جاساندى ينتەللەكت vs جۋرناليست: رەداكتورلار نە دەيدى

استانا. KAZINFORM - جاساندى ينتەللەكت ەلدەگى جۋرناليستەردىڭ جۇمىسىن قانشالىقتى جەڭىلدەتتى؟ ب ا ق- تىڭ شتات ساياساتىنا اسەرى قانداي؟ وسى سۇراقتى ەلدەگى بىرنەشە ب ا ق- تىڭ رەداكتورىنا قويىپ كوردىك.

رەداكتورلارعا مىنانداي بەس سۇراق قويىلدى:

رەداكتور رەتىندە جاساندى ينتەللەكت كومەگىنە كۇنىنە نەشە رەت جۇگىنەسىز؟ كوبىنە قاي چاتقا (ChatGPT ،Microsoft Copilot ،Gemini ،Jasper Chat ،Perplexity.ai) جازاسىز؟

رەداكسيا جاريالايتىن كونتەنتتىڭ نەشە پايىزى جاساندى ينتەللەكت كومەگىمەن نەمەسە ج ي نەگىزىندە جاسالادى؟

رەداكسيا تىلشىلەرىنە ج ي قولدانۋعا 100 پايىز ەركىندىك بەرىلگەن بە، الدە شەكتەۋلەر بار ما؟ شەكتەۋلەر بولسا، قانداي؟

پارلامەنتتە ج ي كومەگىمەن جاسالعان ونەر تۋىندىسىن، جۋرناليستىك كونتەنتكە «ج ي» تاڭباسىن قويۋ كەرەك دەگەن نورما ۇسىنىپ جاتقاندار بار. ءسىز بۇعان قالاي قارايسىز؟

ج ي- ءدىڭ دامۋى بۇگىنگە دەيىن رەداكسيانىڭ شتات سانىنا اسەر ەتتى مە؟ بولاشاقتا جۋرناليستەردىڭ، SEO مامانداردىڭ، بيلد-رەداكسيا قىزمەتشىلەرىنىڭ ورنىن ج ي باسۋى قانشالىقتى مۇمكىن دەپ ويلايسىز؟

Jibek Joly تەلەارناسىنىڭ ديرەكتورىەركەجان كۇنتۋعان قىزى:

1. ءبىر كۇننىڭ ىشىندە رەداكتورلار 5-10 رەت ج ي كومەگىنە جۇگىنۋى مۇمكىن. نەگىزىنەن ChatGPT- ءدى قولدانامىز.

2. بۇكىل ماتەريالدى جۋرناليستەردىڭ ءوزى جازادى. تەك قوسىمشا مالىمەتتەر ىزدەۋگە، كەسكىندەر قالىپتاستىرعان كەزدە، تاقىرىپ تاڭداۋ سياقتى جۇمىستا ج ي كومەگىنە جۇگىنەمىز.

3. جۋرناليستەرگە ج ي پايدالانۋدا تولىق ەركىندىك بەرىلگەن. ءبىراق ماتەريالدىڭ ءماتىنىن وزدەرى جازادى. رەداكتور مۇنى ءماتىن ستيلىنەن-اق انىقتاي الادى.

4. «ج ي» تاڭباسىن قويۋعا مىندەتتەۋدى قولدايمىز.

5. ازىرگە ج ي- ءدىڭ دامۋى شتات سانىنا ەشقانداي اسەر ەتكەن جوق. كەلەشەكتە ج ي جۋرناليستەردىڭ، SEO- مامانداردىڭ، ۆيجۋال-كونتەنت بولىمىندەگى قىزمەتكەرلەردىڭ ورنىن باساتىن شىعار دەپ ەسەپتەيمىن. ءبىراق سونىڭ وزىندە بىرەگەي قولتاڭباسى بار اۆتورلىق ماتەريالداردا باسىمدىق بولادى دەپ ويلايمىن.

Atameken Business مەدياحولدينگى باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى ءاليا بايمۇحامەدوۆا:

(Atameken Business تەلەارناسى ەلىمىزدە ءبىرىنشى بولىپ جي كومەگىمەن ايسانج ەسىمدى ۆيرتۋالدى تەلەجۇرگىزۋشىگە جاڭالىقتار وقىتقان. كەيىن ۇجىمنىڭ ءوز ماماندارى ايسانجدى قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە ەركىن، ەموتسيامەن سويلەيتىندەي سينتەزدىك دەڭگەيگە شىعارىپ، مەدياحولدينگتىڭ مەنشىكتى باعدارلاماسىن جازىپ شىقتى).

