شەتەلدەگى قازاق باسپا ءسوزى: ورتالىق ازيا - ازيا مەن ەۋروپا اراسىنداعى جاڭا ەنەرگيا تاسىمالداۋ جولى
Kazinform حاا شەتەلدەگى قازاق تىلىندە تارايتىن اقپارات كوزدەرىنە اپتالىق شولۋىن ۇسىنادى.
2 ميلليارد تەكشە مەتر تابيعي گاز قورى انىقتالدى - CNR
قىتايدا باتىس ءوڭىردىڭ گازىن شىعىسقا جەتكىزۋ جوباسى اياسىندا جاڭا ءىرى كەن انىقتالدى، دەپ حابارلايدى ورتالىق حالىق راديوسى اقپاراتتىق پورتالى.
اتالعان ب ا ق- تىڭ دەرەگىنشە، 29-قاراشا كۇنى الىنعان اقپاراتقا قاراعاندا، قىتايدىڭ مۇناي جانە تابيعي گاز توبى شىڭجاڭنىڭ تارىم مۇناي الابىندا 10 مىڭ مەترلىك اسا تەرەڭ بۇرعىلاۋ تەحنولوگياسىن قولدانۋ ارقىلى بيىل ەرەكشە تەرەڭدىكتە ورنالاسقان 27 گاز ۇڭعىماسىن بارلاپ شىقتى. سونىڭ ناتيجەسىندە جوعارى قىسىمدى گاز اعىنى اتقىلاپ، 2 ميلليارد تەكشە مەتردەن استام جاڭا تابيعي گاز قورى انىقتالدى.
بۇل تابىس ەلدىڭ ەنەرگيا قاۋىپسىزدىگىن نىعايتۋعا ماڭىزدى ۇلەس قوسادى جانە «باتىستىڭ گازىن شىعىسقا جەتكىزۋ» جوباسىنىڭ تۇراقتى جۇمىسىن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
سونداي-اق وسى اپتادا «CNR» باسىلىمىندا «ەرەكشە ۇلكەن كوپىردىڭ بولات ارقالىعى ءساتتى بىرىكتىرىلدى» دەگەن تاقىرىپتاعى اقپارات جارىق كوردى.
ورتالىق حالىق راديوسى اقپاراتتىق پورتالىنىڭ مالىمەتىنشە، دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن اتتامالىققا يە بولات دوعالى كوپىر - فەنلاي داسي وزەنى ۇستىندەگى ەرەكشە ۇلكەن كوپىردىڭ بولات ارقالىعى 27-قاراشادا تولىقتاي بىرىكتىرىلدى.
ايتا كەتەيىك، چۋنتسين ۆۋلۋن- ليانتسزيان جاڭا اۋدانىنداعى ەكسپرەسس جولىنداعى فەنلاي داسي وزەنىندە ورنالاسقان ۇلكەن كوپىردىڭ بولات ارقالىعىنىڭ نەگىزگى ارالىعى 580 مەتر.
چۋنتسيننىڭ ۆۋلۋن اۋدانىن لياڭتسزيان جاڭا اۋدانىمەن بايلانىستىراتىن بۇل كوپىر بيىك ءارى تەرەڭ شاتقالدىڭ ۇستىنە سالىنعان. كوپىر توسەمىنىڭ وزەن دەڭگەيىنەن بيىكتىگى 310 مەتردەن اسادى، بۇل شامامەن 100 قاباتتى عيماراتتىڭ بيىكتىگىنە تەڭ.
تاشكەنتتە اۋا ساپاسىن جاقسارتۋعا بايلانىستى جۇيەلى جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە - ءو ز ا
تاشكەنت قالاسىندا اۋا ساپاسىن جاقسارتۋعا بايلانىستى شاڭدانۋدى ازايتۋ جانە ەكولوگيالىق احۋالدى جاقسارتۋ باعىتىنداعى كەڭ اۋقىمدى شارالار جۇيەلى ءارى تۇراقتى تۇردە جۇرگىزىلىپ كەلەدى.
