جاڭا باپ: قىلمىستىق كودەكس ستالكينگتەن قۇتقارا ما
استانا. KAZINFORM - قازاقستاندا قىلمىستىق كودەكسكە ستالكينگ ۇعىمى ەنگىزىلدى. ەندى ادامدى اڭدىپ، قورقىتاتىندار قىلمىستىق جازاعا تارتىلاتىن بولادى. ساراپشىلار زاڭناماداعى وزگەرىس كوپ ادامنىڭ ءومىرىن ساقتاپ، قوعامداعى ءتارتىپتى كۇشەيتەدى دەپ وتىر. Kazinform اگەنتتىگىنىڭ اناليتيكالىق شولۋشىسى بۇل جاڭالىقتىڭ ناقتى قۇقىقتىق سيپاتى قانداي بولاتىنىن ساراپتاۋعا تىرىستى.
اڭدۋ ما، قورقىتۋ ما نەمەسە ستالكينگ دەگەن نە
اتاۋى وزگەرگەنىمەن، بۇل ۇعىم بۇرىننان بار. بىرەۋ جۇيەلى تۇردە مازا بەرمەي تەلەفون سوقسا، ەسىك اڭدىپ، الەۋمەتتىك جەلىدە ۇدايى باقىلاسا، ستالكينگ سانالادى. مۇنىڭ ىشىنە قورقىتىپ-ۇركىتۋ، قوقان-لوقى كورسەتۋ سەكىلدى پسيحولوگيالىق قىسىم دا بار. قىسقاسى، ءزابىر كورۋشىنىڭ زارەسىن الىپ، مازاسىن كەتىرۋدىڭ ءبارى وسى ساناتقا جاتادى.
بايقاساڭىز، مۇنداي وقيعا قىز-جىگىت بولىپ ارالاسقان جۇپتاردا، اجىراسقان وتباسىلاردا كوپ كەزدەسەدى. ەكىگە كەتكەندە دە بۇرىنعى ايەلىنىڭ ءومىرىن باقىلاعىسى كەلەتىن تالاي ازامات ستالكينگتىڭ ءتۇر-ءتۇرىن جاساعان. بەتىن قايتارسا دا اياق تارتپايتىن قانشاما جىگىت قىزدى قاراتامىن دەپ اڭدۋمەن بولدى. قوعام مۇنداي ءىستى «قالىپتى قىزعانىش»، «جاستىقتىڭ بۋى» دەگەنگە سالىپ ءبىرشاماسىن جازاسىز جىبەرىپ كەلگەن. كەيىن كوزقاراستىڭ سالقىنى قايعىلى وقيعاعا ۇلاسقانىن كورىپ ءجۇرمىز.
ستالكينگتى تەك ەرگە ءتان دەپ تانۋ دۇرىس بولماس، دەگەنمەن ءجابىر كورگەننىڭ كوبى - ايەل. ەۋروپالىق گەندەرلىك ينستيتۋتىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، ءاربىر ونىنشى ايەل ستالكينگكە ۇشىرايدى. ۇدايى باقىلاۋ مەن اڭدۋدىڭ كەسىرىنەن پسيحولوگيالىق جاعدايى ناشارلاعان ادامدار جەتىپ ارتىلادى. مۇنىڭ مىسالىن الەۋمەتتىك جەلىدەن مىڭداپ كەزدەستىرۋگە بولادى. وكىنىشتىسى، قازاقستاندا كۇيەۋى نە دوسى مازا بەرمەگەن سوڭ وزىنە قول جۇمساعان قىزداردىڭ سانى كوپ.
كەيىنگى جىلدارى تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق، ايەلدەر مەن بالالاردى قورعاۋ باعىتىندا ارنايى زاڭدار قابىلداندى. قوعامدىق رەزونانس تۋدىرعان تاقىرىپتان سوڭ تالاپ پەن باقىلاۋ كۇشەيدى. وسى ورايداعى قوعامنىڭ سوڭعى سۇراۋىنىڭ ءبىرى ستالكينگكە قارسى جازا بولعانىن جاسىرا المايمىز.
