شىمكەنتتىكتەردىڭ جالاقىسى نەگە استانا مەن الماتىدان الدەقايدا تومەن
شىمكەنت. KAZINFORM — رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار ءۇش قالانىڭ مارتەبەسى تەڭ بولعانىمەن شىمكەنتتە تابىس دەڭگەيى تومەن.

رەسمي ستاتيستيكاعا سۇيەنەر بولساق، شىمكەنتتە جالاقىنىڭ جىلدىق ءوسىمى 16,1 پايىزدى قۇراعان. دەگەنمەن، حالىقتىڭ ناقتى تابىسى استانا مەن الماتىعا قاراعاندا ايتارلىقتاي تومەن كۇيىندە قالىپ وتىر.
2024-جىلدىڭ ءۇشىنشى توقسانىنداعى ورتاشا نومينالدى جالاقى:
* استانادا — 504212 تەڭگە،
* الماتىدا — 471264 تەڭگە،
* شىمكەنت قالاسىندا — 309733 تەڭگە.

جان باسىنا شاققانداعى اقشالاي تابىستى سالىستىرعان كەزدە دە ۇشىنشى مەگاپوليستە الدەيقايدا الشاقتىق بايقالادى: شىمكەنتتە ول بار بولعانى 127857 تەڭگە.
— سونداي- اق «مەدياندى» ، ياعني ورتاشا جالاقى سياقتى كورسەتكىش بار، ول ناقتى جاعدايدى دالىرەك كورسەتەدى. سەبەبى ەلدەگى، ايماقتاعى نەمەسە بيزنەستەگى اعىمداعى جالاقى دەرەكتەرىنە نەگىزدەلگەن كىرىستى ايقىندايدى. ماسەلەن، 2024-جىلى شىمكەنتتە ورتاشا جالاقى 248579 تەڭگە بولسا، استانادا 327598 تەڭگە، الماتىدا 325649 تەڭگە بولدى، — دەپ حابارلادى ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ ماماندارى.
ال، ەكونوميست بەكنۇر قيسىقوۆ جالاقىداعى ايىرماشىلىقتى فاكتورلاردىڭ جيىنتىعىمەن ءتۇسىندىردى.

— شىمكەنت 2018-جىلدىڭ ماۋسىم ايىنا دەيىن وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ورتالىعى بولىپ، اۋىلشارۋاشىلىق ايماعىمەن بايلانىستى بولىپ كەلدى. بەلگىلى ءبىر ماعىنادا شىمكەنت — اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ ورتالىعى بولدى. ال، الماتى مەن استانا قازاقستاننىڭ نەگىزگى رەسۋرستارى مەن بيۋدجەتى شوعىرلانعان قارجى-ەكونوميكالىق جانە اكىمشىلىك ورتالىقتارى بولىپ قالا بەرەدى. سوندىقتان ونداعى ماماندار ادەتتە جوعارى جالاقى الادى. سونداي-اق، جالاقى دەڭگەيى ءومىر سۇرۋگە كەتەتىن قاراجاتقا تىكەلەي بايلانىستى ەكەنىن اتاپ وتكەن ءجون. مىسالى، شىمكەنتتە ءومىر ءسۇرۋ الماتى مەن استاناعا قاراعاندا ارزانىراق. ەكى مەگاپوليستە تۇرعىن ءۇي، كولىك جانە قىزمەت كورسەتۋ قۇنى بۇرىننان قىمباتىراق بولىپ كەلەدى، — دەيدى ەۋرازيالىق فرانچايزينگ قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى ب. قيسىقوۆ.
سونداي-اق، ول شىمكەنت ءوزىنىڭ مەگاپوليس مارتەبەسىنە قاراماستان استانا جانە الماتىمەن سالىستىرعاندا جوعارى بىلىكتى كادرلارى شەكتەۋلى جانە مەملەكەتتىك قولداۋ دەڭگەيى مەن ينۆەستيتسيا كولەمى بويىنشا ايىرماشىلىعى بار قالا بولىپ قالا بەرەتىنىن اتاپ ءوتتى.
— شىمكەنتتىڭ دامىپ كەلە جاتقانىنا قاراماستان استانا مەن الماتىعا قاراعاندا وعان ينۆەستيتسيا ايتارلىقتاي از تۇسەدى. ال ينۆەستيتسيا تارتۋ جۇمىس ورىندارىن اشۋدا جانە جالاقىنى ارتتىرۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. شىمكەنتتە ول بۇرىنعىدان ايتارلىقتاي جوعارى، ءبىراق ءالى دە الماتى مەن استاناداعىداي دەڭگەيدە ەمەس. دەگەنمەن، سوڭعى تەندەنتسيا شىمكەنتتىڭ دامىپ كەلە جاتقانىن كورسەتەدى. قالانىڭ الەۋەتى زور ەكەنىنە سەنىمدىمىن. قالانىڭ بولاشاعىن تارتىلعان ينۆەستيتسيا، بىلىكتى كادرلار جانە باسقا دا فاكتورلار ايقىندايدى، — دەدى ەكونوميست.
ال، الەۋمەتتانۋشىلار جەرگىلىكتى حالىقتىڭ ءوسىمى مەن مەگاپوليس مارتەبەسىنىڭ بەرىلۋى ەكونوميكالىق دامۋدى ايقىنداعانىمەن جالاقىنىڭ جوعارىلاۋىنا الىپ كەلەتىن نەگىزگى فاكتور ەمەستىگىن جەتكىزدى.
— قازاقستاندا جالاقىنىڭ ءوسۋى حالىق سانىنىڭ كوبەيۋىمەن بايلانىستى ەمەس. مىسالى، ءۇندىستاندى الايىق، وندا ميللياردتان اسا ادام تۇراتىنىنا قاراماستان جالاقى تومەن. سەبەبى، تابىس دەڭگەيى نەگىزىنەن ەكونوميكا سالاسىنا بايلانىستى. ماسەلەن، ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىك قالاسى سانالاتىن شىمكەنتتە ەكونوميكا نەگىزىنەن قىزمەت كورسەتۋ مەن اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن وڭدەۋگە باعىتتالعان. استانادا، كەرىسىنشە، نەگىزگى سەكتور — مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋ سالاسى، سايكەسىنشە، ورتاشا جالاقى بيۋجەتتىك سەكتور مەن مەمقىزمەتشىلەردىڭ دەڭگەيىنە جاقىن. الماتى كوممەرتسيالىق تۇرعىدان ەڭ دامىعان قالا رەتىندە بەلسەندى باسەكەلەستىك پەن دامىعان يندۋستريانىڭ ارقاسىندا جوعارى جالاقىعا يە، — دەيدى الەۋمەتتانۋشى، «ساندج» زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى جانار جاندوسوۆا.