بۇل تۋرالى وسى اپتادا «ءو ز ا» اقپارات اگەنتتىگى حابارلادى.
حابارلامادا ايتىلۋىنشا، قالا اكىمدىگى بارلىق اۋداندارداعى ورتالىق جانە ىشكى كوشەلەردى ارنايى تەحنيكانىڭ كومەگىمەن تۇراقتى جۋۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرۋدا. جول بويلارىنا ورناتىلعان جاساندى سۋارۋ جۇيەلەرى تولىق قۋاتتا ىسكە قوسىلىپ، شاڭنىڭ كوتەرىلۋىن ازايتۋعا جانە اۋا ساپاسىن جاقسارتۋعا ايتارلىقتاي ىقپال ەتىپ وتىر.
كەلتىرىلگەن دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، قالالىق ورتادا شاڭ دەڭگەيىنىڭ جوعارىلاۋى كەزىندە ەڭ ءتيىمدى جانە جەدەل شارالاردىڭ ءبىرى - جول جابىنى مەن وعان ىرگەلەس اۋماقتاردى ۇنەمى سۋلاندىرىپ وتىرۋ. بۇل ءتاسىل عىلىمي تۇرعىدان دالەلدەنگەن جانە الەمنىڭ ءبىرقاتار ءىرى مەگاپوليستەرىندە لاستانۋ دەڭگەيى كۇشەيگەن ۋاقىتتا كەڭىنەن قولدانىلادى.
وسىعان بايلانىستى تاشكەنت قالالىق اكىمدىگى مەن اباتتاندىرۋ باسقارماسى جولدارعا سۋ سەبۋ، جاسىل ايماقتاردى قارقىندى سۋارۋ جۇمىستارىن كۇشەيتكەن. بيىلعى سۋبۇرقاقتار ماۋسىمى اياقتالعانىنا قاراماستان، قالاداعى بارلىق سۋبۇرقاقتار مەن شاعىن كليماتتىق قوندىرعىلار قايتادان ىسكە قوسىلعان.
قازاقستان Al Jazeera-مەن بىرلەسكەن جوبالاردى ۇلعايتۋعا قىزىعۋشىلىق ءبىلدىردى - Eurasia Today
قازاقستان Al Jazeera-مەن جاھاندىق اۋديتوريانى ەلىمىزدىڭ باستامالارى تۋرالى حاباردار ەتۋگە باعىتتالعان بىرلەسكەن جوبالاردى ۇلعايتۋعا قىزىعۋشىلىق ءبىلدىردى، دەپ جازادى Eurasia Today اقپارات اگەنتتى.
«eurasia Today» - ءدىڭ حابارلاۋى بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى حالىقارالىق اقپارات كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى ايبەك سمادياروۆ Al Jazeera حالىقارالىق تەلەكومپانياسىنىڭ وكىلى حافەز ءال-اۋامەن كەزدەستى.
كەزدەسۋ بارىسىندا سۇحباتتاستار مەديا سالاسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ دامۋ پەرسپەكتيۆالارىن تالقىلادى.
حالىقارالىق اقپارات كەڭىستىگىن قالىپتاستىرۋدا ماڭىزدى ورىن الاتىن شەتەلدىك حابار تاراتۋ قۇرىلىمدارىمەن ىنتىماقتاستىقتىڭ ماڭىزدىلىعى اتالىپ ءوتتى.
«eurasia Today» اقپارات اگەنتتىنىڭ مالىمەتىنشە، ا. سمادياروۆ قازاقستاننىڭ Al Jazeera-مەن ىقپالداستىقتى كەڭەيتۋگە اشىق ەكەنىن مالىمدەپ، جاھاندىق اۋديتوريانى ەلىمىزدىڭ الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق ۇردىستەرى مەن سىرتقى ساياسي باستامالارى تۋرالى حاباردار ەتۋگە باعىتتالعان بىرلەسكەن جوبالاردى ۇلعايتۋعا قىزىعۋشىلىق ءبىلدىردى.
