شي جينپيڭنىڭ ساپارى: قازاق- قىتاي قاتىناسى قالاي وزگەرەدى؟
استانا. KAZINFORM - بۇگىن قازاقستانعا قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتوراعاسى شي جينپيڭ كەلەدى. ەكى كۇنگە سوزىلاتىن ساپار بارىسىندا ەلارالىق ماسەلەلەر تالقىلانىپ، مەملەكەت باسشىلارى «ورتالىق ازيا - قىتاي» سامميتىنە قاتىسپاق. Kazinform اگەنتتىگىنىڭ اناليتيكالىق شولۋشىسى جوعارى دەڭگەيدەگى كەزدەسۋدىڭ ءمان- ماڭىزى مەن ەكىجاقتى دامۋ ديناميكاسىن تارقاتۋعا تىرىستى.
ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك ساتىسى
ق ح ر - قازاقستاننىڭ باستى ستراتەگيالىق سەرىكتەسىنىڭ ءبىرى. تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىنان باستاپ ساياسي- ەكونوميكالىق باستامالارعا قولداۋ ءبىلدىرىپ، حالىقارالىق قاتىناستاعى تىلەۋلەس ەلگە اينالدى. ديپلوماتيالىق قارىم- قاتىناس ورناعان 1992 -جىلدان بەرى كوپتەگەن قۇجاتقا قول قويىلدى: 1995 -جىلى قىتاي ۇكىمەتى يادرولىق دەرجاۆا رەتىندە قازاقستان قاۋىپسىزدىگىنە كەپىلدىك بەرسە، 1999 -جىلى ەكى مەملەكەت اراسىنداعى شەكارا ماسەلەسى تولىعىمەن شەشىلدى. كەيىن «شاڭحاي بەستىگى» شەڭبەرىندە قورعانىس سالاسىنداعى كەلىسىمدەر، شەكارالىق ايماقتاعى قارۋلى كۇشتەردى ءوزارا قىسقارتۋ تۋرالى مامىلەلەر ناتيجە بەرگەنى ءمالىم.
بۇگىندە ەلارالىق بايلانىستا ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ سالماعى باسىم. ساۋدا جانە ينتەگراتسيا مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، وتكەن جىلى قازاقستان مەن قىتاي اراسىنداعى ساۋدا اينالىمى 30,1 ميلليارد ا ق ش دوللارى كولەمىندە بولدى. الىس- بەرىستىڭ ۇلەس سالماعى شامالاس: ەكسپورت - 14,8 ملرد اقش دوللارى؛ يمپورت - 15,1 ميلليارد ا ق ش دوللارى.
سوڭعى جىلداعى ەكسپورت وسىمىنە كوز سالساق:
· مىس جانە مىستان جاسالعان كاتودتار - %40,7؛
· ۋران - %39,1؛
· فەرروقورىتپالار - %44,4؛
· باعالى مەتالدار مەن ولاردىڭ كونسەنتراتتارى - %47,9 وسكەن.
وعان قوسا، يادرولىق رەاكتورلار، تۆەلدەر، يزوتوپتاردى بولۋگە ارنالعان جابدىقتار مەن قۇرىلعىلاردىڭ تاسىمالى ۇلعايعانىن بايقادىق.
ال قىتاي تاراپى 20 عا تارتا ساۋدا باعىتى بويىنشا ءونىم جەتكىزەدى. ونىڭ ىشىندە تەلەفون اپپاراتى، جەڭىل اۆتوكولىك، ەسەپتەۋ ماشيناسى، اۆتوموبيلدەرگە ارنالعان شاناق، جول جانە قۇرىلىس تەحنيكاسى اۆتوموبيلدەر مەن تراكتورلارعا ارنالعان بولشەكتەرمەن، تاعى باسقا كەرەك- جاراقپەن قامتىپ وتىر.
ق س ز ي ازيالىق زەرتتەۋلەر ءبولىمىنىڭ اعا ساراپشىسى جادىرا اسەت قىزىنىڭ ايتۋىنشا، كەيىنگى باستامالار ەكى ەلدىڭ ساياسي باعىتىنا ساي ازىرلەنگەن.
