شىنجاڭ قازاقتارىنىڭ كۇيلەرى زەرتتەلىپ بىتكەن جوق - بايان يگىلىك، كۇيشى
استانا. قازاقپارات - ءبىز بۇگىنگى سۇحباتىمىزدا رەسپۋبليكالىق، حالىقارالىق بايقاۋلاردىڭ جۇلدەگەرى، قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسى حالىق مۋزىكاسى فاكۋلتەتىنىڭ دومبىرا كافەدراسىندا وقىتۋشىلىق قىزمەت اتقاراتىن كۇيشى بايان يگىلىكتى وقىرمانعا جاقىنىراق تانىستىرساق دەگەن ماقسات ۇستانىپ وتىرمىز.
- قاي ءوڭىردىڭ تۋماسى ەكەنىڭىزدى، شىعارماشىلىق جولىڭىزدىڭ قالاي قالىپتاسقانىن ايتا وتىرساڭىز...
- مەنىڭ تۋعان جەرىم - سىر ءوڭىرى، دالىرەك ايتقاندا قىزىلوردا قالاسى. اتا-انام قاراپايىم ادامدار. انامنىڭ ۇستازدىق ءبىلىمى بولعانىمەن، ءومىر بويى وبلىستىق باسپاحانادا گازەت قاتەلەرىن تەرىپ، ستانوكتىڭ جانىندا تۇرىپ جۇمىس ىستەگەن. اكەم كوپتەگەن مەملەكەتتىك مەكەمەلەردە باس ەسەپشى بولىپ قىزمەت اتقاردى. قازىر ەكەۋى دە زەينەتكەرلەر.
جانۇيامىزدا ءتورت قىز، ءبىر ۇل قۇلىن-تايداي تەبىسىپ وستىك. وتباسىمىزدا مۋزىكادان حابارى بار ادامدار نەكەن-ساياق، ءبىراق بارلىعى بىردەي ءان-كۇي دەسە ىشكەن اسىن جەرگە قويادى. مەنى وسى كيەلى ونەرگە، سونىڭ ىشىندە دومبىرا تارتۋعا باۋلىعان اجەم بولاتىن.
كىشكەنتاي كەزىمىزدە اتا-انامىز جازعى ءۇش اي دەمالىستا اجەمىزدىڭ قولىنا جىبەرەتىن. جاز بويى سول ۇيدەگى بالالارمەن باسىمىز قوسىلىپ، مارە-سارە كۇي كەشەتىنبىز. اجەمنىڭ ازداپ ءان سالاتىنى بار ەدى، ونىڭ ۇستىنە توردەگى كىلەمنىڭ جوعارى جاعىندا ىلعي دا ءبىر قارا دومبىرا ءىلىنىپ تۇراتىن.
ونى ەشكىم تارتپايتىن. شامامەن 6-7 جاسقا تولىپ، ءسال ەسەيگەن كەزىمدە سول دومبىراعا كوزىم ءتۇسىپ، اجەمە ۇيرەنگىم كەلەتىنىن ايتتىم.
ول كىسى ءوزى شەرتە المايتىن بولعاندىقتان، ۇيدەگى كەلىنىنە، ناعاشى سىڭلىلەرىنە، ايتەۋىر ازدى-كوپتى حابارى بار تۋعان-تۋىستارعا ايتىپ، مەنى دومبىرا ۇستاۋعا، ءبىر ساۋساقپەن ەپتەپ ويناۋعا ۇيرەتتىردى. ءسويتىپ، بىرتىندەپ ءجۇرىپ، اجەمنىڭ جاقسى كورىپ ايتاتىن «ەركەم-اي»، «ماگاپ-اي» سياقتى حالىق اندەرىنىڭ اۋەندەرىن ءوز بەتىمشە دومبىراعا سالاتىن حالگە جەتتىم.
مۇنى ەستىگەن اتا-انام قاتتى قۋانىپ، كەلەسى جىلى ءۇيدىڭ ىرگەسىندەگى دومبىرا ۇيىرمەسىنە بەردى. كوپ ۇزاماي ونەرىمدى شىڭداپ، مەكتەپ، ۇيىرمە ىشىندەگى مەرەكەلىك شارالارعا، كونسەرتتەرگە قاتىسا باستادىم. ءبىر-ەكى جىلدان سوڭ ۇيىرمەگە رىسداۋلەت رىسمامبەتوۆ دەگەن جاڭا مۇعالىم كەلدى. مەنى العاش رەت تىڭداعاننان-اق «مۋزىكا مەكتەبىندە وقىعىڭ كەلە مە؟» دەپ سۇرادى.