1. نەگىزى ج ي- گە رەداكتور دا، جۋرناليست تە ۇنەمى جۇگىنەدى، ساناپ جاتپايمىز. ءبىراق ولار تەك كومەكشى قۇرال رەتىندە قولدانىلادى.

2. قازىر كونتەنتتىڭ شامامەن 60-70 پايىزى ج ي كومەگىمەن جاسالادى. بىزدە ەندى تەلەارنا بولعاننان كەيىن كوبىنە بەينەكونتەنت قوي، 60-70 پايىز سول جاقتا ج ي قولدانىلادى.

3. جۋرناليستەرگە ج ي قولدانۋ جاعىنان ەشقانداي شەكتەۋ جوق، ەركىندىك بەرىلگەن. ارينە ونىڭ سىرتىندا رەداكسيالىق ساياسات بار. ءبارى سونىڭ اياسىندا ىسكە اسادى.

4. ج ي كومەگىمەن جاسالعان ماتەريالعا «ج ي» تاڭباسىن قويۋ كەرەك دەيتىن ۇسىنىس دۇرىس دەپ ولايمىن. ءبىز ونى قولدايمىز. جاساندى ينتەللەكتىنى پايدالانۋ، ونى تاڭبالاۋ ماسەلەسى ءبىرىنشى بولىپ قىتايدا قولعا الىنعان. بۇل ەلدە ج ي كومەگىمەن جاسالعان سۋرەتكە قاتىستى العاشقى سوت پروتسەسى دە بولعانىن وقىعانىم بار. جالپى بىزدە بەينەكونتەنتتە «ج ي ارقىلى جاسالدى» دەپ جازىلادى. ال ءماتىن جازعان كەزدە ج ي اۋدارۋ قۇرالى رەتىندە، جۇيەلەۋگە كومەكشى قۇرال رەتىندە قولدانىلادى.

5. ج ي دامۋى شتات سانىنا قاتتى اسەر ەتكەن جوق. كەرىسىنشە، ۋاقىتتى ۇنەمدەدى. مىسالى، 30 مينۋتتا، ءبىر ساعاتتىڭ ىشىندە دايىندالۋى مۇمكىن ماتەريالدار مونتاجىمەن، باسقا دا وڭدەۋ پروتسەستەرىمەن قوسقاندا 5 مينۋتقا جەتەر-جەتپەس ۋاقىتتا دايىندالادى. سول جاعىنان جۇمىس ۋاقىتى ۇنەمدەلدى. بۇل جەردە ج ي ادامدى الماستىرادى دەپ ايتا المايمىز. ويتكەنى ءبارى-ءبىر ج ي- گە پارمەن بەرەتىن، تاپسىرمالار جۇكتەپ، ورىنداتقىزاتىن - ادام. سول ءۇشىن ج ي قازىر تەك كومەكشى رەتىندە قولدانىلادى، ياعني ءبىزدىڭ رەداكتسياداعى جۇمىس تولىق اۆتوماتتاندىرىلعان دەپ ايتا المايمىز. بەلگىلى ءبىر كوماندالاردى ورىنداۋعا قولايلى شىعار، ءبىراق ج ي ۇسىنعان كومەكتىڭ ءوزىن تەكسەرىپ، قاداعالايتىن، جۇيەلەيتىن ادام كەرەك.

كۋرسيۆ سايتىنىڭ باس رەداكتورى ميرا حالينا:

