«Egemen Qazaqstan» گازەتىنىڭ 30 مىڭىنشى ءنومىرى جارىققا شىقتى
***
وردالى وتىز مىڭ
بيىل سان عاسىر سارىلا كۇتكەن تاۋەلسىزدىك تاڭىنىڭ راۋانداعانىنا - 30 جىل. مەملەكەتىمىز ۇلى مۇرات جولىندا ءۇشىنشى ونجىلدىققا قادام باسىپ، رۋحتى تاسىتار ومىرشەڭ وركەنيەتكە ۇلى بەتبۇرىس جاسادى.
تالايى تاريحتىڭ بەتىندە بەدەرلەنگەن قاسىرەتتى دە قاستەرلى وقيعالار، ءناسىلى اسىل ەلدىڭ ازاپ پەن ارپالىسقا تولى كەزەڭى، جەتىستىگى مەن جەڭىسى ءبارى - ەل جادىندا. ال سول جولدا الاش ارىستارىنىڭ قولتاڭباسى قالىپ، سان قايراتكەر-قالامگەرلەردى تۇلەتكەن، ەلدىڭ مۇڭى مەن تاريحي جەتىستىكتەرىنە كۋاگەر بولعان ەل گازەتى «ەگەمەننىڭ» عاسىرلىق ءۇنى اسقاق.
ماڭدايىن كۇن سۇيگەن مەملەكەتىمىز وردا بۇزار وتىز جاسقا تولعاندا قارانار حالىقپەن قاتار جاساعان اتا باسىلىم وتىز مىڭىنشى ءنومىرىن شىعارىپ وتىر.
قازاق باسپا ءسوزىنىڭ قاستەرلى قاراشاڭىراعى، باس باسىلىمنىڭ وتىز مىڭىنشى سانىنىڭ ءتاۋ ەتەر تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 30 جىلدىعىمەن تۇسپا-تۇس كەلۋىن ءساتتى سايكەستىك دەپ قابىلدادىق. ءاربىر ون مىڭىنشى سانىندا ءبىر ءداۋىر الماسىپ، توتىداي تۇرلەنگەن زاماننىڭ ءتۇر-ءتۇسى وزگەردى. ايتۋعا جەڭىل بولعانىمەن، بۇل - عاسىردان دا ۇزاق جول.
ارينە، وقىرماننىڭ تالعامى مەن ۋاقىتتىڭ تالابى ۇدەسىنەن ۇزدىكسىز شىعىپ وتىرۋ وڭاي شارۋا ەمەس. ەلدى ەلەڭدەتكەن تولعاقتى تۇيتكىلدەر مەن وتكىر، وزەكتى ماسەلەلەردى، ساليقالى، سالماقتى دۇنيەلەردى قاسيەتتى قالام ارقىلى كوتەرىپ، ماڭگىلىك جازبا ەتۋگە تىرىسىپ جۇرگەن اقپاراتتىڭ اقمىلتىق مايتالماندارىنىڭ ماڭداي تەرى. ەل باسىنا تونگەن زار زاماننىڭ دا، ساۋلەسىن شاشىپ، نۇرىن توككەن ارايلى شاقتاردىڭ دا قايتالانباس قاعيدالارىن قالپىن بۇزباي وقىرمانىنا جەتكىزگەن باسىلىم بەتتەرىندە زاماننىڭ زاڭعارى اتانعان ۇلى تۇلعالاردىڭ وشپەس قولتاڭبالارى، ۋاقىت اعىمىنداعى ورىن العان وقيعالار، ىزگىلىك پەن ءىلتيپاتتىڭ كورىنىسىن كەستەلەيتىن كوركەم دۇنيەلەر توعىسىپ، جاڭعىرىعى بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ قۇلاعىنا جەتىپ، ساناسىنا ورنىقتى.
اتا باسىلىمنىڭ العاشقى سانى ورىنبوردا «قازاق» گازەتىنىڭ باسپاحاناسىندا جارىق كورگەندە جاتتىڭ قاباعىنا جاۋتاڭداعان جۇرتتىڭ سۇيىسپەنشىلىگى ەرەكشە بولدى. ودان كەيىن «ەڭبەكشى قازاق» اتانىپ تۇرعان تۇستا 1927-جىلى مىڭىنشى ءنومىرى اراب قارپىمەن شىعىپتى. قۇتتى شاڭىراعىنا الاش ارىستارىن توپتاستىرعان گازەتتىڭ ول كەزەڭى حالىققا قازاق اتاۋىن قايتارىپ بەرۋمەن ماڭگى ەستە قالدى.
باسشىلارى مەن قالام ۇستاعان قىزمەتكەرلەرى قىزىل قىرعىننىڭ، ستاليندىك سولاقاي ساياساتتىڭ قۇربانى بولعان باسىلىمنىڭ ون مىڭىنشى سانى سوعىستان كەيىنگى جىلىمىق جىلدارعا، ۇلتتىق ادەبيەت پەن مادەنيەت قايتا گۇلدەپ، ەل رۋحى ءبىر تىنىس العان كەزگە تۋرا كەلىپتى.