كەشكىسىن ۇيگە تەلەفون شالىپ، اكەمنىڭ كەلىسىمىن الدى. ءسويتىپ، سول جىلى جازدا قىزىلوردا قالاسىنىڭ №1 بالالار مۋزىكا مەكتەبىنە ورنالاستىرىپ، ءوزىنىڭ كلاسىنا قابىلدادى. مۋزىكا مەكتەبىن 1985-1990 - جىلدارى وقىپ ءجۇرىپ، قالالىق، وبلىستىق، رەسپۋبليكالىق جاس ورىنداۋشىلار بايقاۋلارىنان جۇلدەگەر اتاندىم. وسى سايىستاردىڭ جەڭىمپازى رەتىندە جانە ۇزدىك ءبىلىم كۋالىگىنىڭ ارقاسىندا 1990 - جىلى قىزىلوردا مۋزىكا ۋچيليششەسىنە وقۋعا ءتۇستىم. 1994 - جىلى ۇزدىك اياقتاعاننان كەيىن، ۇستازدارىمنىڭ بارلىعى كونسەرۆاتوريادا ءبىلىمىمدى جالعاستىرعانىمدى قالادى.
بۇل - مەنىڭ دە ارمانىم ەدى. اتا-انامنىڭ رۇقساتىن الىپ الماتىعا وقۋعا كەلدىم. ول كەزدە قابىلداۋ كوميسسيانىڭ ەرەجەسى بويىنشا ۇزدىك كۋالىگىڭدى، جۇلدەلەرىڭدى، ماقتاۋ قاعازدارىڭدى كورسەتسەڭ، ءبىر عانا ماماندىقتان ەمتيحان تاپسىرتاتىن. ءدال وسىنداي جاعدايمەن مەنىڭ باعىم جانىپ، ستۋدەنت اتاندىم.
- قازاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى قارشىعا احمەدياروۆتىڭ كلاسىنا بىردەن قابىلداندىڭىز با؟
- العاشىندا ءبىر جىل باسقا كىسىدەن ءدارىس الدىم. كەيىن ول ۇستازىمنىڭ قىزمەتتەن كەتۋىنە بايلانىستى مەنى ەمتيحان، سىناقتاردان ورىنداۋشىلىعىمدى بايقاعان قارشىعا احمەدياروۆ اعامىز ءوزىنىڭ كلاسىنا اۋىسۋىنا ۇسىنىس جاسادى. مەن ءۇشىن بۇل كۇتپەگەن جەردەن قۋانىشتى حابار بولدى. سەبەبى داۋلەسكەر كۇيشىنىڭ قولىنان ءتالىم الۋ ۇلكەن باقىت ەدى. ونىڭ ۇستىنە، ءوزىنىڭ كلاسى تولىق بولا تۇرا مەنى قابىلداعانىن، ءارى كەز كەلگەن ستۋدەنتكە مۇنداي ۇسىنىس جاساي بەرمەيتىنىن جاقسى ءتۇسىندىم. ارادا كوپ ۋاقىت وتپەي، كۇيشىلىك دەڭگەيىم وسە باستادى. قارشىعا اعايىم كوپتەگەن رەسپۋبليكالىق جانە حالىقارالىق سايىستارعا قاتىستىردى. اتاپ ايتقاندا، اتىراۋ قالاسىندا وتكەن دينا اتىنداعى رەسپۋبليكالىق قىز-كەلىنشەكتەر اراسىنداعى بايقاۋدىڭ جەڭىمپازى، استانادا ۇيىمداستىرىلعان حالىقارالىق قۇرمانعازى اتىنداعى سايىستىڭ جۇلدەگەرى، ورالدا جۇزەگە اسقان دينا نۇرپەيىسوۆا اتىنداعى حالىقارالىق سايىستىڭ لاۋرەاتى اتاندىم.
