فرانسۋز عالىمدارى ميكروپلاستيكتىڭ قاۋپىنە الاڭداۋلى

استانا. KAZINFORM - ميكروپلاستيك ۋلى زاتتاردى ءسىڭىرىپ، تاماق تىزبەگىنە وڭاي ەنەدى. وسىعان بايلانىستى ەۋروپالىق وداق قانداي شارالار قابىلداپ جاتىر؟ بۇل تۋرالى Euronews جازدى.

ميكروپلاستيكتىڭ اسەرىنە ۇشىراعان تەڭىز جانۋارلارىنىڭ اعزاسىنا حيميالىق زاتتار ەنۋى مۇمكىن. ولاردىڭ كوپشىلىگى ەندوكريندىك جۇيەگە اسەر ەتەتىن زاتتار بولعاندىقتان، جانۋارلار دەنساۋلىعىنا ايتارلىقتاي زيان كەلتىرەدى.

الەكساندرا ەسىمدى زەرتتەۋشى بۇل اسەردىڭ ادامدارعا قاتىستى جاعى ءالى دە تولىق زەرتتەلمەگەنىن تۇسىندىرەدى:

- ءبىز ەندوكريندىك بۇزعىشتار بۇكىل گورمونالدى جۇيەگە اسەر ەتەتىنىن بىلەمىز. ولار ۇرىقتانۋعا، بەدەۋلىككە، سونداي-اق قاتەرلى ىسىكتەردىڭ دامۋىنا ىقپال ەتۋى مۇمكىن. ءبىراق پلاستيكتىڭ بۇل تۇرىمەن لاستانۋ تۋرالى بىزدە ءالى دە كوپ سۇراقتار بار، - دەيدى ول.

عىلىم ميكروپلاستيكتىڭ ەكوجۇيەلەر مەن ادام دەنساۋلىعى ءۇشىن قانشالىقتى قاۋىپتى ەكەنىن ەندى عانا تۇسىنە باستادى. ءبىز ونى جەيمىز، تىنىس الامىز، ىشەمىز، ءبىراق ول جايلى كوپ جايت بىزگە بەيمالىم كۇيىندە قالىپ وتىر. عالىمدار اتاپ وتكەندەي، بىزدە ميكرو-جانە نانوپلاستيكتىڭ (كولەمى مىڭدىق ميلليمەتردىڭ ۇلەسىنەن دە از بولۋى مۇمكىن) ناقتى مولشەرىن ولشەيتىن نەمەسە ولاردىڭ اعزاعا اسەرىن تولىق تۇسىندىرەتىن قۇرالدار جوق.

ەۋروپالىق كوميسسيانىڭ «نولدىك لاستانۋ» اتتى ءىس-قيمىل جوسپارى 2030-جىلعا قاراي ميكروپلاستيكتىڭ كولەمىن %30 عا ازايتۋعا باعىتتالعان.

جان-فرانسۋا جيلون، CNRS- تاعى تەڭىز ميكروبيولوگى ءارى عىلىمي جەتەكشى رەتىندە، 2019-جىلى ەۋروپانىڭ توعىز ءىرى وزەنىندە بۇرىن- سوڭدى بولماعان ۇلگى جيناۋ ناۋقانىن باسقارعان. ول بارلىق جەردە الاڭداتارلىق دەڭگەيدە ميكروپلاستيك بارىن انىقتاعان.

- ەۋروپا بۇل سالادا ەداۋىر ىلگەرىلەدى. بىزدە پلاستيكپەن لاستانۋ وتە جوعارى بولدى، اسىرەسە قاپتاما مەن ءبىر رەتتىك پلاستيكالىق بۇيىمداردان. ەۋرووداقتىڭ العاشقى ماقساتى دا وسى بولاتىن. ەندى ءبىز پلاستيككە دەگەن كوزقاراس وزگەرەدى دەپ ۇمىتتەنەمىز، - دەيدى جيلون.

وسى ۋاقىتقا دەيىن پلاستيك قالدىق رەتىندە قاراستىرىلىپ، كۇش-جىگەر نەگىزىنەن قالدىقتاردى باسقارۋعا باعىتتالعان ەدى. جيلون ەو پلاستيك ءوندىرۋدى كۇرت ازايتۋعا جانە پلاستيك قۇرامىندا قولدانۋعا تىيىم سالىناتىن حيميالىق زاتتاردىڭ ءتىزىمىن ۇسىنۋعا ۇلەس قوسادى دەپ ۇمىتتەنەدى.

ەۋروپا ميكروپلاستيكتى شەكتەۋ بويىنشا بەلگىلى ءبىر جەتىستىكتەرگە جەتتى، الايدا جيلون مەن عىلىمي قاۋىمداستىق بۇدان دا باتىل ارەكەتتەردى تالاپ ەتەدى. الەمدىك دەڭگەيدە گلوبالدىق كەلىسىم جاساسۋ بويىنشا كەلىسسوزدەر ءجۇرىپ جاتقان تۇستا، ەۋروپا مەن حالىقارالىق قاۋىمداستىق تاڭداۋ الدىندا تۇر: پلاستيكپەن لاستانۋعا قارسى كۇرەستى جالعاستىرۋ نەمەسە ماسەلەنى باستاۋ كوزىندە شەشۋ.

ەسكە سالا كەتەيىك، بۇعان دەيىن ب ۇ ۇ 2060-جىلعا قاراي پلاستيك قالدىقتارىنىڭ كولەمى ءۇش ەسەگە ارتۋى مۇمكىن ەكەنىن ەسكەرتىپ، دابىل قاققانىن جازعان ەدىك.