- قازاقستان مەن قىتاي اراسىنداعى ەكسپورتتىق قۇرىلىم بىرتىندەپ وزگەرىپ، قايتا وڭدەلگەن ونىمدەردىڭ ۇلەسى ارتىپ كەلەدى. بۇل ءۇردىس قىتايدىڭ ينۆەستيتسيالىق باعىتىمەن ساباقتاس: 2022-2024 -جىلدار ارالىعىندا قىتايدىڭ جاڭا تىكەلەي ينۆەستيتسيالارىنىڭ 90 پايىزدان استامى قوسىلعان قۇنى جوعارى سالالارعا - مۇناي- حيميا، پوليمەر ءوندىرۋ، ءموز جاڭعىرتۋ مەن ماشينا جاساۋعا باعىتتالدى.
ماسەلەن، پاۆلودار وبلىسىندا Xinfa Group كومپانياسىنىڭ ينتەگراتسيالانعان ونەركاسىپتىك پارك سالۋ جوباسى ازىرلەنىپ جاتىر. سونىمەن قاتار، China Energy Investment Corporation كومپانياسىنىڭ كومىر حيمياسى كەشەنىن ىسكە قوسۋى جانە Changan, Haval, Chery ماركالارىمەن اۆتوموبيل قۇراستىرۋ جوبالارى - قىتايلىق كاپيتالدىڭ وڭدەۋشى ءوندىرىس پەن تەحنولوگيالىق كلاستەرلەرگە باعىتتالعانىن اڭعارتادى، - دەيدى ول.
قازاقستان قىتايدىڭ ەكونوميكالىق الەۋەتىن ىشكى نارىققا عانا ەمەس، لوگيستيكالىق تابىس رەتىندە قولدانۋ ورايىنا كوشكەن. قازاق دالاسى كورشىمىز ءۇشىن ەۋروپاعا تىكەلەي قۇرلىق جولى ءارى ورتالىق ازياعا ءوز ءونىمىن ساۋدالاۋدىڭ باستى تەتىگىنە اينالدى. جىلدان- جىلعا «ءبىر بەلدەۋ - ءبىر جول» باعدارلاماسى ارقىلى ەل اۋماعىنان وتەتىن جۇك تاسىمالىنىڭ اعىنى ۇلعايىپ كەلەدى.
ينفراقۇرىلىم مەن لوگيستيكا سالاسىنداعى بەلسەندىلىك ەرەكشە نازار اۋدارتادى. قىتايدىڭ قاتىسۋىمەن 200 دەن استام جوبانىڭ باسىم بولىگى كولىك، ينفراقۇرىلىم جانە ونەركاسىپتىك ءوندىرىس سالالارىندا شوعىرلانعان. «ءبىر بەلدەۋ - ءبىر جول» اياسىندا قازاقستان كولىك- لوگيستيكالىق حاب رەتىندە ايقىندالا باستادى. بۇل وزگەرىس قايتا وڭدەۋ الەۋەتىن نىعايتاتىن ساپالى وزگەرىستەرگە جول اشىپ جاتىر.
- قازاقستان تەك شيكىزات جەتكىزۋشى ەمەس، سونىمەن قاتار قىتايدىڭ ەۋرازيالىق ستراتەگياسىنداعى ينفراقۇرىلىمدىق جانە ترانزيتتىك حاب رەتىندە ايرىقشا ءرول اتقارادى. مىسالى، 2023 -جىلى قىتايدىڭ ۋران يمپورتىنىڭ 60 پايىزىنان استامىن قازاقستان قامتاماسىز ەتتى، بۇل قىتايدىڭ اتوم ەنەرگەتيكاسى ءۇشىن ستراتەگيالىق ماڭىزعا يە. سونىمەن قاتار جىل سايىن رەسەيدەن 10 ميلليون توننادان استام مۇناي اتىراۋ- الاشانكوۋ مۇناي قۇبىرى ارقىلى قىتايعا جەتكىزىلەدى. بۇعان قوسا، قازاقستان قىتايعا مىس، فەرروقورىتپا، حروم، استىق جانە مايلى داقىلدار سىندى شيكىزات تاۋارلارىن تۇراقتى تۇردە ەكسپورتتاپ كەلەدى.
«ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» باستاماسى اياسىندا نەگىزگى ترانزيتتىك ەل ساناتىندامىز. ورتا ءدالىز، ياعني قىتايدان ەۋروپاعا باعىتتالعان بالاما كولىك باعىتى ءدال وسى قازاقستان ارقىلى وتەدى. بۇل باعىتتىڭ دامۋى قازاقستاننىڭ گەوساياسي سالماعىن ەداۋىر ارتتىرا ءتۇستى، - دەيدى ساراپشى.
جاقىندىق: تۋريزم، مادەنيەت، ونەر
كەيىنگى جىلدارى قازاقستان مەن قىتاي اراسىنداعى وركەنيەتتىك جاقىنداسۋ ۇدەرىسى بايقالا باستادى. بۇل ەكى ەلدىڭ بارىس- كەلىس زاڭدىلىقتارىنىڭ جەڭىلدەگەنىنەن تۋىنداسا كەرەك. ەلىمىز العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ ق ح ر- مەن ۆيزاسىز رەجيم ورناتقالى ەكىجاقتى تۋريستىك كورسەتكىش كوتەرىلدى، كاسىپكەرلەردىڭ تىكەلەي سەرىكتەستىك كەزدەسۋلەرى ۇدەگەن.
ەستە بولسا، وتكەن جىلى قىتايداعى قازاقستان ءتۋريزمى جىلى بولىپ، اسپاناستى ەلىنىڭ ءىرى قالالارىندا 30 دان استام ءىس- شارا ءوتتى. جىل بويى قازاقستاننىڭ تۋريستىك قىزمەتى مەن ونىمدەرى ITB China, ITE Hong Kong, COTTM جانە China International Medical Tourism Fair سەكىلدى ءتورت تۋريستىك كورمەدە ناسيحاتتالدى. 50 دەن استام جاڭا جەتەكشى تۋروپەراتورمەن بايلانىس ورناتۋعا مۇمكىندىك الدىق، بۇگىندە كەيبىرى قازاقستاندى ءوز كاتالوگتەرىنە ەنگىزدى.
جاعىمدى ءوسىمدى جالعاستىرۋ ءۇشىن قازاق مادەنيەتى مەن تاريحىن تانىتۋ ماڭىزدى. وسى ماقساتتا قازاقستان تۋرالى 3 سەريالى Bond with China دەرەكتى ءفيلمى قىتايدىڭ ەڭ ءىرى cctv-4 ارناسىندا كورسەتىلگەن. وعان قوسا ق ر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى تانىمال بلوگەرلەردى ەلگە شاقىرۋ ارقىلى 60 ميلليوننان استام قارالىم جيناعان كونتەنت وندىرىسىنە سەپتەستى. بۇعان دەيىن دەدجوۋ جانە لانفان قالاسىندا «قازاقكونسەرت» شىعارماشىلىق ۇجىمىنىڭ گاسترول تۋرى، تيانتسزين قالاسىندا ق ر ۇلتتىق مۋزەيىنىڭ كورمەسى، بەيجىڭدە «ناۋرىزفەست» ەتنوفەستيۆالى ۇيىمداستىرىلعان بولاتىن.
قىتايمەن كەلىسسوزدىڭ 2 باعىتى
ساراپشىلاردىڭ بولجامىنا سۇيەنسەك، قىتاي تاراپىمەن كەلىسسوز قوس باعىتتا قاتار داميدى. العاشقىسى - تىكەلەي قازاقستانعا قاتىستى جوبالار، كەيىنگىسى - ورتالىق ازيانىڭ ەكونوميكالىق- ەكولوگيالىق ماسەلەلەرىنە ارنالادى. اسىرەسە، ينۆەستيتسيا، كولىك- ترانزيت، ترانسشەكارالىق وزەندەر تاقىرىبى وزەكتى بولادى دەگەن ءسوز.
جادىرا اسەت قىزى بولاشاق كەلىسىمدەر سەرىكتەستىكتى جاڭا ساپالىق دەڭگەيگە كوتەرىپ، وندىرىستىك جانە تەحنولوگيالىق ينتەگراتسيانىڭ فلاگماندىق جوبالارىن ىسكە قوسۋعا مۇمكىندىك بەرەدى دەگەن پىكىردە.