وسىلايشا، 1956-جىلى 13- مامىردا «سوتسياليستىك قازاقستان» جاڭا سانىن وقىرمانعا ۇسىندى. جيىرما مىڭىنشى سانى كەشەگى كەڭەس وكىمەتىنىڭ ىرگەسى سوگىلەر تۇستا، ارايلى ازاتتىقتىڭ قارساڭىندا حالىققا جول تارتتى.
ەگەمەندىك پەن ەركىندىكتى ەلگە سۇيىنشىلەگەن، «ازاتتىق، تەڭدىك» ۇرانىمەن شىعا باستاعان گازەتتىڭ اتاۋى دا، مازمۇنى دا وزگەردى. بوداندىق قامىتىن شەشىپ، بوستاندىققا قادام جاسادى.
جايناق تۋىندىلارمەن قۋانتىپ، ۇلى وقيعالارىن، ءوز قوعامىنىڭ اشىسى مەن تۇشىسىن، سىنى مەن سىمباتىن، شىنى مەن شىرعالاڭىن تاسپالادى. ەلدىكتى ەڭسەلى ەتكەن ەرەن ەڭبەكتىڭ جارشىسىنا اينالدى. تاۋەلسىزدىكتى تۇعىرلى ەتكەن تاۋەكەلمەن ارقا تورىنە بەت تۇزەپ، بوستان ەلدىڭ باسالقى سوزىنە، ءباتۋالى بايلامىنا، باس باسىلىمىنا بالاندى. سوندىقتان بولسا كەرەك، ۇلى جەڭىستەر مەن جەتىستىكتەردى شەجىرە ەتىپ قاتتاپ، ايرىقشا بەدەرلەپ كەلە جاتقان باسىلىمعا قۇرمەت ازايعان ەمەس.
ەلباسىنىڭ: «جاڭالىقتى جۇرتشىلىققا جەدەل ءارى شىنايى تۇردە جەتكىزىپ، ەگەمەن ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك ساياساتىن قالىڭ وقىرمان اراسىندا بايىپتى ناسيحاتتاپ، ەل شەجىرەسىن قاعازعا حاتتاعان بايىرعى باسىلىمنىڭ بەدەلى ءاردايىم بيىك» دەپ جازىپ، ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ: «ەگەمەن قازاقستان» اۋەل باستان ۇلتتىق مۇددەنى، ەلدىك مۇراتتى جانە رۋحاني قۇندىلىقتارىمىزدى دارىپتەپ، قازاق باسپا ءسوزىنىڭ قاراشاڭىراعىنا اينالدى» دەپ جوعارى باعاسىن بەرۋى - سونىڭ جارقىن ايعاعى.
ەندى ەركىندىكتىڭ سامالى ەسكەنىنە 30 جىل تولعان شاقتا 30000-ءنومىرىن وقىرمانعا ۇسىنىپ وتىرعان بايىرعى باسىلىم جالىندى جاستارمەن جاڭارىپ، جاڭا ءجۇزجىلدىققا قادام باستى. ساننىڭ سيقىرىنا سەنگەن ىرىمشىل حالىقپىز عوي، بۇل وردالى ساننىڭ 21-جىلدىڭ 21 نومىرىنە سايكەس كەلگەنىن دە جاقسىلىققا بالاپ وتىرمىز. ويتكەنى عاسىر ەڭسەرىپ، ەلمەن ەگىز جاساعان «ەگەمەن» بيىل ىرىلەنىپ، ىرگەسى كەڭىپ، باسقا باسىلىمداردى باۋىرىنا باسىپ، قاناتىنىڭ استىنا الماق.
وقىرمانى كوبەيىپ، اۋقىمى ارتا تۇسكەن باسىلىم ءۇشىن بۇل دا ءبىر باعىنعان بەلەس بولارى انىق. وتىز دەمەكشى، بيىل وتىز ءۇش جىلدان بەرى مىزعىماي تۇرعان كورسەتكىش جاڭارىپ، ءبىر جىلدا تۋعان بالالاردىڭ سانى جونىنەن رەكورد جاڭاردى. بۇل تاريحي وقيعا.
بيىلعى ساناقتا دا حالقىمىزدىڭ سانى ءوسىپ، سونىڭ ىشىندە قازاقتاردىڭ قاتارى 80 پايىزعا جەتەدى دەگەن ۇكىلى ءۇمىت بار. بۇل الدىمەن قازاق وقىرمانى كوبەيەدى دەگەن ءسوز. ويلى وقىرماندارى ارتقان سايىن ءالى تالاي وردالى وتىز مىڭدىقتى ارتقا تاستارىمىز ءسوزسىز.
دارحان ءقىدىرالى