1. GPT چاتىن كۇنىنە قانشا رەت قولداناتىنىما ەسەپ جۇرگىزبەپپىن. دەسە دە، بۇل جاساندى ينتەللەكت ماعان جوسپارلاۋعا كومەكتەسەدى. كەيدە قاندايدا ءبىر اقپاراتتى جيناقتاۋ ءۇشىن قولدانام. وسى ورايدا ايتا كەتۋ كەرەك، بۇل جاساندى ينتەللەكتىڭ قازاق تىلىندەگى نۇسقاسى ايتارلىقتاي مىقتى ەمەس. ونىڭ قازاقشا نۇسقاسىندا قاتەلەر مەن كەيدە سايكەسسىزدىكتەر بار ەكەنى راس. بۇل قۇرالدى ءبىز رەداكتسيا جۇمىسىندا سىناپ، اقپاراتتى وڭدەپ كوردىك. وكىنىشكە قاراي ونىڭ كوپ كومەگى تيمەدى. ەگەر ءبىز ماقالادا جاساندى ينتەللەكتىڭ كومەگىنە جۇگىنسەك، ول اقپاراتقا مىندەتتى تۇردە ءاى بەلگىسىن قويامىز. بۇل - سايتتىڭ بۇعاتقا ءتۇسىپ قالماۋى ءۇشىن ماڭىزدى شارت. ال رەداكتور رەتىندە مەن چاتتى ءجيى پايدالانام دەپ ايتا المايمىن. ول - تەك كومەكشى عانا. ونىڭ جۇمىسىن مىندەتتى تۇردە تەكسەرىپ، سالىستىرىپ وتىرۋ قاجەت. سونداي-اق ونىڭ قازاقشا نۇسقاسى ءالى جەتىلدىرىلمەگەندىكتەن، مەن كوبىندە GPT چاتىنا ورىس تىلىندە سۇراۋ سالام.

2. ءبىز پايىزبەن ەسەپتەگەندە، قانشالىقتى ءتيىمدى نە ءتيىمسىز ەكەنىنە ەسەپ جۇرگىزبەدىك. ءا ى مۇمكندىكتەرىن رەداكسياعا كەلىپ تۇسكەن رەليزدەردى گەنەراتسيالاۋعا جانە وڭدەۋگە پايدالانىپ كوردىك. ارينە، ول اقپاراتتى تەز وڭدەيدى. ايتسە دە، قازاق تىلىندەگى جاۋابىنىڭ ساپاسى %10 عا جەتپەدى. سول سەبەپتى ءبىز جاساندى ينتەللەكتى ۆيدەوكونتەنت جاساۋدا پايدالانعاندى ءجون كوردىك. ماسەلەن، YouTube ارنامىزداعى ۆيدەولاردى وڭدەۋدە جانە ديزايندا پايدالانامىز. جاساندى ينتەللەكت كومەگىمەن دىبىستاۋ تەتىكتەرىن دە پايدالاندىق. سول جاعىنان ءتيىمدى ەكەنى راس. بولاشاقتا AI قازاقشاسى جەتىلدىرىلە تۇسەدى دەپ سەنەمىز.

3. ءبىز %100 AI ارقىلى جاسالعان ماتەريالدى جاريالامايمىز. ويتكەنى بۇل - الگوريتمدەر ءۇشىن جارامسىز. الگوريتم جۇيەلەرى ءا ى ارقىلى ازىرلەنگەن اقپاراتتى كورمەيدى. سوندىقتان ماتىندە ج ي ارقىلى ازىرلەنگەن اقپاراتتىڭ ۇلەسى نەبارى 20 پايىزدان اسپاۋى كەرەك. ماقالانى مىندەتتى تۇردە اۆتوردىڭ ءوزى جازعانى دۇرىس. ويتكەنى قازاق تىلىندە جازىلعان اۆتورلىق كونتەنتتى ەشكىم الماستىرا المايدى. ال ج ي تيىمدىلىگىنىڭ ورىس تىلىندەگى پايىزدىق كورسەتكىشى %70 دەڭگەيىندە. ءبىراق ۋاقىت وتە كەلە بۇل دا وزگەرەر.

4. تولىق كەلىسەم. AI ارقىلى وڭدەگەن ماتەريالداردى تاڭبالاۋ كەرەك. ءبىز وقىرماندى الداماۋىمىز كەرەك. سوندىقتان دا مەن AI ارقىلى جازىلعان ماقالالار، جارناما بولسىن، رەليز بولسىن، اۆتوردىڭ ءوزى ءاى كومەگىمەن جازعان اقپارات بولسىن - تاڭبالانۋى ءتيىس دەپ سانايمىن. ءبىز وقىرماندارىمىزعا ادال بولۋىمىز كەرەك.