- ينۆەستيتسيالىق ارىپتەستىككە جاڭا سەرپىن بەرىلەدى. تاراپتار شيكىزاتتىق ەمەس سالالارعا - ماشينا جاساۋ، مۇناي- حيميا، اگرووڭدەۋ مەن فارماتسيەۆتيكاعا باعىتتالعان ساپالى ينۆەستيتسيالار كولەمىن ارتتىرۋدى كوزدەپ وتىر. قىتاي كومپانيالارى قازاقستاندا بىرلەسكەن ءوندىرىس ورىندارىن اشىپ، ونىمدەرىن ءوز نارىعىنا تۇراقتى جەتكىزۋگە مۇددەلى.
تاعى ءبىر ماڭىزدى باعىت - كولىك جانە ترانزيت. جاڭا تەمىرجول وتكەلدەرىن اشۋ، بار ينفراقۇرىلىمدى جاڭعىرتۋ، سونداي- اق كاسپي پورتتارى مەن «قورعاس» قۇرعاق پورتىن كەڭەيتۋ ماسەلەلەرى قاراستىرىلادى. قازاقستان مەن قىتاي كولىك دالىزدەرىن تولىققاندى ەكونوميكالىق مارشرۋتتارعا اينالدىرۋدى كوزدەيدى، - دەپ بولجادى ساراپشى.
قازاقستان ەكونوميكاسىندا شيكىزات ءوندىرىسى باسىم ەكەنى جاسىرىن ەمەس. مەملەكەت باسشىسى دا، ەكونوميستەر دە يننوۆاتسيالىق جۇيەمەن وزگە ءوندىرىس سالالارىن قولعا الۋ قاجەتىن بىرنەشە مارتە ايتقانىن ەستىدىك. ساياسي زەرتتەۋلەر ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى ايدار امىرەبايەۆ قىتاي ءتوراعاسىنىڭ ساپارىن ءساتتى پايدالانىپ، وندىرىستىك تەحنولوگيالار باعىتىندا قاجەتتى جوبالاردى اقىلداسۋ كەرەك دەپ سانايدى.
- ايتا كەتەرلىگى، قازىر قىتاي ەكونوميكاسىنىڭ ساپاسى وتە جوعارى. بۇرىنعىداي كيىم- كەشەك وندىرەتىن الەمدىك مانۋفاكتۋرا دەپ قابىلاۋعا بولمايدى. ولار تەحنولوگيالىق مەملەكەتكە اينالىپ كەلەدى. وزگە ەلدەردەن كەم ەمەس جاساندى ينتەللەكت، يننوۆاتسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرىپ جاتىر. سوندىقتان قىتايمەن بىرلەسكەن ءوندىرىس اشۋ ساپا مەن باعا جاعىنان ءتيىمدى. مىسالى، باتىس ەلدەرىنەن ساپالى تەحنولوگيا الۋدىڭ قۇنى جوعارى، لوگيستيكالىق قيىندىعى ءوز الدىن بولەك ماسەلە. ال قىتاي جاقىن ءارى باعاسى اقىلعا قونىمدى، - دەدى ول.
راسىندا، قازاقستاننىڭ قىتايعا ەسپورتتايتىن نەگىزى تاۋارى - شيىكزات. الىسقا بارماي-اق، وتكەن جىلعى ەسەپتى اشساق، كورشىگە كەتكەن ءونىمنىڭ كوش باسىندا مۇناي-گاز، باعالى مەتالل تۇر. بيىلعى ستاتيستيكادا دا كورسەتكىشتە وزگەرىس بولماعان. دەمەك، كەزەكتى كەزدەسۋ بارىسىندا جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرى، سۋتەگى جانە اتوم ەنەرگەتيكاسى، اۋىل شارۋاشىلىعى سالالارىندا جاڭا جوبالار تالقىلانادى دەگەن بولجام بار. وعان قوسا عىلىمي- زەرتتەۋ ورتالىقتارىن دامىتۋ، جاساندى ينتەللەكت، كيبەرقاۋىپسىزدىك جانە سيفرلىق ساۋدا بويىنشا ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋ كوزدەلگەن.
ايدار امىرەبايەۆتىڭ پىكىرىنشە، ق ح ر ءتوراعاسىنىڭ ەلگە ساپارى اياسىندا وزگە سەكتورلارعا باسىمدىق بەرۋ شارت، الايدا جۇزەگە اسىپ جاتقان شيكىزات تاسىمالىنا قاتىستى جوبالاردىڭ باسەڭدەمەۋىن دە ۇمىتپاعان ءجون. قازىرگىدەي اۋمالى- توكپەلى كەزەڭدە قىتايدى شيكىزاتپەن قىزىقتىرۋ قيىن. ونىڭ ۇستىنە، وزگە باعىتتا جولى جابىلعان سولتۇستىكتەگى كورشىمىز بار مۇناي-گازىن قىتايعا ساتىپ وتىر.