قانداي باپ قوسىلدى؟
بۇرىن ستالكينگتى وتباسىلىق كيكىلجىڭ، تۇرمىستىق تۇسىنىسپەۋشىلىك دەپ قابىلداپ كەلدىك. زاڭنامادا «ستالكينگ» دەگەن تارماق تا، تۇسىنىك تە بولمادى. ءتىپتى قۇقىقتىق انىقتاما بەرىلگەن جوق. سوعان ساي قۇقىقتىق جاۋاپكەرشىلىگى بوساڭ بولعانىن جاسىرا المايمىز. سايكەسىنشە وقيعا قاي باپقا ساي كەلسە، سوعان وراي ءىس قوزعالاتىن. شاعىمنىڭ باسىم دەنى قىلمىستىق كودەكستىڭ «جەكە ومىرگە قول سۇعۋ»، «قورقىتۋ» سەكىلدى باپتارى بويىنشا قارالاتىن ەدى.
مىسالى، ستالكينگتىڭ كيبەرستالكينگ دەگەن ءتۇرى بار، ياعني ۆيرتۋالدى الەمدەگى اڭدۋ مەن بوپسا. جابىرلەنۋشىنى جەكە دەرەكتى جاريالايمىن دەپ قورقىتقان ادامعا قىلمىستىق كودەكستىڭ بىرنەشە بابىمەن ايىپ تاعىلۋى مۇمكىن-تىن. قىلمىستىق كودەكستىڭ 115-بابىنداعى جازا: ادامدى قورقىتىپ، ولىمگە اكەلۋى مۇمكىن ارەكەت ءۇشىن 120 ا ە ك مولشەرىندە ايىپپۇل نەمەسە 30 كۇنگە دەيىن قاماق جازاسى تاعايىندالادى. ال كودەكستىڭ 147-بابىندا ايىپتالۋشى زارداپ شەگۋشىگە 5 مىڭ ا ە ك مولشەرىندە ايىپپۇل تولەيدى نەمەسە 3 جىل باس بوستاندىعىنان ايىرىلۋى ىقتيمال. بارى - سول. دەمەك، ءالى دە بولسا ستالكينگتى دەربەس قىلمىس رەتىندە قاراستىراتىن تاراۋ بولماي كەلدى.
ەندىگى وزگەرىس قالاي بولماق؟ پرەزيدەنت قول قويعان قىلمىستىق كودەكستەگى ستالكينگ تۇسىنىگىن قايدان تابامىز؟ مىنە، وسى ساۋالعا جاۋاپ ىزدەپ كورەيىك.
قىلمىستىق كودەكسكەستالكينگكە قاتىستى اركەتتەردى بىرىكتىرەتىن 115-1-باپ ەنگىزىلدى. قۇقىق تىلىنە سالساق، مۇنداعى ستالكينگ تۇسىنىگى مىنا قامداردى قامتيدى:
ادامنىڭ ەركىنەن تىس بايلانىس ورناتۋ؛
زورلىق- زومبىلىقپەن ۇشتاسپايتىن، الايدا ەلەۋلى زيان كەلتىرگەن ارەكەت؛
ادامنىڭ ىزىنە ءتۇسۋ؛
ادامدى قۋدالاۋ 115-1-باپپەن جازالانادى.
سونىمەن، كەز كەلگەن ادام وزگەنىڭ اڭدىپ جۇرگەنىن سەزسە، اتالعان باپتار ارقىلى قاۋىپتىڭ الدىن الۋعا قاقىسى بار. قۇقىق قورعاۋشىلاردىڭ سوزىنشە، ەگەر ستالكينگ جايلى كۇدىك پايدا بولسا، الدىمەن ونى دالەلدەيتىن ايعاق جيناعان ءجون. وعان ەكەۋارا سويلەسكەن اڭگىمە، الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازبا، حات الماسۋ، بەينەجازبا سەكىلدى فاكتىلەر كىرەدى.
ءبىر دۇنيەنى تۇسىنگەن ءجون، مەسسەندجەلەر ارقىلى حات الماسۋدىڭ زاڭدى كۇشى بار. دالەل رەتىندە الەۋمەتتىك جەلىدەگى اڭگىمەنىڭ سۋرەتىن (سكرينشوت) ۇسىنۋعا بولادى. ىزىڭىزگە تۇسكەن ادامنىڭ توقتاۋسىز قوڭىراۋ شالعانىن ۆيدەوعا تۇسىرسەڭىز، ونى دا دالەل رەتىندە قولدانۋعا جول اشىق.
ستالكينگ اۋىر قىلمىس ساناتىنا ەنگىزىلمەدى
ادىلەت مينيسترلىگى قوعامدىق ءتارتىپ سالاسىنداعى زاڭناما دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى دۋمان سۇلەيمەنوۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇگىنگە دەيىن قىلمىستىق كودەكستە ارنايى باپ بولماعاندىقتان، ستالكينگ قۇرباندارى كوبەيگەن.
