جالعان اقپاراتقا توسقاۋىل قويۋدىڭ جاڭا تەتىكتەرى قانداي

استانا. KAZINFORM – ق ر پرەزيدەنتى جانىنداعى ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتى قۇرىلىمىندا 2025-جىلى جالعان اقپاراتقا قارسى كۇرەس جونىندەگى ورتالىق ىسكە قوسىلدى. وسى ورايدا «كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا بۇل ورتالىق جايىندا و ك ق ديرەكتورى اسقار وماروۆ بايانداپ بەردى.

Асқар Омаров
Фото: Kazinform

- اسقار قۋانىش ۇلى، ورتالىقتىڭ قۇرىلۋى زامان تالابى ما؟

- ارينە، بۇل ورتالىق - قانداي دا ءبىر مەملەكەتتىك ورگاننىڭ كرەاتيۆى ەمەس، ياعني ابدەن جەتىلگەن جوبا، زامان جانە قازىرگى اقپاراتتىق كەڭىستىكتىڭ سىن-قاتەرى اياسىندا بەلگىلەنگەن وبەكتيۆتى قاجەتتىلىك.

مەملەكەت باسشىسى ءوز جولداۋىندا بىلاي دەپ اتاپ ءوتتى: «جاساندى ينتەللەكتىنىڭ قارقىندى دامۋى قازىردىڭ وزىندە حالىقتىڭ، اسىرەسە، جاستاردىڭ مىنەز-قۇلقى مەن بولمىس-بىتىمىنە اسەر ەتىپ جاتىر. باسقاشا بولۋى مۇمكىن ەمەس. سەبەبى بۇل ءۇردىس بۇكىل الەمدە قالىپتاسقان ءتارتىپتى جانە ادامداردىڭ ءومىر ءسۇرۋ سالتىن ءبىرجولا وزگەرتۋدە. ءبىز بۇعان دايىن بولىپ، باتىل ارەكەت ەتۋىمىز كەرەك. ايتپەسە ارتتا قالۋدىڭ سالدارى وتە اۋىر بولادى».

بۇل رەتتە، جالعان اقپاراتقا قارسى كۇرەس جونىندەگى ورتالىقتى قۇرۋ مەملەكەت ءۇشىن لوگيكالىق تۇرعىدا دۇرىس قادام بولدى. قوعامدىق سەنىمدى نىعايتۋ جانە تسيفرلىق مەدياكەڭىستىكتە مانيپۋلياتسيادان قورعاۋ ءۇشىن جاڭا سىن-قاتەرلەرگە جۇيەلى تۇردە ارەكەت ەتۋ ماڭىزدى. وسى ورايدا اقپاراتتىق كەڭىستىكتىڭ ءمانىن وزگەرتىپ جاتقان جاساندى ينتەللەكت پەن تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ سالاسىنا نازار اۋدارۋ كەرەك.

بۇگىندە فەيكتەر قىسىم جاساۋ، قوعامدىق پىكىردى مانيپۋلياتسيالاۋ جانە ارانداتۋ قۇرالىنا اينالدى. مۇنداي جاعدايدا مەملەكەت جالعان اقپاراتقا قارسى تۇرۋدىڭ جۇيەلى ءتاسىلىن ازىرلەۋگە مىندەتتى.

ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتى جالپىۇلتتىق كوممۋنيكاتسيالىق الاڭ رەتىندە قىزمەت ەتەدى، ەڭ وزەكتى ماسەلەلەر مەن وقيعالار بويىنشا مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ باسپا ءسوز ءماسليحاتتارى مەن بريفينگىلەرىن ۇيىمداستىرادى. سونىمەن قاتار وكق داعدارىسقا قارسى ءىس-قيمىل سالاسىندا جۇمىس اتقارادى. ماسەلەن، و ك ق بازاسىندا ۇنەمى ورتالىق جانە جەرگىلىكتى ورگاندار قامتىلاتىن رەسپۋبليكالىق اقپاراتتىق شتاب قۇرىلادى.

مۇنىمەن قوسا، اقپاراتتىق كەڭىستىكتىڭ تەز وزگەرەتىن سيپاتىن ەسكەرە وتىرىپ، جالعان اقپاراتقا قارسى كۇرەستى بولەك باعىت رەتىندە ايقىنداۋدى ءجون سانادىق. بۇل تۇرعىدا الەۋمەتتىك جەلىلەردە جاڭالىقتاردىڭ لەزدە شىعۋى، فاكتىلەردى ينتەرپرەتاتسيالارمەن الماستىراتىن كونتەنتتىڭ كەڭ تارالۋى، سونداي-اق نەيروندىق جەلىلەر مەن ديپفەيكتەردى قوسا العاندا، تەحنولوگيالاردىڭ قولدانىلۋى ماسەلەسىنە ءمان بەرىلىپ وتىر. ەڭ الدىمەن، بۇل قادام فەيكتىڭ پايدا بولۋىنان ونى رەسمي تۇردە جوققا شىعارۋعا دەيىنگى ارالىقتى قىسقارتۋعا جانە جالعان اقپاراتتى جوققا شىعارۋدىڭ ءتيىمدى جولدارىن تاڭداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

