كارديولوگ جاستاردى جۇرەك اۋرۋىنا شالدىقتىراتىن ءۇش كەسەلدى اتادى

اقتوبە. KAZINFORM - جۇرەك، قان تامىرلارى اۋرۋلارى جاس تالعامايدى. بۇرىن اۋرۋحانادا ەرەسەكتەر جاتسا، بۇگىندە 20 دان استام جىگىتتەر دە كارديولوگتاردىڭ كومەگىنە جۇگىنەدى.

دامىلسىز جۇمىس، ۇنەمى تۇتىناتىن ەنەرگەتيكالىق سۋسىنداردىڭ كەرى اسەرى نەگە اپارادى؟ Kazinform ءتىلشىسى جۇرەك اۋرۋىنا قاتىستى بىرنەشە سۇراقتىڭ جاۋابىن اقتوبە وبلىستىق كوپسالالى اۋرۋحاناسى كارديولوگيا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى جانارگۇل بەكجانوۆادان سۇراپ ءبىلدى.

- كەيىنگى كەزدە جۇرەگى سىر بەرگەن، قان قىسىمى تۇراقسىز ادامدار سانى ءوسىپ كەلەدى دەپ جيى ەستىمىز. مۇنى «باسىنا قان قۇيىلىپتى، ينسۋلت الىپتى، ينفاركت بولىپتى» دەپ ايتادى كوبىنە. شىن مانىندە سولاي ما؟

- قازىر قازاقستاندا عانا ەمەس، الەمدە قان اينالىمى جۇيەسى اۋرۋى كوبەيىپ تۇر. ءولىم-ءجىتىم كورسەتكىشى بويىنشا وزگە اۋرۋعا قاراعاندا ءبىرىنشى ورىنعا شىققان. بۇرىن جاسى كەلگەن ادامدار اۋىرسا، كەيىنگى كەزدە جاسارىپ بارادى. بۇل ينفاركت، قان قىسىمىنىڭ جوعارى بولۋى، باس-مي قان اينالىمى، جۇرەكتىڭ يشەميالىق اۋرۋىنىڭ بىرنەشە ءتۇرى. اتا-اجەلەرىمىز ەمەس، 40-50 جاستاعى ادامدار دا اۋىرادى. دەمەك جۇمىسقا قابىلەتتى ادامدار دارىگەر كومەگىنە جيى جۇگىنەدى دەگەن ءسوز. سەبەبى ولار دارىگەرگە قارالمايدى، دەمەك دياگنوز دا كەش قويىلادى. ينسۋلت، ينفاركت الىپ، مۇگەدەكتەر ارباسىنا تاڭىلىپ جاتادى.

- جاستايىنان وسى دەرتكە شالدىعىپ جاتسا، وعان نە سەبەپ؟

- ادام جىل سايىن دارىگەرگە قارالۋى كەرەك. دەرت العاشقى بەلگىلەرىنەن-اق انىقتالسا، ەم قونادى. كەيبىر ادامدار جوعارى قان قىسىمى بار ەكەنىن بىلسە دە جىلدار بويى كارديولوگقا قارالمايدى، كوك شاي ءىشىپ، سپورتپەن شۇعىلدانىپ جۇرە بەرەدى. بۇل جاقسى. ەگەر ادامنىڭ قان قىسىمى جوعارى بولسا تولىققاندى تەكسەرۋدەن ءوتىپ، ونىڭ نەگىزگى سەبەبىن انىقتاپ، ءدارى-دارمەكتى ۋاقىتىلى ءىشىپ ءجۇرۋى كەرەك.