سونداي-اق بىشكەك قالاسىنان شىعاتىن «eurasia Today» اقپارات اگەنتتىندە وسى اپتادا «يران الەۋمەتتىك ون روبوت جاساپ شىعاردى» دەگەن تاقىرىپتاعى اقپارات جاريالاندى.
اتالعان اقپارات كوزىنىڭ دەرەگىنشە، يراننىڭ شاريف اتىنداعى تەحنولوگيالىق ۋنيۆەرسيتەتى الەۋمەتتىك ون روبوت جاساپ شىعاردى.
شاريف اتىنداعى تەحنولوگيالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ الەۋمەتتىك جانە كوگنيتيۆتىك روبوتوتەحنيكا زەرتحاناسىندا الەۋمەتتىك 10 روبوت جاسالدى.
زەرتحانا قازىرگى تاڭدا روبوتتىڭ تاعى جاڭا ءۇش ۇلگىسىن ازىرلەۋ ۇستىندە. بۇل تۋرالى زەرتحانانىڭ باسشىسى اليرەزا تاحەري يرنا اگەنتتىگىنە بەرگەن سۇحباتىندا ايتتى.
الەۋمەتتىك روبوتتاردىڭ جاسالۋى شاريف اتىنداعى تەحنولوگيالىق ۋنيۆەرسيتەتتىڭ 12 جىلعا سوزىلعان زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسى بولىپ تابىلادى.
زەرتحانا باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، سوڭعى 12 جىلدا «اراش-1 جانە 2»، «راسا-1 جانە 2»، «تابان-1 جانە 2»، «مايا»، «ارمين»، «اپو» جانە «روما» سياقتى 10 روبوت جاسالعان.
تيانجين تەمىرجول ترانزيتتىك توبى استانا ل ر ت قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەكىنشى توبىن كاسىبي وقىتتى - «حالىق گازەتى»
جاقىندا تيانجين تەمىرجول ترانزيتتىك توبى قازاقستانداعى استانا ل ر ت قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەكىنشى توبىن كاسىبي وقىتتى. بۇل كەزەكتە 20 قىزمەتكەر استانادا قىتاي مامانىنىڭ كاسىبي دايىندىعىنان وتەدى.
بۇل تۋرالى وسى اپتادا قىتايدىڭ «حالىق گازەتى» باسىلىمى حابارلادى.
اتالعان ب ا ق- تىڭ مالىمەتىنشە، كاسىبي داعدىنى مەڭگەرتۋ كۋرسى - رەلس جەلىسى، ەلەكترمەن جابدىقتاۋ، دابىلدى قوسۋ، جۇرگىزۋدى ۇيىمداستىرۋ سياقتى جەتى نەگىزگى باعىتتى قامتيدى. وقىتۋ «ءۇش ساتىلى پروگرەسسيۆتى» مودەلدى قولدانادى: ءبىرىنشى كەزەڭدە جەرگىلىكتى ورىندا 1 ايلىق قاۋىپسىزدىك تەحنيكاسى مەن تەوريالىق وقىتۋ جۇرگىزىلەدى؛ ەكىنشى كەزەڭدە تيانجيندە 3 ايلىق مودەلدەۋ جانە ديسپەتچەرلىك جاتتىعۋلار وتكىزىلەدى؛ ءۇشىنشى كەزەڭدە استانادا ماقساتتى پراكتيكالىق كۇشەيتۋدى جۇزەگە اسىرىپ، كاسىبي داعدىلاردى تولىق مەڭگەرۋ قامتاماسىز ەتىلەدى.
سونىمەن قاتار وسى اپتادا «حالىق گازەتى» باسىلىمىندا «بيىلدىڭ العاشقى ون ايىندا قىتاي مەن قازاقستان اراسىنداعى ساۋدا كولەمى سايكەس مەزگىلمەن سالىستىرعاندا %8,9 عا ءوستى» دەگەن اقپارات جارىق كوردى.