ارينە، مۇنىڭ ءبارى ۇستازىمنىڭ بەرگەن ءبىلىمىنىڭ ارقاسى دەپ بىلەمىن. قارشىعا احمەدياروۆتىڭ ورىنداۋشىلىق شەبەرلىگىن بۇكىل حالىق مويىندايدى. قوس ىشەكتىڭ قىر-سىرىن زەرتتەپ، توكپە مەن شەرتپە كۇيلەردى قاتار ورىنداعان كۇيشى. ءوزىنىڭ بار بىلگەنىن شاكىرتتەرىنە ۇيرەتۋدەن ەش ايانعان ەمەس. ارينە، ۇستازىمنىڭ ءتالىمىن مۇقيات تىڭداپ، ايتقان سوزدەرىنە قۇلاق سالىپ، ساناما توقىپ، كوپ ەڭبەكتەنۋدىڭ ارقاسىندا بەلگىلى ءبىر ورىنداۋشىلىق دەڭگەيگە جەتكەنىمدى سەزىندىم. وقۋ بارىسىندا بارلىق كۇي مەكتەپتەرىن مەڭگەرىپ شىقتىم دەسەم قاتەلەسپەيمىن.
- ال شىنجاڭ قازاقتارىنىڭ كۇيلەرىن قاي ۋاقىتتان بەرى جيناستىرا باستادىڭىز؟
- كونسەرۆاتوريانى ءتامامداعان سوڭ، مەملەكەتتىك ەمتيحاننىڭ ناتيجەسى بويىنشا «جەكە ورىنداۋشى»، «وركەستردىڭ سوليستى» دەگەن ماماندىققا قول جەتكىزىپ، ءبىلىمىمدى تاعى دا قارشىعا احمەدياروۆتىڭ كلاسىندا جالعاستىرۋعا جولداما الدىم. ءبىراق سول كەزدە قارشىعا اعاي ءوزىنىڭ دەنساۋلىعىنا بايلانىستى قىتاي مەملەكەتىندە 5-6 اي جاتىپ، ەمدەلۋگە ءماجبۇر بولدى. قاراپ جاتپاي، ءبىراز كۇيلەر شىعارىپ، بەيجىڭنىڭ ورتالىق راديوستانساسىنا 90 عا جۋىق كۇي جازدىردى.
قازاقستاننان اتاقتى كۇيشى كەلگەنىن ەستىگەن سول جاقتاعى دومبىراشىلار ەمحاناعا ىزدەپ بارادى. ءوز ونەرلەرىن كورسەتەدى. شىعىس كۇيلەرىن ەستىگەن قارشىعا احمەدياروۆ وسى التاي-تارباعاتاي، ىلە ءوڭىرىنىڭ كۇيلەرىن قىزىعۋشىلىقپەن تىڭداپ، ولاردىڭ ءالى كۇنگە دەيىن جۇيەلى تۇردە زەرتتەلمەگەنىن بايقايدى. كەيىن بەيجىڭدەگى قازاق راديوسىنىڭ ديكتورى قىزىربەك جاناسىل ۇلىن شاقىرىپ، ءبىراز حالىق كۇيلەرىن شىنجاڭ قازاقتارىنىڭ ورىنداۋىندا ءۇنتاسپاعا جازىپ بەرۋىن وتىنەدى. قىزىربەك جاناسىل ۇلى بۇل تاپسىرمانى اسا قۋانىشپەن ورىنداپ، ەلگە ورالار الدىندا اعايدىڭ قولىنا ەكى ءۇنتاسپا ۇستاتىپ جىبەرەدى.
الماتىدا قارشىعا اعايدى ساعىنىشپەن قارسى الدىق. ول كىسىنىڭ قۇرمەتىنە كونسەرۆاتوريانىڭ كونسەرتتىك زالىندا شاكىرتتەرى، وقىتۋشىلار شاعىن كونسەرت ۇيىمداستىردىق. ۇستازىمىز كوزىنە جاس الىپ، ساعىنىشى باسىلماي، قۋانىش سەزىمىن جاسىرا المادى. ءبىز دە ونىڭ امان-ەسەن ورتامىزعا قوسىلعانىنا ءماز بولدىق.