ناۋقاستاردىڭ تاعى ءبىر لەگى بار. ولار تەكسەرىلەدى، ءبىراق دارىگەردىڭ ايتقانىن قۇلاققا ىلمەي، ءدارى-دارمەكتى ۋاقىتىلى ىشپەيدى، تاماقتانۋ رەجيمىن ساقتامايدى. جاستار «ءدارى ىشكىم كەلمەيدى، جاسپىن، ءومىر بويى تاۋەلدى بولىپ جۇرەمىن بە» دەپ ايتادى. ال كەيبىر ادامدار ءتاۋىر بولعان سوڭ دارىدەن باس تارتادى. جاستار، سونىڭ ىشىندە ەڭبەككەرلەر تىنىمسىز جۇمىس ىستەپ ءجۇر. ءتىپتى 2-3 جۇمىستىڭ جۇكتەمەسىن الادى. كۇندىز جۇمىستا ءجۇرىپ، تۇنگى اۋىسىمعا قالادى. دۇرىس دەمالمايدى، ۇيقىسى بۇزىلعان. ءسويتىپ جۇرگەندە كوبى سەرگەك بولۋى ءۇشىن ەنەرگەتيكالىق سۋسىنداردى ىشەدى. ونىڭ قۇرامىندا كوفەين، تاۋرين بار. ءبارى قان قىسىمىن كوتەرەدى، جۇرەك قاعىسىن جيىلەتەدى. رۋلدە قالعىپ كەتپەۋى، جۇمىستا ۇيىقتاپ قالماۋى ءۇشىن مىنە وسى سۋسىندى تۇتىنىپ، دەنساۋلىعىنا كەرى اسەرىن تيگىزەدى. ماسەلەن 28، 35، 38 جاستاعى ەر ازاماتتار تاحيكاردياعا شالدىعىپ كەلەدى. ەنەرگەتيكتى نەگە ىشەتىنىن سۇراعاندا كۇزدىز دە، تۇندە جۇمىس ىستەيتىنىن، بارىنە ۇلگەرۋ ءۇشىن تۇتىناتىنىن ايتادى. دەنساۋلىققا، جۇرەككە كۇش بۇل. جۇرەكتىڭ يشەميالىق اۋرۋىن، تاحيكاردياعا دۋشار ەتىپ، ينفارت الۋى مۇمكىن.

قازىرگى كەزدە بارلىق ەمحانادا كارديولوگ جۇمىس ىستەيدى. مەديتسيناداعى جۇيە بويىنشا الدىمەن تەراپيەۆتكە، كەيىن كارديولوگقا بارادى. پاتسيەنتتەردىڭ كوبى ۇزاق كۇتىپ قالاتىنىن ايتىپ، شاعىمدانادى. ەكى ارادا اۋرۋحاناعا تۇسەتىن ناۋقاستار دا بار. بۇل سۇراق وڭ شەشىمىن تابادى دەپ ويلايمىن.

- ەرلەر كوپ پە، الدە ايەلدەر جيى جۇگىنە مە؟

- كوبىنە ەر ادامداردىڭ جۇرەگى سىر بەرىپ جاتىر. كۇيزەلىسكە تۇسەدى، تەمەكى شەگەدى، ىشىمدىك ىشەدى. مۇنىڭ ءبارى كەرى اسەرىن تيگىزەدى. اراسىندا بىردە-ءبىر رەت تەكسەرىلمەگەن، دارىگەرگە قارالماعان ادامدار بار. كەۋدەسى قىسقانىمەن، كەيىن ۇمىتىلىپ كەتىپ، وقىس قۇلاپ قالادى. سونىمەن بىرگە جىل سايىن مەدتسينالىق تەكسەرۋدەن ءوتىپ، ءوز-ءوزىن كۇتەتىن ادامدار كەزدەسەدى. مۇنداي ادام سيرەك. دارىگەرگە قارالماسا دا سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتاپ، سپورتپەن شۇعىلدانسا دەگەن تىلەك بار. تاماق قۇرامىنا اسا ءمان بەرىپ، قاجەت بولسا ديەتا ۇستاعان ءجون. مايلى، قۋىرىلعان تاعامدار زيان.

ناۋقاستار وبلىستىق كوپسالالىق اۋرۋحاناسىندا، 1-قالالىق اۋرۋحانادا، م. وسپانوۆ اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەت كلينيكاسىنداعى كارديوحيرۋرگيا ورتالىعىندا ەمدەلەدى. ماسەلەن 29 جاستاعى جىگىتتىڭ ميىنا قان قۇيىلىپ، ينسۋلت بولىمىنە ءتۇستى. ءدال وسى ناۋقاستىڭ اناسىنىڭ دا، اكەسىنىڭ دە قان قىسىمى جوعارى بولعان ەكەن. دەمەك تۇقىم قۋالايتىنىن دا ۇمىتپاعان ءجون.

