شۇباتتان شيپالى سۋسىن جاساعان
استانا. قازاقپارات – اتىراۋلىق عالىمنىڭ قانت ديابەتىنە شالدىققان ناۋقاستارعا ارنالعان شيپالى سۋسىنى وندىرىسكە شىعادى.
ءونىم ماڭعىستاۋ وبلىسىندا ورنالاسقان AGARGAN ج ش س مەن «عىلىم قورىنىڭ» بىرلەسە قارجىلاندىرۋىنىڭ ناتيجەسىندە وندىرىسكە شىعارىلاتىن بولادى.
«سوفمايا» تۇيە سۇتىنەن جاسالاتىن جاڭا سۋسىننىڭ اۆتورى - ح. دوسمۇحامەدوۆ اتىنداعى اتىراۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، بيولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى سوفيا ساعىندىقوۆا.
ادام اعزاسىنا پايدالى دارۋمەندەرى مول ءونىمنىڭ قانت ديابەتى دەرتىنە شالدىققاندارعا شيپاسى زور. سونداي-اق بۇل - انا مەن بالانىڭ ومىرىنە قاجەتتى تاعامدىق قورەكتەردى بەرەتىن ورگانيكالىق سۋسىن. بۇل ءونىم ەلىمىزدىڭ باتىس ايماعىنداعى تۇيە شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىن قوجالىقتاردىڭ ءسۇت ونىمدەرىن جاڭا تەحنولوگيامەن وڭدەپ، ساقتالۋ مەرزىمىن ۇزارتىپ، ىشكى-سىرتقى نارىققا شىعارۋدا باسەكەگە قابىلەتتى شىرىن بولادى دەپ كۇتىلۋدە.
عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ءمينيسترى ساياسات نۇربەكتىڭ ايتۋىنشا، جاڭا ءونىم اتالعان مينيسترلىك پەن «عىلىم قورى» ارقىلى عىلىمي زەرتتەۋ ناتيجەسىن كوممەرتسيالاندىرۋ جوباسى اياسىندا گرانت يەلەنگەن.
«بۇل - عىلىمي جاڭالىق 20 جىلعا جۋىق زەرتحانالىق ىزدەنىستەردە پىسىقتالعان جانە قازاقستاندىق، حالىقارالىق كونكۋرستاردا تالاي رەت جەڭىسكە جەتكەن گرانتتىق زەرتتەۋ جوباسى. وتكەن جىلدىڭ سوڭىنا قاراي مينيسترلىكتىڭ عىلىم قورى، ۋنيۆەرسيتەت جانە جەكە سەرىكتەستىك اراسىندا كەلىسىم-شارت جاسالدى. جوبا قۇنى 403 ميلليون تەڭگەدەن استام قارجىنى قۇرايدى»، - دەدى مينيستر.
ەرەكشە ءونىمنىڭ اۆتورى، بيولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى سوفيا ساعىندىقوۆا سۋسىننىڭ قانت ديابەتىنە شالدىققان ادامدارعا پايداسى زور ەكەنىن ايتتى.
«تۇيەنىڭ سۇتىندە قانت پەن لاكتوزا بولمايدى. سول سەبەپتى دە ول ورگانيزمگە جاقسى اسەر ەتەدى. كوپتەگەن ادامداردىڭ يممۋنيتەتى تومەن. سوندىقتان بۇل ءونىمدى يممۋنومودۋلياتور تۇرىندە دە قولدانۋعا بولادى. انتيبيوتيك قابىلداعان ۋاقىتتا مىندەتتى تۇردە پروبيوتيك ءىشۋ كەرەك. ال پروبيوتيك رەتىندە وسى ءبىزدىڭ سۋسىنىمىزدى قولدانۋعا بولادى»، - دەيدى عالىم.
ەرەكشە ءونىمنىڭ اۆتورى، بيولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى سوفيا ساعىندىقوۆانىڭ ايتۋىنشا، قازىر ءونىمدى شىعارۋعا دايىندىق جۇمىستارى باستالىپ كەتكەن.
«ءونىمنىڭ العاشقى ۇلگىلەرى ەندى شىعا باستايدى. ەرەكشە سۋسىن AGARGAN زاۋىتىنىڭ 44-ءونىمى بولىپ نارىققا شىعاتىن بولادى. ارينە، پروبيوتيكالىق ونىمدەر نارىقتا بار. ءبىراق وتاندىق ونىمدەر از. شۇباتقا قىزىلشا شىرىنىنىڭ قوسىلۋىندا دا ۇلكەن ءمان بار. قاراپايىم تىلمەن ايقاندا، قىزىلشا ادامنىڭ اسقازانىن بوساتادى. ىشەك جولىن تازالايدى. ءبىزدىڭ ءونىمىمىزدىڭ قۇرامىندا فولي قىشقىلى، تەمىر، س، ۆ دارۋمەندەرى بار. وسىلايشا، ءونىم ادام اعزاسى شلاكتاردان تازالاعاننان كەيىن دە دارۋمەندەردى جاقسى سىڭىرۋگە ىقپال ەتەدى»، - دەيدى سوفيا ساعىندىقوۆا.
