جىم-جىلاس ءجۇز مىڭ- ءسوز سويىل

استانا. قازاقپارات - بەلگىلى ادەبيەتشى عالىم بەيسەمباي كەنجەبايەۆ قاراپايىم، كەيدە ستۋدەنتتەردى جەڭىل ازىلىمەن كۇلدىرىپ وتىراتىن.

نۇرتان تولەپبەرگەن ۇلى وقيتىن جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىندە بايتان تولەنتايەۆ دەگەن جىگىت بولاتىن. ەكەۋى ءبىر كۋرستا، ءبىر توپتا، ەكەۋىنىڭ فاميلياسى دا جۋرنالدا قاتار تۇراتىن.ءار ساباعى سايىن بالالاردى تۇگەندەيتىن ادەتىمەن بەيسەكەڭ ءبىر كۇنى ستۋدەنتتەردىڭ فاميليياسىن تىزىمنەن وقىپ وتىرىپ:

- تولەپبەرگەن ۇلى نۇرتان، تولەنتايەۆ بايتان... ەندى ەكەۋىڭنىڭ ارالارىڭدا تويتان دەگەن ءبىر ستۋدەنت جەتىسپەي تۇرعان سياقتى، - دەپ ءوز سوزىنە ءوزى ءدان ريزا بولىپ، راحاتتانا كۇلگەن ەكەن.

«ءيت اسىراماي-اق، تاماعىڭدى اسىراپ الساڭشى...»

قازۇۋ-دىڭ «كازگۋ-گراد» قالاشىعىنىڭ جاتاقحانالارى پايدالانۋعا بەرىلگەن العاشقى جىلدارى جاڭا جاتاقحانا ماڭايىنا اۆتوبۋس قاتىناسى قيىنداۋ بولاتىن. ستۋدەنتتەر اۆتوبۋسپەن تيميريازەۆ كوشەسى جاعىنان «كازگۋ-گرادتىڭ» تۇسىنا دەيىن كەلىپ، ءارى قاراي قالىڭ وسكەن تال مەن قاراعاشتاردىڭ اراسىنان جاياۋ باراتىن.

ءبىر كۇنى نۇرەكەڭ كۋرستاسىمەن ساباقتان سوڭ جاتاقحاناعا كەلە جاتىپ، قالىڭ جىنىستىڭ اراسىندا شاپقىلاپ ويناپ جۇرگەن سۇيكىمدى قارا كۇشىكتى كورەدى. اۋىلدا، تاۋلى جەردە، سايالى تابيعاتتا وسكەن جىگىت الگى كۇشىككە قىزىعىپ كەتىپ، تاباندا ۇستاپ الىپ، جاتاقحاناعا الىپ بارماي ما؟!

جاسىرىپ بولمەسىنە اپارعان قارا كۇشىك اشىق تۇرعان ەسىكتەن ابايسىزدا سىتىلىپ شىعىپ كەتىپ، جاتاقحانا دالىزىندە ارى-بەرى «سايران سالىپ» جۇرەدى. ونى بايقاپ قالعان ءبىر جامپوزدار الگى كۇشىكتى ۇستاپ الىپ:

- بۇل ءيتتى جاتاقحاناعا كىم اكەلدى؟ - دەپ سۇراستىرا ءجۇرىپ «قىلمىسكەردى» تاۋىپ الىپ، ەرتەڭىنە فاكۋلتەتتىڭ تەمىردەي ءتارتىپ ورناتقان دەكانى تەمكەڭە جەتكىزەدى.

تەمكەڭ نۇرەكەڭدى دەكاناتقا شاقىرىپ الىپ:

- ءيتتى جاتاقحاناعا نەگە اپاراسىڭ؟ - دەپ شۇيىلەدى.

- كىپ-كىشكەنتاي، سۇيكىمدى كۇشىك بولعان سوڭ قىزىعىپ كەتتىم، - دەيدى نۇرەكەڭ كۇمىلجىپ.

- ءيت اسىراماي-اق، ءوز تاماعىڭدى اسىراپ الساڭشى... - دەگەن ەكەن دەكانى ستۋدەنتكە.

قۇرداسقا ءازىل

اقىن ماحامبەتقالي تۇرسانوۆقا ءبىر قۇرداسى تيىسە سويلەپ:

- اقىنسىڭ عوي، مەنىڭ وسى كەيپىمە ءبىر اۋىز ولەڭ شىعارشى، - دەپتى. سوندا اقىن:

- ۇسقىنىڭا قاراسام شال سەكىلدى،

جوق ەمەس، سەندە كيىم بار سەكىلدى.

ورازا، نامازبەنەن جۇمىسىڭ جوق،

جايىلعان دالاداعى مال سەكىلدى.

باسىڭا كيگەن كەپكىڭە كوزىم تۇسسە،

قۇلايتىن دارياداعى جار سەكىلدى... - دەپ شۇبىرتا جونەلگەندە، انا كىسى كەشىرىم سۇراپ قولىن الىپتى.