- جۇرەگى سىر بەرگەن، قان قىسىمى كوتەرىلگەن ادام سول اۋرۋدى قالىپتى ۇستاپ تۇرۋ جولىن ۇيرەنۋى كەرەك پە؟

- ءيا، دارىگەرگە قارالۋ جولى مەن ءدارى قابىلداۋ ءتارتىبىن ومىرلىك داعدىعا كىرگىزۋ كەرەك. ءومىر دەيىن جانە كەيىن دەپ بولىنەدى. قايتالانباۋى، اسقىنىپ كەتپەۋى ءۇشىن وزگەرەدى، وزگەرۋگە تۋرا كەلەدى. كەيدە ادامدار نەمقۇرايلىلىق تانىتادى. اۋرۋحانادا ەم قابىلدايدى، كەيىن ءوزىن جاقسى سەزىنەدى. ءدارى-دارمەكتى ۋاقىتىلى ىشپەيدى، تاماقتانۋ ءتارتىبىن ساقتامايدى. ارادا 2-3 كۇن وتكەندە قايتا اۋرۋحاناعا تۇسەدى. جۇرەكتىڭ وڭ جاق قارىنشاسىن ەمدەپ كەتكەن ادام، سول جاق قارىنشاسى سىر بەرىپ قايتا تۇسكەندە بۇرىنعى ادەتىنە باسقانىن بىلدىك. ەكىنشى رەت تۇسسە، ەمدەۋ دە ۇزاققا سوزىلادى.

- ايلاپ جاتىپ، ەم قابىلدايتىندار بولا ما؟

- ينسۋلت العان ادامدار ايلاپ جاتىپ، ەم قابىلدايدى. ول بار. ال كارديولوگيا بولىمىندە جۇرەك جەتىسپەۋشىلىگى اۋرۋىنا شالدىققان ناۋقاس ۇزاق ەمدەلەدى. تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىگى، دارىگەر تاعايىنداعان ءدارى-دارمەكتى ۋاقىتىلى ءىشۋ ماڭىزدى. كەيبىر ادامدار حالىق ەمىنە جۇگىنىپ، سۇلىك تە سالدىرىپ جۇرەدى. سونىمەن بىرگە ەسەپتە تۇرسا دا ءدارى-دارمەك المايدى، جەكە كلينيكالارعا بارادى. ەمحاناعا بارىپ، قارالىپ، بەرگەن ءدارى-دارمەگىن الاتىن ادامدار كەيدە ونى ىشپەيدى، شەتەلدەن تاپسىرىس بەرىپ الادى، بالالارى بەرىپ جىبەرەدى.

تاياۋدا عانا ينفاركت العان ايەل ءتۇستى. ول جەلىلىك بيزنەستەن باد الىپ ىشكەن ەكەن. سوڭعى كەزدەرى مەن جالعىز تۇراتىن ادامداردىڭ اۋرۋحاناعا كوپ تۇسەتىنىن بايقاپ ءجۇرمىن. سەبەبىن تۇسىنبەدىم. كەيدە ولاردى كورشىلەرى ءبىلىپ، كومەك سۇراپ جاتادى.

- اقتوبەنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىنا توقتالساق... وبلىس ورتاعىنداعى، اۋداندارداعى جاعداي قانداي؟

- وبلىستىق كوپسالالىق اۋرۋحاناسىندا، 1-قالالىق اۋرۋحانادا، م. وسپانوۆ اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەت كلينيكاسىنداعى كارديوحيرۋرگيا ورتالىعى. ءۇش ەمدەۋ ورنى وسى. وبلىستىق كوپسالالىق اۋرۋحاناسىندا كارديولوگيا ءبولىمى بار. بولىمدە اريتمولوگيا سالاسى دامىپ كەلەدى.