اتالعان ب ا ق- تىڭ دەرەگىنشە، قىتايدىڭ باس كەدەن باسقارماسى ءوزىنىڭ رەسمي سايتىندا سەيسەنبىدە جاريالاعان مالىمەتتەرىنە سايكەس، 2025-جىلدىڭ قاڭتار-قازان ايلارى ارالىعىندا قىتاي مەن قازاقستان اراسىنداعى ەكىجاقتى تاۋار اينالىمى 39,755 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا جەتىپ، وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا %8,9 عا وسكەن.
دەرەكتەر قىتايدىڭ قازاقستانعا ەكسپورتى سول كەزەڭدە 24,001 ميلليارد ا ق ش دوللارىن قۇراپ، وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا %3,6 عا ۇلعايعانىن كورسەتەدى؛ قازاقستان يمپورتى 15,754 ميلليارد ا ق ش دوللارىن قۇراپ، وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا %18 عا ءوستى.
اعىمداعى جىلدىڭ قازان ايىندا قىتاي مەن قازاقستان اراسىنداعى ەكىجاقتى تاۋار اينالىمىنىڭ كولەمى 4,32 ميلليارد ا ق ش دوللارىن قۇرادى. ونىڭ ىشىندە قىتايدىڭ قازاقستانعا ەكسپورتى 2,06 ميلليارد ا ق ش دوللارىن، ال قازاقستان يمپورتى 2,26 ميلليارد ا ق ش دوللارىن قۇرادى.
ورتالىق ازيا - ازيا مەن ەۋروپا اراسىنداعى جاڭا ەنەرگيا تاسىمالداۋ جولى - ParsToday
ەۋروپالىق وداق ورتالىق ازيانىڭ ءۇش ەلىمەن جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىن دامىتۋ تۋرالى كەلىسىمدەرگە قول قويدى، دەپ جازدى ParsToday اقپارات اگەنتتىگى.
ParsToday حابارلاۋىنشا، بريۋسسەلدە وتكەن Global Gateway سامميتىندە ەۋروپالىق وداق ورتالىق ازيانىڭ ءۇش ەلى - قازاقستان، قىرعىزستان جانە وزبەكستانمەن جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرى مەن جاسىل سۋتەگى ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ تۋرالى كەلىسىمدەرگە قول قويدى. بۇل ىنتىماقتاستىق ازيا مەن ەۋروپا اراسىندا ەنەرگيا تاسىمالداۋدىڭ جاڭا باعىتتارىن قۇرۋعا جانە ايماقتىڭ جاڭا ەنەرگەتيكالىق تارتىپتەگى گەوساياسي ورنىن نىعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
يراندىق ب ا ق- تىڭ كەلتىرگەن دەرەگىنە سۇيەنسەك، بۇل جولعى كەلىسىمدەر ورتالىق ازيادا جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرى مەن گيدروەنەرگەتيكا جوبالارىن دامىتۋعا باعىتتالعان. ەۋروپالىق ينۆەستيتسيالىق بانك، ەۋروپالىق قايتا قۇرۋ جانە دامۋ بانكى جانە دۇنيەجۇزىلىك بانك قولداعان بۇل باستاما جاسىل سۋتەگىن دامىتۋعا جانە بولاشاق ەنەرگەتيكالىق دالىزدەردى قۇرۋعا جول اشادى.
مۇناي مەن گازدى ءوندىرۋ جانە تاسىمالداۋ سالاسىندا ونداعان جىلدار بويى تاجىريبەسى بار ورتالىق ازيانىڭ ەنەرگەتيكالىق ينفراقۇرىلىمى سۋتەگىگە كوشۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. 2024-جىلى باكۋدە وتكەن COP29 سامميتىندە قازاقستان، وزبەكستان جانە ءازىربايجان جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىن، جاسىل سۋتەگى مەن اممياكتى ءوندىرۋ، بەرۋ جانە ساۋدالاۋ سالاسىندا ىنتىماقتاستىق تۋرالى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويدى.