جىم-جىلاس ءجۇز مىڭ

اينالا قارىز الۋعا اقشا تابا الماي الاسۇرىپ جۇرگەن الداركوسەگە قوجاناسىر كەزدەسىپ:

- اۋ، الدەكە! ءوزىڭ ساسىپ، ءتۇرىڭ قاشىپ، نەگە ءابىرجىپ كەتكەنسىڭ؟ - دەيدى.

- ويباي-اۋ، 100 مىڭ تەڭگە قارىزعا اقشا تابا الماي الاقتاپ ءجۇرمىن، نە ىستەرىمدى بىلمەي جالاقتاپ ءجۇرمىن، ءتۇرلى ويدىڭ ءتۇبىتىن تاراقتاپ ءجۇرمىن، - دەيدى الدەكەڭ.

- وسىندايدا الگى الپىس ءتۇرلى ايلاڭ مەن قىرىق ءتۇرلى قىلىعىڭدى قولدانبايسىڭ با؟ - دەپ كۇلەدى قوجەكەڭ.

- ءاي، قوجەكە-اي! قازىرگى ادامداردان ايلا-قۋلىق ارتىلعان با؟! ولار مەنەن دە اسىرىپ جىبەرىپتى عوي. ال، جوعىمدى ىزدەپ جۇرگەندە ءوزىڭ جولىقتىڭ. شىنىمدى ايتسام، شارشاپ تورىقتىم. ەندى قۇداي قالاسا، جولىم بولار. سول 100 مىڭ تەڭگە وزىڭدە بولسا ماعان بەرە تۇر. قىرىق كۇننىڭ ىشىندە قارىزدى قايتارامىن، بۇنى سەنىمدى تۇردە تولىق ايتا الامىن، - دەيدى الدار. قوجاناسىر الدەكەڭە سەنىپ، قولحات الماي-اق قالتاسىنان 100 مىڭدى سۋىرىپ، وعان بەرە سالادى. ارادا زۋلاپ قىرىق كۇن دە وتە شىعادى. ءبىراق، الدەكەڭنەن حابار-وشار بولماعان سوڭ قوجەكەڭ ءۇيىنە كەلەدى.

- اۋ، الدەكە، ۋادە قايدا؟ - دەيدى قوجاناسىر.

- سەن 3-4 كۇن ماعان ماۋلەت بەرە تۇر، تاۋىپ بەرەمىن، - دەيدى الداركوسە. بەس كۇن وتكەن سوڭ الداردىڭ ۇيىنە قوجاناسىر تاعى كەلەدى. الدار وعان ءتۇرلى ءۋاج ايتىپ شىعارىپ سالادى. قوجاناسىر بەرگەن قارىز اقشاسىن الداردان الا الماي بىرنەشە اي سەرگەلدەڭگە تۇسەدى. ءبىر كۇنى ول الدەكەڭە كەلىپ:

- الدەكە، بولماسا 90 مىڭىن تاۋىپ بەرشى، قالعانى قۇدايى، سۇراماي-اق قويدىم، - دەيدى قوجا.

- ءدال قازىر 90 مىڭ دا بولماي تۇرعانى، جاقىن ارادا تاۋىپ بەرەيىنشى، - دەيدى الدەكەڭ جىلامسىراپ. بۇل ۋادەسى دە تىم ۇزاپ كەتكەن سوڭ قوجەكەڭ الدارعا تاعى كەلىپ:

- مەنى سەرگەلدەڭگە سالىپ قويدىڭ-اۋ. ساعان سەنگەندەگىم وسى ما؟ ەڭ بولماسا 80 مىڭىن-اق قايتارشى، - دەپ جالىنادى.

- راسىندا ۇيات بولدى، بەرمەيمىن دەپ ءجۇرمىن بە؟ ءسال شىداي تۇرشى، تاۋىپ بەرەمىن، - دەپ الدار ونى تاعى شىعارىپ سالادى. قوجاناسىر الدارعا ءار كەلگەن سايىن اقشاسىن كەم-كەمدەپ كەمىتىپ سۇرايدى. ءبىراق، الدار ءتۇرلى سىلتاۋ ايتىپ، قارىزىن قايتارماي، ۋاقىتتى سوزا بەرەدى. ءبىر كۇنى قوجەكەڭ تاعى كەلىپ:

- ءاي، الدار! قۇرىپ كەتسىن قالعانى، ماعان 60 مىڭىن-اق قۇداي ءۇشىن قايتارشى! - دەپ قاتۋلانادى.

- قوجاەكە-اۋ، ماعان نە ىستە دەيسىڭ؟ قارىزىڭنان كەم-كەمدەپ قۇتىلىپ كەلە جاتىرمىن عوي. ەندى قالعان 60 مىڭنان دا قۇداي قالاسا وسىلاي قۇتىلارمىن، - دەپتى ەڭ سوڭىندا الدار كوسە.

قازىبەك اشىربەك ۇلى. قىزىلوردا.

«ەگەمەن قازاقستان»