ءبىر كۇنى اعاي ساباق ۇستىندە الگىندەگى ەكى ۇنتاسپانى ماعان ۇسىنىپ، «شىنجاڭ كۇيلەرىن نوتاعا ءتۇسىرىپ جارىققا شىعار، زەرتتە. عىلىمي تاقىرىپ رەتىندە العانىڭ دۇرىس بولار» دەپ اقىل قوستى. سودان بەرى بىرنەشە جىلدار ءوتتى. وقۋىمدى اياقتاپ، كونسەرۆاتورياداعى دومبىرا كافەدراسىنا وقىتۋشىلىق قىزمەتكە قابىلداندىم. اعايىمنىڭ جانىندا ءجۇرىپ، ۇستاز بولىپ ەڭبەك ەتۋدىڭ ءمانىن ءتۇسىنىپ، تاجىريبەمدى جەتىلدىردىم. اراسىندا كۇيبەڭ تىرلىك، جەكە ءومىر، جانۇيا ماسەلەسىنە اينالىپ قالىپ جۇردىك.
2007-2010 - جىلى كونسەرۆاتوريانىڭ ىزدەنۋشىسى رەتىندە عىلىمي كەڭەس الدىندا ءوزىمنىڭ عىلىمي ديسسەرتاسيالىق تاقىرىبىم «شىنجاڭ قازاقتارىنىڭ قازىرگى زامان كۇيشىلەرىنىڭ شىعارماشىلىعى. ХХ-ХХІ عاسىر» دەگەن اتپەن رەسمي تۇردە بەكىتىلدى. عىلىمي جەتەكشىم - بەلگىلى ونەرتانۋ كانديداتى، پروفەسسور ساۋلە وتەعاليەۆا اپايىم بولدى. عىلىمي جانە شىعارماشىلىق ۇستازىممەن بىرىگىپ جۇمىس جاساۋ بارىسىندا ءبىراز ەڭبەك اتقارىلدى.
- قارشىعا اعا اكەلىپ بەرگەن كۇيلەردىڭ قاتارىن تولىقتىردىڭىز با؟ قوسىمشا دەرەكتەردى سول ەلدىڭ مۇراعاتىنان ىزدەدىڭىز بە، جوق ارنايى ەكسپەديسيامەن بارۋ مۇمكىندىگى تۋدى ما؟ كونەكوز قاريالاردان دا سۇراستىرعان بولارسىز...
- 2007 - جىلى كونسەرۆاتوريانىڭ ستۋدەنتتىك حالىق اسپاپتار وركەسترىنىڭ قۇرامى شىنجاڭ ايماعىنىڭ ءۇرىمجى قالاسىنا گاسترولدىك ساپارعا دايىندالدى. قارشىعا اعايعا ءبىر اۋىز ايتىپ، «زەرتتەۋ جۇمىسىما ءبىراز ماتەريالدار جەتىسپەيدى. مەنى دە وسى وركەستردىڭ قۇرامىنا قوسىپ، گاسترولگە جىبەرسەڭىز بولا ما؟ سول جاقتان ءبىراز قور جيناي كەلۋشى ەدىم» دەپ ءوتىنىش ءبىلدىردىم.
ول كىسى بىردەن دەكانعا ايتىپ، تىزىمگە ءىلىندىردى. ءسويتىپ، ۇرىمجىگە جول ءتۇستى. الماتىدان شىقپاي تۇرىپ، سول جاقتاعى ەڭ مىقتى دەگەن كۇيشىلەردىڭ بايلانىس تەلەفوندارىنا حابارلاسىپ، ولارعا ءوزىمنىڭ بارا جاتقانىمدى ايتتىم. ءۇرىمجىنىڭ قوناق ۇيىنە ورنالاسىپ بولعان سوڭ، التاي ءوڭىرىنىڭ كۇيشىسى، مارقۇم داۋلەت حالىق ۇلى اقساقال مەن ۇلى ۇلانعا حابارلاستىم. ولار ەرتەسىنە ۇرىمجىدەن ءارى 300 شاقىرىم جەردەگى كۇيتىن قالاسىنان دومبىراسىن كوتەرىپ، قوناق ۇيگە ىزدەپ كەلدى. ءۇش ساعاتقا جۋىق اڭگىمەلەستىك. ارينە، بارلىعىن ءبىر كۇندە ايتىپ تاۋىسۋ، قامتۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. دەگەنمەن ول كىسىدەن سول ءوڭىردىڭ كۇيشىلىك مەكتەبى تۋرالى، ءوزىنىڭ جەكە شىعارماشىلىعى جونىندە ءبىراز مالىمەت جازىپ الىپ قالدىم. گاسترولدىك ساپاردا جۇرگەن سوڭ ۋاقىت تا، ارينە، وتە تىعىز، ءارى شەكتەۋلى بولدى. ەكى كۇندە ءۇش كونسەرت بەرىپ، ءۇشىنشى كۇنى كەتۋگە دايىندالدىق. بار بولعانى ءبىر كىسىمەن جۇزدەسە الدىم، ەكى كۇيشىمەن تەلەفون ارقىلى بايلانىستىم. قايتار كۇنى كىتاپ ساتىلاتىن جانە مۋزىكالىق دۇكەندەرگە كىرىپ، ونەرگە، مۋزىكاعا، ناقتى دومبىراعا قاتىستى 5-6 كىتاپ پەن بىرنەشە ءۇنتاسپا الدىم. بارلىعىن ەلگە الىپ كەلدىم.
