جەر بەتىندە 700 ميلليون ادام جارىقسىز وتىر
ءبىر كۇن جارىق ءوشىپ قالسا، ابىگەرگە ءتۇسىپ كەتەمىز. ال جەر بەتىندە 700 ميلليوننان استام ادام جارىقسىز وتىر. ونىڭ %80 ى - افريكا قۇرلىعىنىڭ تۇرعىندارى.
ءيا، ەلەكتر قۋاتى - بۇل ءبىلىم الۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، قاۋىپسىز ءومىر ءسۇرۋ. الايدا كەي ساراپشىلار جارىقتى شامادان تىس قولدانۋ بولاشاقتا ەنەرگيا تاپشىلىعىنا اكەلۋى مۇمكىن دەپ الاڭدايدى. جالپى الەم ەلدەرى جارىقتى قالاي ۇنەمدەيدى؟ جارىق ءجيى وشەتىن ەلدەر ەنەرگيا تاپشىلىعى ەڭ وزەكتى ماسەلە بولىپ وتىرعان ايماق - ساحارانىڭ وڭتۇستىگىندەگى افريكا. دۇنيەجۇزىلىك بانك دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، وڭتۇستىك سۋداندا حالىقتىڭ %7,2 ى عانا ەلەكتر قۋاتىنا قول جەتكىزەدى. بۇل كورسەتكىش چادتا 11, ال بۋرۋنديدە %12.
جالپى 600 ميلليوننان استام ادام جارىقسىز كۇن كورىپ وتىر. بۇدان بولەك، كاريب تەڭىزىندەگى كۋبادا جارىق ورتاشا ەسەپپەن كۇنىنە 8-10 ساعاتقا دەيىن وشەدى. ەلدە 20 دان استام جىلۋ ەلەكتر ستانتسياسى بار. ءبىراق ولاردىڭ كوپشىلىگى ەسكى جانە ءجيى ىستەن شىعادى. ەكونوميكالىق سانكسيا سالدارىنان سىرتتان وتىن الۋ قيىنداعان. ال ىشكى ءوندىرىس سۇرانىستى تولىق قامتاماسىز ەتە الماي وتىر. سايكەسىنشە جارىقتىڭ بولماۋى مەكتەپتەر مەن اۋرۋحانالار جۇمىسىنا، ازىق-تۇلىك ساقتاۋ مەن تۇرمىستىق تەحنيكانى پايدالانۋعا ۇلكەن كەدەرگى كەلتىرەدى. بۇل ماسەلەنى بيلىك بالامالى ەنەرگيا كوزدەرىنە كوشۋ ارقىلى شەشپەك. ماسەلەن، كۇن ەنەرگياسىن ءوندىرۋدى ارتتىرۋ ءۇشىن كۋبا قىتايمەن بىرلەسىپ، 50 دەن استام كۇن ەلەكتر ستانتسياسىن سالۋدى جوسپارلاپ وتىر.
بالامالى ەنەرگيا كوزدەرىنە كوشۋدىڭ تيىمدىلىگى الەم حالقى كوبەيىپ، تەحنولوگيالار مەن ءوندىرىس دامىپ جاتىر. بۇل ەنەرگياعا سۇرانىستىڭ كۇرت وسۋىنە سەبەپ بولدى. ءداستۇرلى ەنەرگيا كوزدەرى - مۇناي، كومىر، تابيعي گازدىڭ مولشەرى شەكتەۋلى. ولاردى كوپ پايدالانۋ كەن قورىنىڭ سارقىلۋىنا اكەلەدى. ءارى كومىر سياقتى لاستايتىن ەنەرگيا كوزدەرىنەن باس تارتۋ، جاڭارتىلعان ەنەرگيا كوزدەرىنە اۋىسۋ ۋاقىت پەن ينۆەستيتسيا تالاپ ەتەدى. دەگەنمەن قازىر دە بالامالى ەنەرگياعا كوشۋ ارقىلى ءبىرقاتار ەل جارىقتى الاڭسىز پايدالانادى. ماسەلەن، يسلانديا - الەمدەگى %100 جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا پايدالاناتىن ساناۋلى ەلدىڭ ءبىرى. ال نورۆەگيا ەلەكتردىڭ %95 ءىن گيدروەلەكتر ستانتسيالارىنان الادى. ال كانادا - الەمدەگى ەڭ ءىرى ەنەرگيا ەكسپورتتاۋشى ەلدەردىڭ ءبىرى. ەلدە ەلەكتردىڭ %60 استامى جاڭارتىلاتىن كوزدەردەن وندىرىلەدى. سونداي-اق جاپونيا مەن وڭتۇستىك كورەيا - وزىق تەحنولوگيا ارقاسىندا ەنەرگيا جۇيەسىن تۇراقتى جانە قاۋىپسىز ەتۋگە قول جەتكىزگەن مەملەكەتتەر.
ا ق ش- تا ەنەرگيانى ۇنەمدەۋ باعدارلامالارى بار جارىقتى نەعۇرلىم ۇنەمدەگەن سايىن ول سوعۇرلىم جەتكىلىكتى بولادى. دامىعان ەلدەردىڭ ىشىندە ەكونوميكاسى الدەقايدا تۇراقتى ا ق ش- تى الايىق. بۇل ەلدە مەملەكەتتىك دەڭگەيدە ەنەرگيانى ۇنەمدەۋ باعدارلامالارى بار. سونىڭ ءبىرى Energy Star - فەدەرالدى ۇكىمەت پەن EPA (قورشاعان ورتانى قورعاۋ اگەنتتىگى) ەنگىزگەن باعدارلاما. بۇل بەلگى ەنەرگيانى از تۇتىناتىن قۇرىلعىلارعا بەرىلەدى. مىسالى: توڭازىتقىش، كىر جۋعىش ماشينا، كومپيۋتەر. Energy Star باعدارلاماسى ارقىلى 2023 -جىلى امەريكالىقتار شامامەن 500 ميلليارد كيلوۆاتت- ساعات ەلەكتر ەنەرگياسىن ۇنەمدەگەن. بۇل 100 ميلليونعا جۋىق كولىكتىڭ جىلدىق شىعارىندىلارىنا تەڭ. حالىقتىڭ ءوزى دە جارىقتى ۇنەمدەۋگە تىرىسادى.
ماسەلەن، كوپتەگەن ۇيدە اقىلدى تەرموستاتتار ورناتىلعان. بۇل بولمە تەمپەراتۋراسىنا قاراي ەنەرگيانى اۆتوماتتى رەتتەيدى. سونداي-اق، ەنەرگيا ۇنەمدەيتىن LED شامدارىن پايدالانادى. كەي شتاتتاردا تۇرعىندارعا ەنەرگيا ۇنەمدەگەنى ءۇشىن جەڭىلدىكتەر بەرىلەدى. سونداي-اق ءىرى قالالاردا تۇنگى ۋاقىتتا عيماراتتاردىڭ سىرتقى جارىقتاندىرۋى ازايتىلادى نەمەسە اۆتوماتتى تۇردە وشىرىلەدى. جالپى ەنەرگيانى ۇنەمدەۋ - بۇل مەملەكەتكە عانا ەمەس، ءار ادامعا دا ورتاق جاۋاپكەرشىلىك.
https://24.kz