سونداي-اق «Parstoday» - دە «ارەف: يران تەڭىزگە شىعۋ جولى جوق ەلدەر ءۇشىن ەڭ جاقسى ترانزيتتىك باعىت بولىپ تابىلادى» دەگەن تاقىرىپتاعى اقپارات جاريالاندى.
بۇل تۋرالى يراننىڭ ءبىرىنشى ۆيتسە-پرەزيدەنتى ايتقان.
ونىڭ پىكىرىنشە، يران اشىق سۋلارعا قول جەتكىزە المايتىن قۇرلىققا شىعا المايتىن ەلدەر ءۇشىن ەڭ جاقسى ترانزيتتىك جول بولادى.
يراننىڭ ءبىرىنشى ۆيتسە-پرەزيدەنتى موحامماد رەزا ارەف جەتىنشى دامۋ جوسپارى زاڭىنىڭ ترانزيت ماسەلەسىنە جانە ەلدىڭ گەوگرافيالىق ورنالاسۋىنا ەرەكشە نازار اۋدارعانىنا توقتالعان. «يراننىڭ ترانزيتتىك سەكتورى كورشىلەس ەلدەرمەن جانە ورتاق وركەنيەت ايماقتارىمەن ەكونوميكالىق جانە كوممەرتسيالىق پايدا اكەلۋى مۇمكىن، سونداي- اق يران اشىق سۋلارعا قول جەتكىزە المايتىن قۇرلىققا شىعۋ جولى جوق ەلدەر ءۇشىن ەڭ جاقسى ترانزيتتىك باعىت بولادى»، - دەيدى يراننىڭ ءبىرىنشى ۆيتسە-پرەزيدەنتى.
ءبىرىنشى ۆيتسە-پرەزيدەنت ترانزيتتىڭ تۋريزمدى، مادەني جانە عىلىمي قارىم-قاتىناستاردى دامىتۋدا ءتيىمدى ەكەنىن اتاپ وتكەن.
ليتسەي وقۋشىلارى CERN- دە فيزيكا جوباسىمەن تاريحقا ەندى - TRT
دجاالوۋلۋ انادولى ليتسەيىنىڭ وقۋشىلارى ەۋروپالىق يادرولىق زەرتتەۋ ورتالىعى ۇيىمداستىراتىن «Beamline for Schools» بايقاۋىندا جەڭىمپاز اتانعان العاشقى تۇرىك كومانداسى بولدى. بايقاۋ CERN- نىڭ، ياعني جەنيەۆا جۇرەگىندە ورنالاسقان الەمنىڭ ەڭ ءىرى فيزيكا زەرتحاناسىندا وتكەن.
بۇل تۋرالى وسى اپتادا تۇركيا راديو تەلەۆيزيا پورتالى حابارلادى.
بۇل حالىقارالىق جارىستا بەس كوماندا عانا ۇزدىك اتاندى. ءبىراق بۇل جەتىستىك سالماعى ۇلكەن. اتاپ ايتقاندا 72 ەلدەن 3500 ءوتىنىش تۇسكەن بولاتىن.
ايتا كەتەيىك، وزدەرىن «PhysiCal» دەپ اتاعان كوماندانىڭ جوباسى يادرولىق ءبولىنۋ پروتسەسىنە جانە وسى پروتسەستىڭ راديواكتيۆتى قالدىقتاردىڭ اسەرىن ازايتۋ مۇمكىندىگىنە باعىتتالعان. بۇل جاي تەوريالىق جوبا ەمەس. بۇل - الەمدەگى ناقتى ماسەلەلەرگە شەشىم ۇسىناتىن قولدانبالى زەرتتەۋ.
كوماندا مۇشەسى 18 جاستاعى باران بۋلۋتتەكيننىڭ ايتۋىنشا، ولار بۇل بايقاۋعا ءتورت جىل بويى ارنايى دايىندالعان. ليتسەي جاسىنداعى جاستاردىڭ بۇل ەرەكشە تاباندىلىعى تاڭعالدىرعان.
اۆتور بەيسەن سۇلتان