- مۇناي- گاز سالاسىندا رەسەيمەن باسەكەلەسپىز، سەبەبى كورشىمىز سانكتسيالىق رەجيمگە بايلانىستى مۇناي- گازىن قىتاي مەن ءۇندىستان نارىعىنا عانا ساۋدالاپ وتىر. سوندىقتان قىتاي ەلىمىزدى شيكىزات بالاماسى رەتىندە قابىلداپ وتىرعان سەكىلدى. وسى ورايدا، قازاقستان اسپان استى ەلىنە شيكىزات تاسىمالىن ۇلعايتۋعا كۇش سالۋى شارت. ول ءۇشىن مۇناي- گاز قۇبىرلارىن جاڭارتۋ، تاپسىرىس كولەمىن ارتتىرۋ ماڭىزعا يە، - دەيدى سپيكەر.
تەمىرجول ءتۇيىنى مەن سۋ ماسەلەسى
شي جينپيڭ قاتىساتىن ءىس- شارا قاتارىنا «ورتالىق ازيا - قىتاي» ءسامميتى قوسىلعان. وسى ورايدا ايماق ساياساتكەرلەرى اراسىندا «قىتاي مەن وا+» فورماتى اياسىنداعى ارىپتەستىك قانداي مۇمكىندىك بەرەدى؟» دەگەن سۇراق جەلدەي ەسىپ تۇر. سەبەبى، استاناداعى كەزدەسۋدە مەملەكەت باسشىلارى كوتەرەتىن ماسەلەلەر ءبۇتىن ايماقتىڭ بولمىسىن وزگەرتۋى ىقتيمال.
بۇعان دەيىن پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ قىتاي مەن ورتالىق ازيا اراسىنداعى تاۋار اينالىمى 2030 -جىلعا قاراي 100 ميلليارد دوللارعا جەتۋى مۇمكىندىگىن ايتقانى ەستە. مەجە كەزەڭ- كەزەڭىمەن ورىندالىپ كەلە جاتقانداي كورىنەدى. مىسالى، 2022 -جىلى قىتاي مەن ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ تاۋار اينالىمى 70 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا جەتسە، بىلتىر 95 ميلليارد دوللاردى ەڭسەردى. كورشى ەلدىڭ ترانسكاسپيي كولىك ءدالىزى ارقىلى ەۋروپاعا كەتەتىن جۇك تاسىمالى ەكى جىلدا 4,5 ميلليون تونناعا دەيىن ءوستى.
ساياسات تانۋشى ايدار امىرەبايەۆ سامميتتە كولىك جانە ترانزيتتىك باعىت ءسوز بولادى دەگەندى ايتىپ وتىر. اسىرەسە، ورتالىق ازيا ەلدەرىنە ورتاق تاسىمال جولىن دامىتۋ ستسەنارييى قارالۋى دا مۇمكىن.
- ورتالىق ازيا ەلدەرى لوگيستيكالىق جوبالاردى بىرلەسە دامىتاتىن ۋاقىت جەتتى. بايقاساڭىز، بۇعان دەيىن ءبىر- ءبىرىنىڭ تەرريتورياسىنان الشاقتاپ، اينالما ساۋدا جولىن ىزدەۋ ارەكەتى كوبەيدى. سوندىقتان، قىتاي تاراپىمەن كەلىسە وتىرىپ، ورتالىق ازيا ءۇشىن ءبىر باعىتتى دامىتۋعا كەلىسكەن ءجون، - دەگەن پىكىردە ساراپشى.
الايدا تاراپتار ورتاق ترانزيتتىك الەۋەتتى دامىتۋعا كەلىسكەنىمەن، ەسكەرۋ قاجەت ولقىلىق از ەمەس. ساراپشىلار قىتايمەن اراداعى لوگيستيكانىڭ باستى ماسەلەسى تەمىرجول ستاندارتىندا جاتىر دەيدى. ءبىرى بىلسە، ءبىرى بىلمەس، قىتاي مەن قازاقستان تەمىرجول رەلستەرىنىڭ ولشەمى ءارقيلى. قىتايدان شىققان جۇك پويىزى توقتاۋسىز قازاقستانعا جەتە المايدى.