عالىمنىڭ ايتۋىنشا، لابوراتوريالىق جاعدايدا سىناقتان ءساتتى وتكەن ءونىمدى العاشقى بولىپ ونىڭ اناسى تۇتىنعان.
«انام قانت ديابەتىمەن اۋىرعان بولاتىن. سول سەبەپتى ول كىسى ارنايى ديەتانى ۇستانۋعا ءماجبۇر بولدى. دەگەنمەن مەنىڭ زەرتحانالىق جاعدايدا جاساعان ءونىمىمنىڭ اناما اسەرى جاقسى بولدى. ءونىمدى بەلگىلى ءبىر ۋاقىت پايدالانعاننان كەيىن قانىنداعى قانت مولشەرى كادىمگىدەي ءتۇسىپ، وڭ وزگەرىستەر بولدى. انامداعى جاقسى ناتيجەلەردى كورىپ-بىلگەندەر كەيىن قىزىعۋشىلىق تانىتا باستادى. بارا-بارا حابارلاسقان ادامدارعا رەتسەپتىمەن ءبولىسىپ ءجۇردىم»، - دەيدى ول.
ال سۋسىندى كلينيكالىق تۇرعىدا سىناقتان وتكىزۋ الداعى كۇندەرگە جوسپارلانۋدا. ودان بولەك، سىناقتار ساناتوري، پروفيلاكتوريلاردا دا جالعاساتىن بولادى.
سوفيا ساعىندىقوۆانىڭ ايتۋىنشا، قىزىلشا شىرىنىن تاماق راتسيونىنا ءجيى قوسۋ - ورگانيزمدى قانت ديابەتىنەن ساقتاندىرۋمەن قاتار، اعزاداعى حولەستەرين مەن ۋلى زاتتاردى ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
«الايدا قىزىلشا شىرىنىن تابيعي كۇيىندە ءىشۋ مۇمكىن ەمەس. ويتكەنى بۇل شىرىن ءدامسىز كەلەدى. سول سەبەپتەن ونى شۇباتقا قوسۋدىڭ تيىمدىلىگىنە عىلىمي تۇرعىدان زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ءتۇيىن جاسادىم. شۇبات پەن قىزىلشا شىرىنى ءبىر-ءبىرىنىڭ قۇنارلىلىعىن تولىقتىرىپ، ادام اعزاسىنا سىڭىمدىلىگى ارتادى. ماقسات - ەكولوگيالىق تازا شۇبات سۋسىنىن شىعارۋ. شۇباتتى ۇزاق مەرزىمگە ساقتاۋدىڭ جولدارى جايىندا دا زەرتتەۋلەرىمىز بار»، - دەيدى عالىم.
دارىگەرلەر 2050 -جىلعا قاراي قانت ديابەتىنە شالدىققاندار سانى الەمدە ميللياردتان اسۋى مۇمكىن دەپ بولجايدى. وعان سەبەپ - ادامدار اراسىندا سەمىزدىكتىڭ بەلەڭ الۋى. «قانت ديابەتىمەن اۋىراتىندار - كوبىنەسە جاستار»، - دەيدى ماماندار.
مامانداردىڭ ايتۋىنشا، دۇرىس تاماقتانباۋ جانە فاست-فۋد، تەز دايىندالاتىن تاعامدار مەن تاتتىلەردى مولشەردەن تىس قولدانۋ ادام اعزاسىنداعى كومىرسۋلاردىڭ كوبەيۋىنە اكەلەدى.
«قانت ديابەتىنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قانداعى قانتتى باقىلاۋ كەرەك. ەگەر ول كوتەرىلسە، ەندوكرينولوگپەن بايلانىسىپ، قارالعان دۇرىس. قاجەت جاعدايدا دارىگەر ءدارى-دارمەك تاعايىندايدى. ولاردى دۇرىس قابىلداپ، بارلىق ۇسىنىستاردى ورىنداسا اۋرۋدىڭ كۇشەيۋىنە جول بەرمەۋگە بولادى. سونداي-اق تاماقتانۋدى قاداعالاپ، ازىق-تۇلىك پيراميداسىنىڭ قاراپايىم ەرەجەلەرىن ورىنداۋ ماڭىزدى»، - دەيدى ەندوكرينولوگ- دارىگەر اننا چيچيبابينا.
قازاقستاندا عانا ەمەس، الەمنىڭ جەتەكشى ەلدەرىنىڭ عىلىمي ورتاسىنا ەسىمى جاقسى تانىس ميكروبيولوگ عالىم سوفيا ساعىندىقوۆا، وسىلايشا قازاقتىڭ ۇلتتىق سۋسىنىنىڭ ءبىرى - شۇباتتىڭ قۇنارىن قىزىلشا شىرىنىمەن بايىتىپ، عىلىمي جاڭالىق اشىپ قانا قويماي، ەكولوگيالىق تازا ءونىمنىڭ وندىرىسكە شىعۋىنا سەبەپكەر بولىپ وتىر. بۇل دا بولسا، دەنى ساۋ ۇلت قالىپتاستىرۋ جولىنداعى وتاندىق عىلىمنىڭ ۇلكەن قادامى.
بايان جانۇزاق
aikyn.kz