- مۇنداي جىلدامدىقتا ارەكەت ەتۋ ءۇشىن مىقتى ماماندار كومانداسى مەن اۋقىمدى تەحنيكالىق مۇمكىندىكتەر قاجەت ەمەس پە؟

- ءيا، بىزدە بۇل مۇمكىندىكتەر جاسالعان. ورتالىقتىڭ جۇمىسى كوممۋنيكاتسيا مەن اقپاراتتى تالداۋ سالاسىنداعى ماماندارعا نەگىزدەلگەن جانە مەملەكەتتىك ورگاندارمەن تىعىز ىنتىماقتاستىققا قىزمەت ەتەدى. بۇل فورمات جەدەل تۇردە رەسمي تۇسىنىكتەمە بەرۋگە، اشىقتىقتى قامتاماسىز ەتىپ، جالعان مالىمەتتى جىلدام جوققا شىعارۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

ونىڭ الگوريتمىنە توقتالسام، ينتەرنەتتە كۇماندى نەمەسە جالعان اقپارات پايدا بولعان كەزدە، قۇزىرەتتى مەملەكەتتىك ورگانمەن بىرلەسكەن تالداۋ جۇرگىزىلەدى. سونىڭ ناتيجەسى بويىنشا اقپاراتتى رەسمي تۇردە جوققا شىعارۋ نەمەسە راستاۋ تۋرالى شەشىم قابىلدانادى. ورتالىقتىڭ ماقساتى - ناقتى دەرەكتەرگە نەگىزدەلگەن شىنايى ءارى سەنىمدى اقپاراتتى كەڭ اۋديتورياعا، ەڭ الدىمەن، الەۋمەتتىك جەلىلەردە تاراتۋ. وسى رەتتە ءتۇرلى قاۋەسەت پەن بۇرمالاعان مالىمەتكە توسقاۋىل قويىلادى.

ورتالىق قىزمەتكەرلەرى اپتا سايىن مەملەكەتتىك ورگاندار جوققا شىعارعان فەيكتەر بويىنشا شولۋلار دايىندايدى. وسى ورايدا جالعان اقپاراتتىڭ ماقساتىنا، ونى دايىنداۋدىڭ تەتىكتەرى مەن تاراتۋ تاسىلدەرىنە تولىق تالداۋ جاسالادى.

بۇل ءوز كەزەگىندە قوعامدا «يممۋنيتەت» قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. اتاپ ايتقاندا، ورتالىقتىڭ بارلىق رەسمي مالىمەتتەرى، اناليتيكالىق شولۋلارى ttps://t.me/AntiFakeCenter telegram ارناسىندا جاريالانادى.

سونىمەن قاتار، ءاربىر شىعارىلىم ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىنىڭ رەسمي پلاتفورماسىندا جاريالانادى:

- كوپ جاعدايدا قاي تاقىرىپتاعى فەيكتەرگە نازار اۋداراسىزدار؟

- جۇمىسىمىزدىڭ نەگىزگى قاعيداسىنا توقتالسام، ادامداردى اداستىراتىن نەمەسە مەملەكەتكە قاتىستى قوعام سەنىمىنە نۇقسان كەلتىرەتىن كەز كەلگەن قاۋەسەت ورتالىق نازارىنا الىنادى. سوندىقتان الەۋمەتتىك شيەلەنىس پەن ازاماتتاردىڭ سەنىمسىزدىگىن تۋدىرۋى مۇمكىن كۇماندى مالىمەتتەر بويىنشا بارلىق سالانى قامتيمىز.

ءبىرىنشى كەزەكتە ومىرلىك ماڭىزى بار قىزمەتتەر مەن الەۋمەتتىك سەكتورعا ەكپىن قويىلعان، ياعني مەديتسينا، ازىق-تۇلىك جانە كوممۋنالدىق سەكتورعا قاتىستى ماسەلەلەر. سونداي-اق قاۋىپسىزدىك جانە توتەنشە جاعدايلار تاقىرىبىنا دا ەرەكشە ءمان بەرەمىز. سەبەبى، تابيعي اپات، ەپيدەميا نەمەسە قىلمىستىق وقيعالار تۋرالى جالعان اقپارات جاپپاي دۇربەلەڭگە اكەلۋى ىقتيمال.

قوعامدا قاقتىعىس تۋدىرۋعا، ۇلتتىق بىرلىكتى السىرەتۋگە جانە شەتەلدە قازاقستان تۋرالى تەرىس يميدج قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان ساياسي ارانداتۋلار مەن سىرتقى ۇگىت-ناسيحاتقا نازار اۋدارامىز.