تەك جۇرەك قاعىسى وزگەرگەن ناۋقاستارعا جاردەم بەرەدى. سەبەبى بۇدان ادام لەزدە كوز جۇمۋى مۇمكىن. مۇندا اپپارات تا قويىلادى. اسكەريلەردى دە، جۇكتى ايەلدەردى دە قاراپ، كومەك كورسەتەمىز. ال م. وسپانوۆ اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەت كلينيكاسىنداعى كارديوحيرۋرگيا ورتالىعىندا جۇرەككە اشىق وتا جاسالادى. 1-قالالىق اۋرۋحانادا دا كارديولوگيا ءبولىمى جۇمىس ىستەپ تۇر.

ۇشەۋى دە كەزەكشىلىكپەن شۇعىل كومەك كورسەتەدى. ال اۋداندا كارديولوگتار بار، انگيوگراف اپپاراتى جوق. ءبارىن ورتالىققا تاسىمالدايدى.

- بۇل دەرتكە شالدىققاندارعا اۋا رايى دا، ءتىپتى اۋرۋحانا دا كەيدە كەرى اسەر ەتەدى دەپ جاتادى. راس پا؟

- جۇرەك-قان تامىرلارى اۋرۋىنا شالدىققان ادامدارعا اۋا رايى راسىمەن دە اسەر ەتەتى. بۇلتتى كۇنى قان قىسىمى كوتەرىلەدى نەمەسە تۇسەدى، كەۋدەسى قىسادى. سونىمەن بىرگە «اق حالات» سيندرومى بار ناۋقاستار كەزدەسەدى. «دارىگەر كورسەم قالتىرىپ-دىرىلدەپ، مازام كەتەدى» دەيتىن ناۋقاستارىمىزعا پسيحولوگتار كومەكتەسەدى.

- جۇرەك اۋرۋىنىڭ، قان قىسىمى دەرتىنىڭ العاشقى بەلگىلەرىن ايتىپ بەرسەڭىز...

- كەۋدەسى قىسقان، ۋداي اشىعان كەزدە بىردەن جەدەل جاردەم شاقىرۋ كەرەك. نەگىزى ادام تەز شارشاپ قالسا، باسپالداقتان كوتەرىلگەندە ەنتىكسە، تەرشەڭ بولسا، دارىگەرگە قارالىڭىز. ءبىر كۇن اۋىرىپ، ەكىنشى كۇنى مازالاماسا دا دارىگەرگە قارالۋ مىندەت. ەگەر جۇمىس ىستەسەڭىز، مەديتسينالىق تەكسەرۋدەن ءوتىڭىز. ال ەگەر جەكە كاسىپكەر بولسا، قان اناليزىن تاپسىرىپ، كارديوگرامماعا تۇسەدى، ۋزد جاساتادى. وزىنە نەمقۇرايلى قارايتىن كەي ادام رەنتگەنگە دە تۇسپەيدى. بۇل دۇرىس ەمەس. جارتى جىلدا وبلىستىق كوپسالالى اۋرۋحاناسىنا 780 دەن استام ناۋقاس ءتۇسىپ، ەمدەلدى.

سوزىلمالى دەرتكە شالدىققاندار ءجيى كەلەدى. بىزدە الدە دە اقپاراتتىق جۇمىستى جالعاستىرۋ كەرەك. ۇجىمعا بارىپ تا ايتسا، ارتىق ەمەس. قالادا ءقازىر سپورت الاڭدارى كوبەيىپ كەلەدى. كەيدە بوس تۇرسا، كوڭىلگە الىپ قالامىز. ادامدار سول مۇمكىندىكتى پايدالانىپ، سپورتپەن شۇعىلدانسا دەيمىز. سونىمەن بىرگە جۇرۋگە، جۇرۋگە اينالعان الاڭدار كەرەك-اق. قازىر 10 مىڭ قادام دەگەن ترەند شىقتى. جاس تا، كارى دە سونى ۇستانادى. ينفراقۇرىلىمنىڭ دا سۇرانىسقا ساي وزگەرىپ وتىرعانىن قالايمىز.