5. ءدال قازىر ماماندار تولىقتاي ماشينالارمەن اۋىستىرىلادى دەپ ايتا المايمىز. قانداي جاعداي بولماسىن اۆتوردىڭ جۇمىسى، ب ا ق- تاعى قىزمەتى ءا ى- مەن اۋىستىرىلۋى ەكىتالاي دەپ ويلايمىن. ويتكەنى ءا ى- دە سەزىم مەن ەموتسيونالدىق ينتەللەكت جوق. دەگەنمەن، مەن ءا ى- ءدىڭ بولاشاقتا ناقتى ماماندىقتاردى الماستىراتىنىن دا جوققا شىعارا المايمىن. ماتەماتيكا مەن ەسەپتەۋگە قاتىستى سالالاردا الماستىرا الاتىنى ءسوزسىز. الايدا شىعارماشىلىقتا ونىڭ ادامدى الماستىرۋى قيىنداۋ بولاتىن سەكىلدى. ءبىراق كىم بىلەدى؟ ەشكىم دە ساقتاندىرىلماعان. جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمدەي، زامان تەز وزگەرەدى. ونى ۋاقىت وتە كورەرمىز. ءبىر بىلەتىنىم، وقىرمانعا ماشينالار ەمەس، اۆتورلار كەرەك. وقىرمان ماقالانى وقىپ وتىرىپ ونى اۆتور جازعانىن ءبىلۋى كەرەك.

Ulysmedia اشىق اقپارات الاڭىنىڭ باس رەداكتورىسامال يبرايەۆا:

1. ارينە، جاساندى ينتەللەكتىنى جۇمىستا قولدانامىز. ونسىز بولمايدى. ءبىراق ورىس تىلىندەگى ماتىندەردى كودتاعاندا كوبىرەك قولدانامىز. ال قازاقشا ءماتىندى ءبارىبىر رەداكتورلار بار، تىلشىلەر بار، ءبارى وزدەرى جاساۋعا تىرىسادى.

2. قازىر رەداكتسيا جاريالايتىن كونتەنتتەگى جاساندى ينتەللەكتىنىڭ ۇلەسى ءبىر 10 پايىزداي شىعار. وسى سۇراعىڭىزعا جاۋاپ بەرۋ بارىسىندا ءوزىمنىڭ كونسەرۆاتيۆتى ادام ەكەنىمدى ءتۇسىنىپ وتىرمىن. AI ماماندارمەن بىرگە Ulysmedia ءۇشىن ارنايى باعدارلاما جاساقتايىق دەپ وتىرمىز. «ادمينكاعا» (سايتتاعى ماتەريالدى بەتتەپ، ارلەپ، جاريالاۋعا دايىندايتىن پلاتفورما - رەد.) تولىق اناليز جاساپ وتىراتىنداي قىلىپ پلاتفورما قۇرايىق دەپ جاتىرمىز.

3. ازىرشە كونتەنتتى 100 پايىز تۇگىل 50-60 پايىز جاساندى ينتەللەكت ونىمىمەن تولتىرۋعا دايىن ەمەسپىن. سوندىقتان مەن رەداكتور رەتىندە شەكتەۋ قويام. جاساندى ينتەللەكتپەن جاسالعان اقپاراتتى ءبارىبىر رەداكتورلار ۇستىنەن قاراپ، تەكسەرۋ كەرەك، وڭدەۋ كەرەك. ساراپتامالىق ماتەريالداردى جۋرناليستەر تولىق وزدەرى جازادى. مىسالى، شەنەۋنىكتەرگە قوياتىن سۇراقتاردىڭ ءبارىن ءوزىمىز جاساقتايمىز. بۇل تۇرعىدا جاساندى ينتەللەكتىگە سەنە المايمىن. جاساندى ينتەللەكت كۇن تارتىبىندە قانداي پروبلەما بار ەكەنىن ءسۇزىپ بەرە الادى عوي، ءبارىبىر قويىلاتىن سۇراقتار مەن كوتەرىلەتىن تاقىرىپتاردى رەداكسيا بولىپ تالقىلايمىز. شەنەۋنىكتەرگە جاساندى ينتەللەكتىگە سۇيەنە وتىرىپ سۇراق قويامىز، جاساندى ينتەللەكتىنىڭ ارقاسىندا تاقىرىپتار تابامىز دەپ ايتا المايمىن. ونىڭ ءبارىن ءوزىم رەداكتور رەتىندە قاداعالاپ وتىرامىن.