- تۋىندىلاردى جيناستىرۋ بارىسىندا قانداي قيىندىقتار الدىڭىزدان شىقتى؟
- ءبىر وكىنىشتىسى، ۇرىمجىدەن ساتىپ العان كىتاپتارىمنىڭ بارلىعى توتە، كونە اراب جازۋىمەن جازىلعان ەكەن. ۇستازدارىم «قالاي وقيسىڭ؟» دەپ كۇماندانا قارادى. وزىمە دە قيىنداۋ ءتيدى. بىرنەشە رەت قىتايدان كەلگەن قانداستارىمىزعا اۋدارتىپ، وقىپ بەرۋلەرىن ءوتىندىم. ءبىراق قاشانعى بىرەۋگە سالماق سالىپ جۇرەسىڭ، بۇل ءادىسىم ۇزاققا بارمادى. سوسىن جۇمىسىم توقتاپ قالماسىن دەگەن ماقساتپەن توتە جازۋدى مەڭگەرۋىمە تۋرا كەلدى. باسقا جول جوق. نە كەرەك، ءۇش ايدىڭ ىشىندە ەجىكتەپ وقي باستادىم.
كوپتەگەن مالىمەتتەردى عالامتوردان ىزدەستىرۋ بارىسىندا ا ق ش-تاعى كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، اعىلشىن زەرتتەۋشىسى ليندا بەنسوننىڭ «قىتايداعى كوشپەندى قازاقتار» اتتى تاريحي ەڭبەگىمەن تانىسۋ ءۇشىن وعان حات جولدادىم. ول كىسى ەكى ايدان كەيىن ماعان ءوزىنىڭ كىتابىن سالىپ جىبەردى. ونى دا ءتىل بىلمەگەننىڭ كەسىرىنەن اۋدارما ارقىلى تانىستىم.
كەيىن 2010 - جىلى ۇرىمجىگە قايتا بارىپ، تارباعاتاي وڭىرىندەگى بەلگىلى كۇيشى عيزات سەيتقازينمەن جۇزدەستىم. ءبىزدى ۇيىنە قوناققا شاقىرىپ، ارمانسىز، اسىقپاي سۇحبات الدىم. وكىنىشكە قاراي، ول كىسى دە قازىر قايتىس بولىپ كەتتى. وسىنداي جۇمىستىڭ ارقاسىندا 2011 - جىلدىڭ كوكتەمىندە مەنىڭ العاشقى عىلىمي-تاجىريبەلىك ەڭبەگىم «الىستاعى شۇعىلا» دەگەن اتپەن جارىق كوردى. ارينە، ءوز قاراجاتىما شىعارعاننان كەيىن كولەمى دە، تيراجى دا از بولدى. بار بولعانى 200 دانا. مارقۇم قارشىعا اعايىم وسى كىتابىمدى كورە الماي كەتتى. ءبىراق 2010 - جىلدىڭ باسىندا بۇل ەڭبەگىم تۋرالى قۇلاعدار ەتىپ، پىكىر جازىپ بەرۋىن وتىنگەنمىن. اعاي بار ريزاشىلىعىمەن قولتاڭباسىن قويىپ، جازىپ بەرگەن بولاتىن.