- ستالكينگ - ادامنىڭ زاڭسىز قۋدالانۋى، ول قوعامعا ەلەۋلى قاۋىپ توندىرەدى. بۇل ارەكەت جابىرلەنۋشىگە پسيحولوگيالىق تۇرعىدان كەرى اسەر ەتەدى، ياعني ۇرەي، قورقىنىش، الاڭداۋشىلىق تۋدىرادى. ستالكينگ كەزىندە كوبىنە قورقىتۋ، ار-نامىسقا تيۋ، قورلاۋ سياقتى ارەكەتتەر بايقالادى. سوندىقتان بۇل ارەكەتتەر ءۇشىن قىلمىستىق كودەكستە بولەك باپپەن جاۋاپقا تارتۋ تالاپ ەتىلىپ وتىر.
ستالكينگكە ۇشىراۋدىڭ ارتى فيزيكالىق زورلىق-زومبىلىققا، قورلىق كورسەتۋگە، مۇلىككە زاقىم كەلتىرۋ قاۋپىنە اكەلۋى مۇمكىن. سوندىقتان وتباسىلىق تۇرعىدا دا ستالكينگكە جاۋاپكەرشىلىك ەنگىزۋ جابىرلەنۋشىلەردى قورعاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، - دەيدى ادىلەت مينيسترلىگىنىڭ وكىلى.
الايدا جاڭا باپتىڭ ماقساتى - ستالكينگتى قاتاڭ جازالاۋ ەمەس، قاتەردىڭ الدىن الۋ سەكىلدى. وزگەرىس ارقىلى قوعامنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرىپ، جازانىڭ بارىن ەسكەرتۋ امالىنا ۇقسايدى. سەبەبى ستالكينگ تۋرالى ارنايى باپ بولعانىمەن، مۇنداي ارەكەت اۋىر قىلمىس قاتارىنا جاتقىزىلماعان.
ءماجىلىس دەپۋتاتى ابزال قۇسپاننىڭ پىكىرىنشە، ستالكينگتى بىردەن اۋىر جانە اسا اۋىر ساناتتاعى قىلمىستار قاتارىنا قوسۋعا بولمايدى. سوندىقتان زاڭ جوباسىن ازىرلەۋ كەزىندە بارىنشا وبەكتيۆتى ۇستانىمدار نازارعا الىنعان. ناتيجەسىندە قورقىتۋ، اڭدۋ سىندى ارەكەت جاساعان ستالكەرلەرگە ايىپپۇل سالىنادى، الايدا قاماۋعا الىنبايدى.
- ماقساتىمىز - ازاماتتاردى بۇل نورما بويىنشا بىردەن سوتتاپ، تۇرمەگە توعىتۋ ەمەس. بۇل - اۋىر جانە اسا اۋىر ساناتتاعى قىلمىستاردىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا ەنگىزىلىپ وتىرعان نورما. بۇل جەردە ناسيحات جۇمىسىن دا كەڭىنەن جۇرگىزۋىمىز قاجەت. ويتكەنى ازاماتتار جاڭا جاۋاپكەرشىلىك ەنگىزىلىپ جاتقانىنان بەيحابار بولۋى مۇمكىن. جالپى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە قاتىستى وتە اباي بولۋىمىز قاجەت، - دەدى دەپۋتات.
الەم ەلدەرى ستالكينگپەن كۇرەستىڭ ءتۇرلى جولىن تاڭداعان. اقش پەن ۇلىبريتانيادا ستالكينگ ءۇشىن ادام قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلسا، گەرمانيا، كانادادا بۇل ارەكەت اۋىر قىلمىس قاتارىنا قوسىلعان. ساراپشىلار قىلمىستىڭ كودەكستەگى ارنايى باپتىڭ پايدا بولعانىن ءارى ستالكينگتىڭ اۋىر قىلمىس قاتارىنا ەنگىزىلمەگەنىن قۇپتايدى. بۇل قوعامنىڭ قازىرگى الەۋمەتتىك، پسيحولوگيالىق پورترەتىن ەسكەرە وتىرىپ جاسالعان دەگەن تۇجىرىمدا. باستىسى، ناقتى جازانىڭ بارىن تۇسىنگەن ازاماتتاردىڭ زاڭسىز ارەكەتتەن اياق تارتىناتىنىنا سەنىپ وتىر.
اۆتور
ەرسىن شامشادين