5. بۇرىن جۋرناليستىك ساۋالداردى جىبەرەتىن بولەك مامان بولعان. قازىر ونداي مامان جوق. ونى بىزدە جاساندى ينتەللەكت تولىق ءوزى جاساپ وتىر. دەسەك تە جۋرناليستىك زەرتتەۋلەر جاساعاندا، ساراپتاما ماتەريال ازىرلەيتىن - جۋرناليست. قولمەن جازادى، قولمەن رەداكسيالايدى. ءبارىبىر جۋرناليستىڭ جازعانى مەن جاساندى ينتەللەكت جازعان ماتەريالدىڭ ايىرماشىلىعى بار. ارينە، قارا جۇمىستى جاساندى ينتەللەكتپەن جاساۋعا تىرىسامىز، جاسايمىز دا - ۋاقىت، رەسۋرس ۇنەمدەيمىز. ءبىراق ءبارىبىر سوڭعى شتريحتىڭ ءبارىن جاسايتىن - ادام.

دەگەنمەن جاساندى ينتەللەكت رەداكتسيانىڭ شتات سانىنا اسەر ەتتى دەۋگە بولادى. قازىر بىزدە سايتتىڭ كورسەتكىشتەرىن جي جاسايدى. مىسالى، كۇن سايىن تاڭەرتەڭ جانە كەشكە رەيتينگ مالىمەتتەرى، ماتەريالداردىڭ وقىلىم دەڭگەيىن، وقىرمانداردىڭ گەوگرافياسىن، SEO جۇمىستارىن ج ي ارقىلى ساراپتاپ، قاداعالاپ وتىرمىز.

ايتقانىمداي، جۋرناليستىك ساۋال جىبەرۋگە جاۋاپتى ادامنىڭ ورنىن ج ي باستى. الداعى ۋاقىتتا دا وڭتايلاندىرۋ بولادى دەپ ويلايمىن. مىسالى، بۇرىن كوررەكتور قاجەت بولسا، قازىر ول جۇمىستى ج ي اتقارا بەرەدى. ءبىراق بۇل – ج ي ارقاسىندا جۋرناليستەردى تولىق قىسقارتامىز دەگەن ءسوز ەمەس. ايتىپ وتىرمىن عوي، ءبارىبىر جاريالاماي تۇرىپ رەداكتور تۇزەپ، كۇزەپ شىعادى. مەن كونسەرۆاتيۆتى رەداكتورمىن، كونسەرۆاتيۆتى باسشىمىن. بۇكىل جۇمىستى ج ي- گە كوشىرەمىز دەپ ايتا المايمىن. ازىرگە ونداي قادامعا دايىن ەمەس ەكەنمىن. وتكەنى ءوزىم دە تالاپشىلمىن، وقىرمان دا تالاپشىل.

«Azattyq R‎hy» اقپارات اگەنتتىگىنىڭ باس رەداكتورىالتىناي دوسمادياروۆا:

1. ج ي- مەن جۇمىس ىستەۋ كۇندەلىكتى تاجىريبەمنىڭ ءبىر بولىگىنە اينالدى. ورتا ەسەپپەن كۇنىنە 2-3 رەت ءتۇرلى مىندەتتەر ءۇشىن جۇگىنەمىن. اتاپ ايتقاندا، تالداۋ جاساعاندا، كىلت سوزدەرمەن جۇمىس، ماتەريالدىڭ العاشقى قۇرىلىمىن جاساۋ نەمەسە شەتەلدىك كونتەنتتى ساراپتاۋ كەزىندە.

ەڭ جيى قولداناتىن قۇرالىم - ChatGPT. سەبەبى ول قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە ساپالى ءماتىن ۇسىنا الادى ءارى جاڭالىق فورماتىنا بەيىمدەلۋى وتە يكەمدى. سونىمەن قاتار Gemini مەن Jasper Chat-تى كرەاتيۆتىك كونتەنت ءۇشىن قولدانامىن.

2. ج ي تىكەلەي كونتەنت اۆتورى رەتىندە پايدالانىلاتىن ماتەريالداردىڭ ۇلەسى كوپ ەمەس، شامامەن %10-15. ءبىراق كونتەنتتىڭ %40-50 بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە ج ي قۇرالدارىنىڭ كومەگىمەن وڭدەلەدى جانە جەتىلدىرىلەدى. مىسالى، تاقىرىپتىڭ ىزدەۋ سۇرانىستارىنا سايكەستىگىن تەكسەرۋ، ءماتىننىڭ قۇرىلىمىن وڭتايلاندىرۋ نەمەسە ينفوگرافيكا يدەياسىن ۇسىنۋدا ج ي بەلسەندى قولدانىلادى.