بۇدان بولەك، مەملەكەتتىك ورگاندار مەن ەلدىڭ جوعارى لاۋازىمدى شەنەۋنىكتەرىنىڭ قىزمەتى تۋرالى جالعان اقپاراتتاردى باقىلايمىز. بيلىك جۇمىسىنىڭ بەدەلىن تۇسىرەتىن جالعان اقپارات تۇراقتىلىققا نۇقسان كەلتىرۋ مەن مەملەكەتتىك ينستيتۋتتارعا دەگەن سەنىمدى السىرەتۋ قۇرالى رەتىندە پايدالانىلاتىنى قۇپيا ەمەس.

- ادامدار ينتەرنەتتەگى كۇماندى اقپارات بويىنشا ورتالىققا تىكەلەي حابارلاسىپ، تۇسىنىكتەمە الۋىنا مۇمكىندىك بار ما؟

- كەز كەلگەن ۋاقىتتا بايلانىسقا شىعا الادى. كۇماندى اقپارات كەڭىنەن تارالماسا دا، ءار ادامنىڭ ونى تەكسەرتۋگە قۇقىعى بار. بۇل - وتە ماڭىزدى. سەبەبى فەيكتەر كوبىنەسە جابىق چاتتاردا نەمەسە شاعىن قاۋىمداستىقتاردا جاريالانادى، سودان كەيىن كوپشىلىككە تارالادى.

ازاماتتار كۇماندى ماتەريالداردى وزىنە ىڭعايلى بايلانىس ارنالارى ارقىلى جولداي الادى - Telegram-داعى چات-بوت: @AntiFakeCenterBot؛ رەسمي ەلەكتروندى پوشتا: jalgan-akparat@ortcom.kz.

بارلىق كەلىپ تۇسكەن ءوتىنىم تالداۋدان وتەدى جانە قاجەت بولعان جاعدايدا، شارا قولدانۋ ءۇشىن قۇزىرەتتى مەملەكەتتىك ورگاندارعا جىبەرىلەدى.

ماقساتىمىز - قازاقستاندىقتار اراسىندا كۇماندى ەستىلەتىن اقپاراتتى قايتا تەكسەرۋ ادەتىن قالىپتاستىرۋ. بىرتىندەپ جەلىدە وتىرعاندار ناقتى دەرەكتەردى قاۋەسەتتەن وڭاي اجىراتا الاتىن دەڭگەيگە جەتەدى. وسى ورايدا ادامدار ءتۇرلى ارانداتۋلارعا قارسى تۇرا الادى.

جالپى العاندا، جالعان اقپاراتقا قارسى كۇرەس جونىندەگى ورتالىقتىڭ جۇمىسى قوعامنىڭ اقپاراتتىق مانيپۋلياتسياعا توزىمدىرەك بولۋىنا، سونداي-اق مەدياكەڭىستىكتە جاۋاپكەرشىلىكتىڭ ارتۋىنا جانە ونى اشىق ەتۋگە ىقپال ەتەدى.

بۇل قادامدار ادامداردىڭ تەك تەكسەرىلگەن دەرەككوزدەرگە سۇيەنەتىنىن، ال جالعان اقپاراتتىڭ اسەرى تەز جوعالتاتىنىن بىلدىرەدى. وسىنىڭ ناتيجەسىندە سەنىم مەن فاكتى ۇرەي مەن سپەكۋلياتسياعا قاراعاندا كۇشتىرەك بولاتىن اقپاراتتىق ورتاعا قول جەتكىزۋىمىز كەرەك.

ورتالىقتىڭ ماقساتى پرەزيدەنت بەلگىلەگەن باسىمدىقتارمەن تىكەلەي ۇيلەسەتىنىن تاعى دا اتاپ وتكىم كەلەدى. جولداۋدا ستراتەگيالىق ماقسات قويىلعان: قازاقستان ءۇش جىل ىشىندە مىندەتتى تۇردە جاپپاي سيفرلىق ەل بولۋى كەرەك.

جالعان اقپاراتقا قارسى كۇرەس جونىندەگى ورتالىقتى قۇرۋ - وسى ستراتەگيانىڭ ماڭىزدى ەلەمەنتى. ول سيفرلىق مەدياكەڭىستىكتى قورعاۋدى، سونىمەن قاتار جاڭا سيفرلىق مادەنيەتتى قالىپتاستىرۋدى قامتاماسىز ەتەدى. بۇل تۇرعىدا اقپاراتتىق مانيپۋلياتسياعا توتەپ بەرۋ قوعامدى جاڭعىرتۋدىڭ جانە ۇلتتىق بىرلىكتى نىعايتۋدىڭ نەگىزى بولادى.

سوڭعى جاڭالىقتار