جوشى حان مەن قوستاناي وبلىسىنىڭ اۋماعىن نە بايلانىستىرادى
استانا. KAZINFORM - جوشى حان - موڭعول يمپەرياسىنىڭ نەگىزىن قالاعان شىڭعىسحاننىڭ ۇلكەن ۇلى.
ونىڭ قازاقستانمەن تىكەلەي بايلانىسى جوشى حان ۇرپاقتارىنىڭ التىن وردا مەملەكەتىنىڭ بيلەۋشىلەرى بولۋىندا، ال جالپى قازاق حاندىعىنىڭ بارلىق حانى ونىڭ تىكەلەي ۇرپاقتارى سانالادى. بۇل تاريحي تۇلعا قازاقستاندا نەلىكتەن تانىمال ەكەندىگى جانە جاۋلاپ الۋشىنىڭ قوستاناي جەرىندە قانداي ءىز قالدىرعانى جايلى Kazinform اگەنتتىگى ءتىلشىسىنىڭ ماتەريالىنان وقىڭىزدار.
تاريحي ەكسكۋرسيانى تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ا. بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى قوستاناي وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوتسەنتى سەرىكجان ىسمايىلوۆ جۇرگىزدى. ول جوشى حان تۋرالى ءبىراز دەرەكتى ارنايى ءبولىستى.
«شىڭعىس حان جاۋلاپ العان جەرلەرىن 4 بولىككە بولگەندە، قازىرگى قازاقستاننىڭ باسىم بولىگى سول كەزدە جوشى حاننىڭ يەلىگىندە بولعان ۇلىق ۇلىستىڭ قۇرامىنا كىردى»، - دەپ اتاپ كورسەتەدى تاريحشى.
قازاقستانمەن بايلانىس جوشى حان بيلىگىنىڭ بۇكىل كەزەڭىندە دەرلىك بايقالادى. قوستاناي وبلىسى ءۇشىن ۇلى مەملەكەت قايراتكەرى تورعاي جەرىندەگى شايقاستاردا ەرەكشە اتالادى.
«قازاق تاريحشىسى مۇحامەدجان تىنىشپايەۆ اتاپ وتكەندەي، ءدال تورعاي دالاسىندا جوشى حان مەن حورەزمشاح جاساقتارى اراسىندا قاندى قاقتىعىستار (1200-1220 -جىلدارى حورەزم شاحى الا اد- دين مۇحاممەد II اۆتور ەسكەرتپەسى) بولعان. العاشقى شايقاستار تەڭ جاعدايدا (ءبىراق مونعول اسكەرى سانى جاعىنان باسىم بولدى) اياقتالدى. دەرەكتەرگە قاراعاندا، جوشى حان شايقاستى جالعاستىرماۋعا بەل بۋىپ، ءتىپتى ءتۇن قارساڭىندا وت جاعىپ، جاساقتارىمەن مايدان دالاسىنان كەتىپ قالعان. تاريحشىلار ءتىپتى بيلەۋشىلەر اراسىندا ىسكەرلىك اڭگىمە بولعانىن، وندا جوشى حاننىڭ شايقاستان اۋلاق بولۋ مۇمكىندىگى تۋرالى ايتقانىن، ويتكەنى ونى باستى جاۋى - مەركىت تايپالارى (سول كەزدە ولار موڭعولدارعا قاۋىپ ءتوندىرىپ، ىزىنە تۇسكەن بولاتىن) قىزىقتىراتىندىعىن ايتقانىن اتاپ وتەدى. دەگەنمەن، حورەزمشاح قالاي دەگەندە دە سوعىسۋعا بەل بۋادى جانە دە شايقاسى قازىرگى قوستاناي وبلىسىنىڭ دالاسىندا بولدى»، - دەدى سەرىكجان ىسمايىلوۆ.
ۇلى بيلەۋشىنىڭ قايتىس بولعانى تۋرالى قىزىقتى اڭىز بار. ول شامامەن 1227 -جىلدىڭ كوكتەمىندە قايتىس بولدى. كەيبىر دەرەكتەردە ول اڭشىلىق كەزىندە قۇلاننىڭ قۇلىنىن اتىپ، كەك الۋدى ۇيعارعان بيە اتى ۇستىندەگى جوشى حانعا ۇمتىلعانى ايتىلادى. جىلقى ۇركىپ، ۇستىندەگى ادامدى قۇلاتىپ كەتكەن. بيلەۋشى اۋىر جاراقات الىپ، سونىڭ سالدارىنان كەيىننەن قايتىس بولدى. ودان كەيىن وسى وقيعاعا ارنالعان ەپوستىق جىر جانرىنىڭ ءبىر ءتۇرى سانالاتىن «اقساق قۇلان، جوشى حان» اتتى قازاقتىڭ جوقتاۋ جىرى پايدا بولدى.
«حان ولىمىنە قاتىستى تاعى ءبىر نۇسقا بار. سوڭعى ۋاقىتتا ۇلكەن ۇلى اكەسى شىڭعىس حاننىڭ كەڭەسىن قۇلاعىنا ىلگىسى كەلە قويماعاندىعى ايتىلادى. سودان كەيىن شىڭعىس حان جالدامالى جان العىشتى اڭعا قوسا جىبەرىپ، ول بيلەۋشىنىڭ اتتان قۇلاۋىن ۇيىمداستىرعان. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، جوشى حان مويىن جاراقاتىنان مەرت بولدى»، - دەيدى تاريحشى.
اۆتور
مارلان جيەمباي