- سونىمەن، بۇگىنگى تاڭدا قانشا كۇي جينادىڭىز؟ الى دە زەرتتەلمەگەندەرى بار ما؟
- ارينە، ءبىر كىتاپپەن «ءبارىن قاتىرىپ تاستادىم» دەۋگە بولمايدى. زەرتتەلمەي جاتقان دۇنيە قانشاما! ءبىز ەستىمەگەن كۇيلەر جەتەرلىك. دومبىرا كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى ءبىلال ىسقاقوۆ تا وسى التاي-تارباعاتاي كۇيلەرىن جارىققا شىعارۋ ماقساتىمەن ەڭبەك ەتۋدە. ول كىسىنىڭ كىتابىندا نوتاعا مەن حاتتاعان ەلۋ شاقتى كۇي ءتۇستى. بۇل جيناق 2009 - جىلى «اتامۇرا» باسپاسىنان جارىققا شىقتى. وسى تاقىرىپتا جازىلىپ جاتقان باسقا دا ەڭبەكتەر مەن عىلىمي ماقالالار بۇگىندە جيناقتالىپ قالدى دەۋگە بولادى. دەي تۇرعانمەن، وسى تاقىرىپقا قىزىعۋشىلىق ارتا تۇسسە دە تەوريا جاعىنان تولىققاندى، جۇيەلى تۇردە، تالداۋ ارقىلى جاسالىنىپ، جازىلعان ەڭبەك جوق.
بۇل مەنىڭ دە، بولماسا باسقا كىسىلەردىڭ دە كوكەيىندە جۇرگەن ماسەلە ەكەنى ءسوزسىز. وسى باعىتتا الدىما قويعان ماقساتتىڭ ءبىرى بەلگىلەنگەن تاقىرىپتىڭ ءالى دە تەرەڭىرەك، ءتۇپ جاعىنا ءۇڭىلىپ، تەوريا جاعىنا ەڭبەك ەتىپ، اقساپ جاتقان جەرلەرىن تولىقتىرسام دەيمىن. بۇگىنگى كۇنگە دەيىن جيناقتالعان ءبىرشاما كۇيلەردىڭ ىشىنەن ىرىكتەپ، بىرنەشەۋىن ءوز ورىنداۋىمداعى كۇي قورىما ەنگىزگىم كەلەدى. قازىرگى كەزدە كونسەرۆاتوريا ستۋدەنتتەرى وسى كىتاپتاعى كۇيلەردى ورىنداپ ءجۇر.
- باعانا «زەرتتەۋ جۇمىستارىمنىڭ اراسىندا جانۇيا ماسەلەسىنە كوبىرەك كوڭىل ءبولىپ كەتىپ ءجۇردىم» دەپ قالدىڭىز. وتباسىڭىزعا توقتالساڭىز...
- ومىرلىك سەرىگىم ءارى ارىپتەسىم قۋانىش جۇماعاليتەگى دە كۇيشى، جوعارىدا ايتىلعان دومبىرا كافەدراسىندا وقىتۋشىلىق قىزمەتتە. پروفەسسور كاريما ساحاربايەۆا اپايىمىزدىڭ كلاسىنان بىتىرگەن. ورىنداۋشىلىعىمەن قوسىمشا شىعارماشىلىقپەن دە اينالىسادى. بۇگىندە بىرنەشە ءان-كۇيلەرى، جەكە اسپاپتىق شىعارمالارى تانىمال بولىپ ۇلگەردى. ەكەۋمىزدىڭ ءمادينا جانە دينارا ەسىمدى ەكى كىشكەنتاي قىزدارىمىز بار. ولار دا ونەردەن قۇرالاقان ەمەس. كونسەرۆاتوريا ۇستازدارىنان ۇرمەلى فلەيتا اسپابىنان ءدارىس الادى. ازداپ دومبىرا دا تارتادى. شىعارماشىلىق جولدا عانا ەمەس، ونەگەلى شاڭىراق رەتىندە دە ەلىمىزدىڭ ءوسىپ-وركەندەۋىنە لايىقتى ۇلەس قوسامىز دەگەن ويدامىز.
بايداۋلەت قانشايىم
«ايقىن» گازەتى. 2013-جىل