- قىتاي مەن قازاقستاننىڭ تەمىرجول رەلستەرىنىڭ ستاندارتتارى ەكى بولەك، جۇك پويىزى تىكەلەي كەلە المايدى. قازىرگى ستاندارت بويىنشا، قىتاي مەن ەۋروپانىڭ تەمىرجول ولشەمى ءبىر ستاندارتتا، قازاقستان مەن رەسەيدىڭ تەمىرجول وشەمى بولەك ستاندارتتا. سوندىقتان قىتايدان قازاقستان شەكاراسىنا جەتكىزىلگەن پويىز رەلستەرىن اۋىستىرۋدى كۇتەدى نەمەسە وزگە ۆاگونعا اۋىستىرۋعا ءماجبۇر. ورتاق تەحنولوگياعا كوشۋ لوگيستيكالىق ماسەلەنى شەشۋگە، بيزنەستى ىلگەرىلەتۋگە ىقپال ەتەر ەدى، - دەدى ايدار امىرەبايەۆ.
جادىرا اسەت قىزىنىڭ سوزىنشە، سامميت بارىسىندا ورتا ءدالىز ترانزيتتىك جولىنىڭ الەۋەتى باستى تالقىعا اينالادى، سەبەبى بۇعان قازاقستانمەن قاتار قىتاي دا ىنتالى بولىپ وتىر.
- قىتايدى باتىسپەن بايلانىستىراتىن باستى ترانزيتتىك جولعا اينالعان ورتا ءدالىز ءوزىنىڭ تيىمدىلىگىن دالەلدەدى. بۇرىن بالاما باعىت رەتىندە قاراستىرىلعان مارشرۋت بۇگىندە نەگىزگى ءدالىز رەتىندەگى ءرولىن نىعايتىپ وتىر. قىتاي دا، ەۋروپالىق وداق تا وسى باعىتتاعى جۇك تاسىمالى كولەمىن ۇلعايتۋعا مۇددەلى ەكەنىن اشىق كورسەتىپ وتىر.
مىسالى، قىتاي تاراپىنان ورتا ءدالىز تەمىرجول ينفراقۇرىلىمىنداعى تار جەرلەردى جويۋعا شامامەن كولەمدى ينۆەستيتسيالار تارتىلىپ، 2030 -جىلعا قاراي وتكىزۋ قابىلەتىن ءۇش- ءتورت ەسەگە ارتتىرۋ كوزدەلەدى. سونىمەن قاتار شەكارالىق تەرمينالدار مەن لوگيستيكالىق حابتاردى (قورعاس، «قورعاس - شىعىس قاقپاسى») بىرلەسىپ دامىتۋ، تسيفرلىق ساۋدا الاڭدارىنىڭ ىسكە قوسىلۋى قازاقستاندى ەۋرازيالىق كولىك ارحيتەكتۋراسىنىڭ ماڭىزدى بۋىنىنا اينالدىرىپ وتىر، - دەدى ول.
ساياسات تانۋشىلاردىڭ پايىمىنشا، سامميتتە ورتالىق ازيا مەن ق ح ر اراسىندا جاساندى ينتەللەكت، بيوتەحنولوگيا، كۆانتتىق ەسەپتەۋ، تەحنوپاركتەر مەن عىلىمي- زەرتتەۋ ورتالىقتارىن قۇرۋ بويىنشا بىرلەسكەن ستارتاپتار جۇزەگە اساتىن سەكىلدى. سونىمەن قاتار ايماقتاعى سۋ پايدالانۋ كەلىسىمى مەن كليماتتىق ماسەلەلەر دە كۇن تارتىبىنە شىعۋى بەك مۇمكىن. اسىرەسە ترانسشەكارالىق وزەندەردىڭ سۋ دەڭگەيىن رەتتەۋ ءارى سۋ شارۋاشىلىعى جۇيەلەرىن قۇرۋ، اگروتەحنولوگياعا ينۆەستيتسيا تارتۋ يدەيالارى قولداۋ تابادى دەگەن سەنىم بار.
ەرسىن شامشادين
