە جوباسىن ۇسىنىپ جۇرگەن ادامدار كەتىپ قالادى، - دەدى تەلمان مالايەۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا، كانادالىق تاسىلمەن سالىنعان جولدا قازىر ساز عانا قالعان.
ۇكىمەت باسشىسى سىناعان جول قۇرىلىسىنىڭ %95 تالاپقا ساي ەمەس
جۇرىن- قاراكول باعىتىنداعى جول ساپاسىن ۇكىمەت باسشىسى ولجاس بەكتەنوۆ سىناپ، كەيىن كىنا قايدان كەتكەنىن ىزدەدى. تاپسىرىس بەرۋشى مەردىگەردى سوتقا بەرگەنىمەن، جەڭىلىپ قالدى.
ەندى تالاپ بويىنشا بۇزىلعان جولدار قىرىلىپ، قايتا سالىنۋى ءتيىس. اقتوبە وبلىستىق جولاۋشىلار كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسى تاپسىرىس بەرۋشى جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيدى.
- مەردىگەرگە جوندەۋگە ۋاقىت بەردى. جوندەۋ جۇمىستارىن باستاپ جاتقان. ءبىراق ناقتى بىلمەيمىن. بۇل جەردە ءاربىر اۋدان، قالا اكىمى مىنا جوبانى ىسكە اسىرامىن دەدى مە، ونى ءوز موينىنا الۋى ءتيىس، - دەدى ەسەت امانبايەۆ.
ال «جول اكتيۆتەرىنىڭ ۇلتتىق ساپا ورتالىعى» اقتوبە وبلىستىق فيليالىنىڭ ديرەكتورى تەلمان مالايەۆتىڭ ايتۋىنشا، 2022 -جىلى مۇعالجار اۋدانى بۇل نىساندى تەكسەرۋگە ءوتىشىن بەرمەگەن.
ال مەردىگەر سول جىلى 3 شاقىرىم جولدى سالىپ، قۇرىلىس اۋىسپالى بولعان سوڭ 2023 -جىلى تەكسەرۋ تىزىمىنە ەنگىزەدى. مۇندا تىعىزدىق كوەففيتسەنتى سايكەس كەلمەيدى.
ونىڭ ايتۋىنشا، رەسپۋبليكالىق، وبلىستىق، قالالىق ماڭىزى بار جولداردىڭ مەردىگەرلەرى تەحنيكالىق- ماتەريالدىق جاعىنان قۋاتتى. ال اۋداندارعا بىرەر تەحنيكاسى بار مەردىگەرلەر بارادى.
— ولار جول توسەۋگە قاجەتتى تەحنيكالاردىڭ جالعا الادى. كەيدە ۇنەمدەپ قالعىسى كەلىپ، كەيبىرى مۇلدە قولدانبايدى. سوندىقتان اۋداندىق ماڭىزى بار جولداردىڭ ساپاسى ناشار. جالعىز مەردىگەردى كىنالاۋعا بولمايدى. بىلتىر وبلىس بويىنشا تەحنيكالىق قاداعالاۋعا 1 ميلليارد تەڭگە اقشا بولىنگەن. ءبىزدىڭ باقىلاۋ بويىنشا ولار قۇرىلىس باسىندا بولمايدى. قالانىڭ وزىندە ءبىز قۋىپ ءجۇرىپ ىزدەپ، «قايدا ءجۇرسىڭ» دەپ سۇراپ، شاقىرامىز. شىن مانىندە تەحنيكالىق باقىلاۋشى ءار قادامىن قاراپ، قاجەت كەزدە ەسكەرتىپ بەرۋى ءتيىس. ال ورتالىق ماماندارى جول سالىنعان سوڭ سىناما الادى. ونى تەكسەرىپ، قورىتىندىسىن شىعارامىز. سىناما قانشا سۋ سىڭىرەتىنىن تەكسەرەمىز. سۋ كوپ سىڭىرسە، قىستا قاتادى، جابىندىسى ءبۇلدىرىپ، اسفالت ۇگىتىلەدى. ادامدار «قارمەن بىرگە ەرىپ كەتتى» دەپ ايتادى. ءبارى وسىدان، - دەدى تەلمان مالايەۆ.
سونىمەن بىرگە قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ ساپاسى جولدىڭ دۇرىس ساقتالۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى. وڭىردە قازىر مۇعالجار تاۋىنان الىناتىن قيىرشىق تاس تاسىلىپ جاتىر.
وندا 18 كارەر جۇمىس ىستەپ تۇر. ال بيتۋم اقتاۋدان اكەلىنەدى. ال بىرلەسكەن تەكسەرۋدە وڭىردەگى 30 اسفالت-بەتون زاۋىتىنىڭ 10 ى تالاپقا ساي كەلمەگەن.
تاسقىن كەزىندە اقتوبەدە 47 شاقىرىمنان اساتىن جول ءبۇلىندى. كەي تۇستا جول جابىندىسى تۇگەل كوتەرىلىپ، شاشىراپ قالعان.
- سۋ تاسقىنى كەزىندە وبلىستىق، اۋداندىق ماڭىزى بار جولداردى شايۋ، سۋ ءوتۋ بويىنشا 51 دەرەك تىركەلدى. سۋ دەڭگەيى تومەندەپ، ءبارى قالپىنا كەلگەن سوڭ زەرتتەۋ ينستيتۋتى مەن جوبالاۋشىلار بىرىگىپ، بار جولعا سكرينينگ جۇرگىزدى. جۇمىس اياقتالعان سوڭ 58 جوبا دايىندالىپ، 47 ك م جول، 23 كوپىر، 100 گە جۋىق سۋ وتكىزگىش قۇبىرىن سالۋ جۇمىسى باستالدى. بارلىق جوبا قاراشا ايىندا اياقتالادى. دەگەنمەن ويىل اۋىلىنا كىرەبەرىس كوپىر اۋىسپالى جوبا. ونى بۇزىپ، قايتا سالادى. سونىمەن بىرگە جايساڭباي اۋىلىنا قاتىناستى جانداندىرۋ قيىنعا سوقتى. بۇرىن تۇرعىندار قارا جولمەن قاتىناعان، ول دا سۋ استىندا قالدى. تاياۋدا عانا قۇبىر قويىپ، قۇم تولى قاپشىقپەن بەكىتۋگە مۇمكىندىك جاسالدى. ال نۇرا اۋىلىنا بارار جولدا ءالى دە سۋ بار. تەك اۋىل سارىوباعا كوشىرىلدى، - دەدى ەسەت امانبايەۆ.
ق ر سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەت اگەنتتىگى اقتوبە وبلىستىق دەپارتامەنتى دە جول ساپاسىن تەكسەرىپ ءجۇر. دەپارتامەنتتىڭ حابارلاۋىنشا، ءازىر تەكسەرۋ اياقتالمادى.
ال اقتوبە وبلىستىق جولاۋشىلار كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسى تاپسىرىس بەرگەن جولداردا تەحنيكالىق قاداعالاۋشىلارعا 275603000 تەڭگە بولىنگەن. سونىمەن بىرگە ءار اۋدان، قالا جول قۇرىلىسى كەزىندە تەحنيكالىق قاداعالاۋشىلارعا بولەك تاپسىرىس بەرەدى.
تاپسىرىس بەرۋشى، مەردىگەر، قاداعالاۋشى ۇشتىگى جۇمىس جۇرگىزىپ جاتقانىمەن، اقتوبە ءالى كۇنگە دەيىن «جول ناشار» پىكىرىنەن ارىلمادى.
اۆتور
التىناي ساعىندىقوۆا