سونىمەن قاتار، كەيبىر كاسىپكە نەگىزدەلگەن قالالاردا دا جالاقى ماماندىققا قاراي وزگەرۋى مۇمكىن. اسىرەسە، مۇناي وڭدەۋشى قالالاردا جالاقى جوعارى كەلەدى.
— مىسالى، جاڭاوزەندە جالاقى جوعارى، سەبەبى قالا مۇناي وندىرۋگە باعىتتالعان. مونوقالادا ءبىر جالاقى وتباسىن تولىق اسىراي الادى. بۇرىن قازاقستاندا تەمىرتاۋ نەمەسە شاحتينسك سياقتى تاۋ- كەن مەتاللۋرگيا سالاسىندا جوعارى جالاقىسىمەن تانىلعان كوپتەگەن مونوقالالار بولدى. جالپى، يندۋستريانى دامىتۋ تۋرالى ايتاتىن بولساق، ينۆەستيتسيا بار جەردە جالاقى دەڭگەيى دە وسەدى. مىسالى، كەن ورىندارى بەلسەندى يگەرىلىپ جاتقان وڭىرلەردە، ول مۇناي نەمەسە التىن بولسىن، تەڭىز نەمەسە قاراشىعاناق بولسىن، جۇمىس كۇشىنە سۇرانىس بىردەن ارتقاندا بۇل جالاقىنىڭ وسۋىنە الىپ كەلەدى، — دەپ اتاپ ءوتتى الەۋمەتتانۋشى.
ايماققا بايلانىستى جەكە قالالاردا دا جالاقىدا ايىرماشىلىق بار. مىسالى، ونەركاسىپتىك ايماقتا تابىس ايتارلىقتاي جوعارى بولسا، تۇرعىندارى بىلىكتىلىگى تومەن كاسىپتە جۇمىس ىستەيتىن شەت ايماقتاردا تومەن بولۋى مۇمكىن.
— سوندىقتان ونەركاسىپ پەن ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ ماڭىزدى. قازاقستاندا بۇل اسىرەسە وزەكتى، ويتكەنى ونەركاسىپ پەن ساۋدانىڭ تابىستى دامۋى حالىق تابىسىنىڭ ارتۋىنا ىقپال ەتەدى. جالاقىنى ودان ءارى ارتتىرۋ ءۇشىن ينفراقۇرىلىم مەن ءوندىرىستى دامىتۋعا ينۆەستيتسيا سالۋدى جالعاستىرۋ قاجەت. ماسەلەن، استانادا قازىر قۇرىلىس پەن باسقا دا جوبالارعا ينۆەستيتسيا قۇيىلىپ جاتىر، بۇل دا جالاقىنىڭ وسۋىنە ىقپال ەتەدى. الايدا مۇنداي ينۆەستيتسيا توقتاتىلاتىن بولسا، جۇمىسشىلاردىڭ باسقا ايماقتارعا كەتۋىن كۇتۋگە بولادى، — دەپ تۇيىندەدى جانار جاندوسوۆا.
ەسكە سالا كەتەيىك، بۇعان دەيىن الماتىلىقتاردىڭ ورتاشا جالاقىسى 470 مىڭ تەڭگەگە جەتكەنىن حابارلاعان بولاتىنبىز.