3. تولىق ەركىندىك جوق. ج ي- ءدى پايدالانۋ - قولداۋ تاباتىن ءۇردىس، ءبىراق رەداكسيالىق ساياسات شەڭبەرىندە ناقتى شەكتەۋلەر بار. مىسالى، ءتىلشى جي جاساعان ءماتىندى سول كۇيى جاريالاي المايدى، ول رەداكتورلىق وڭدەۋدەن وتۋگە ءتيىس. سوسىن قوعامدىق-ساياسي، قۇقىقتىق جانە ەتيكالىق تاقىرىپتاردا ج ي- گە نەگىزدەلگەن دەرەكتەردى پايدالانۋعا بولمايدى. تەك رەسمي اقپارات كوزدەرى مەن جەكە دەرەككوزدەرگە سۇيەنەمىز. اۆتورلىق جاۋاپكەرشىلىك تەك ادامعا جۇكتەلەدى، سوندىقتان ج ي- ءدىڭ كومەگىمەن جاسالعان كەز كەلگەن ءماتىن ءتىلشىنىڭ جەكە شىعارماشىلىق سۇزگىسىنەن ءوتۋى شارت.

4. بۇل ۇسىنىستى قولداۋعا بولادى، ءبىراق ساقتىقپەن. ەگەر ماتەريال تولىعىمەن نەمەسە ايتارلىقتاي دارەجەدە ج ي كومەگىمەن جاسالسا، ونىڭ ارنايى بەلگىلەنۋى وقىرماننىڭ سەنىمىن ارتتىرادى. الايدا بۇل نورمانى اسىرا قولدانۋ قاۋىپتى. ويتكەنى كوپ جاعدايدا كونتەنتتىڭ ءتۇپنۇسقاسىن جۋرناليست ءوزى دايىندايدى. ال ج ي تەك تەحنيكالىق كومەكشى قىزمەتىن اتقارادى. سوندىقتان «ج ي بەلگىسىن ەنگىزۋ - مازمۇن مەن ۇلەسكە قاراي ناقتى رەگلامەنتپەن عانا مۇمكىن بولۋعا ءتيىس. ايتپەسە بۇل جۋرناليستىڭ ەڭبەگىن اۆتوماتتى تۇردە تومەندەتۋگە اكەپ سوعادى.

5. قازىر ءبىزدىڭ رەداكسيادا ج ي- ءدىڭ دامۋىنان تىكەلەي قىسقارتۋ بولعان جوق. ءبىزدىڭ حولدينگ، كەرىسىنشە، جۋرناليستەرگە جاساندى ينتەللەكتىمەن جۇمىس ىستەۋدى ۇيرەتۋ ءۇشىن ارنايى وقىتۋ ۇيىمداستىردى. وسىدان كەيىن جۇمىسىمىز الدەقايدا جەدەل ءارى وڭاي بولا ءتۇستى. سونىمەن قاتار، رەداكسيامىزدىڭ 50 پايىزى دەرلىك مۋلتيمەديالىق فورماتقا كوشتى، بۇل باعىتتا جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى ءبىلىمىمىز كوپ كومەك بەرىپ وتىر. ءبىز ونى الەۋمەتتىك جەلىلەرگە ارنالعان ۆيدەوكونتەنت جاساۋ ءۇشىن دە پايدالانامىز. كوبىنە، جۇمىس پروتسەسىن تەزدەتىپ، سونىڭ ارقاسىندا كەيبىر مىندەتتەرگە از رەسۋرس جۇمساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بولاشاقتا كەيبىر تەحنيكالىق فۋنكسيالار (مىسالى، جاڭالىق اگرەگاتورى، تاقىرىپ گەنەراتورى، بازالىق كىلتسوز تالداۋ) ج ي ارقىلى اتقارىلۋى مۇمكىن. ءبىراق جۋرناليستيكانىڭ نەگىزى - زەرتتەۋ، فاكتچەكينگ، ءماتىن ءستيلى، ەتيكا - مۇنى تەك ادام عانا جاساي الادى. سوندىقتان تولىق اۋىستىرۋ بولمايدى دەپ سانايمىن. SEO، SMM جانە بيلد-رەداكسيا سالالارىندا ارالاس مودەل دامۋى مۇمكىن، ياعني ادام مەن ج ي بىرلەسە جۇمىس ىستەپ، ءبىرىن-ءبىرى تولىقتىرىپ وتىرادى.

ايتا كەتەيىك، ءماجىلىس جاساندى ينتەللەكت تۋرالى ءۇش زاڭنىڭ جوباسىن ماقۇلدادى.