دومبىراسىز ءاننىڭ ءسانى كىرمەيدى - ەرنار ءومىرالى، ءداستۇرلى ءانشى
ورال. KAZINFORM - قازاق حالقىنىڭ كۇندەلىكتى ومىرىندە قاسيەتتى دومبىرا اسپابىنىڭ ورنى ەرەكشە. توردە ءىلۋلى تۇراتىن دومبىرانى قازاق قۇرمەتتى قوناعىنا ۇسىنعان. وسىلايشا، دومبىرادان كۇمبىرلەي كۇي توگىلىپ، اۋەلەتە ءان شىرقالعان. دومبىرانىڭ قادىر-قاسيەتى جونىندە ع. قۇرمانعاليەۆ اتىنداعى باتىس قازاقستان وبلىستىق فيلارمونياسىنىڭ ءانشىسى، حالىقارالىق جانە رەسپۋبليكالىق كونكۋرستاردىڭ لاۋرەاتى، «ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن» مەدالىنىڭ يەگەرى ەرنار ءومىرالى بىلايشا سىر شەرتەدى.
- ەرنار ماقسوت ۇلى، قازاقتىڭ قارا دومبىراسىن كىشكەنتايىڭىزدان سەرىك ەتتىڭىز بە؟
- ءيا، سولاي دەۋگە بولادى. اۋەلدەن پەرزەنتتەرىنە ونەر قونعان جالپاقتال توپىراعىندا شىر ەتىپ، جەرگە ءتۇسىپ، ەس جيعان ساتتەن باستاپ ۇيدەگى اپامنىڭ دومبىراسىن ۇستاپ ىڭىلداپ، دىڭعىرلاتىپ جۇرەتىن ەدىم. مەكتەپتە 3-سىنىپتا وقىپ جۇرگەندە، انام قولىمنان جەتەكتەپ، وڭىرگە تانىمال ۇستاز، ءانشى-كومپوزيتور، «ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن» مەدالىنىڭ يەگەرى بايان قابيەۆاعا جەتەكتەپ اپاردى. تالاي شاكىرت الدىنان وتكەن بايان قۇباي قىزىنان مەن دە دومبىرامەن ءان سالۋدى ۇيرەندىم.
كەيىن ارمان قاناتىندا ورال قالاسىنا اتتانىپ، قۇرمانعازى اتىنداعى مۋزىكا كوللەدجىندە ەلىمىزگە بەلگىلى ءانشى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، «پاراسات» وردەنىنىڭ يەگەرى حاتيموللا بەردىعاليەۆتەن ءدارىس الىپ، 2005 -جىلى مۇحيت كلاسىن ءبىتىرىپ شىقتىم. وعان قوسا 2013 -جىلى ت. جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسىن «ءداستۇرلى مۋزىكالىق ونەر» ماماندىعى بويىنشا ءتامامدادىم.
وسىنداي ۇستازداردان ءتالىم الىپ، الدىمەن شىڭعىرلاۋ اۋداندىق بالالار مۋزىكا مەكتەبىندە دومبىرا كلاسىنان ءوزىم دە ساباق بەردىم. شىڭعىرلاۋ اۋداندىق مادەنيەت ءۇيى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقارىپ، 2011 -جىلدان باستاپ ع. قۇرمانعاليەۆ اتىنداعى وبلىستىق فيلارمونياعا اۋىستىم. مۇنىڭ ءبارىن ايتىپ وتىرعانىم، بالا شاقتان بەرى دومبىرادان ەش اجىراعان ەمەسپىن.
- ەندەشە، ءداستۇرلى ونەردى دامىتۋدا دومبىرانىڭ ورنى قالاي دەپ ويلايسىز؟
- ءداستۇرلى ونەر دەگەندە، ەڭ ءبىرىنشى قازاقتىڭ قارا دومبىراسى ويعا كەلەدى. قازاق قازاق بولعالى دومبىرا ۇلتپەن بىرگە جاساپ كەلە جاتىرعان قاسيەتتى اسپاپ، سول سەبەپتى قازاقتى دومبىراسىز ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس. دومبىرا - قازاقتىڭ جانى! سوندىقتان دومبىراسىز مەن دە ءوز ءومىرىمدى ەلەستەتە المايمىن. ءداستۇرلى ءانشى داۋىسىمەن قاتار دومبىرانى دا شەبەر شەرتە ءبىلۋى كەرەك. اسپاپ ساي بولماسا، الىسقا بارا المايسىڭ.
- ءانسىز دومبىرا جوق، دومبىراسىز ءاننىڭ ءسانى كىرمەيدى، وسىعان كەلىسەسىز بە؟
- 100 پايىز كەلىسەمىن. ارىدەن قوزعاساق، اتا- بابامىزدان ەستى اندەر مەن كۇمبىر كۇيلەر وسى قاسيەتتى دومبىرا ارقىلى جەتتى. قاراپ وتىرساڭىز، سول كەزدىڭ شىعارمالارى دومبىرا ارقىلى اتادان بالاعا ميراس بولىپ بىزگە جەتىپ، قازىرگى تاڭدا حالىقتىڭ ۇلتتىق بولمىسىن تانىتاتىن مول بايلىعىمىز بولىپ وتىر. ءارىسى مۇحيت، ءبىرجان بابالار، بەرىسى ءابلاحات ەسپايەۆ، نۇرعيسا تىلەنديەۆ اتالارىمىزدىڭ اندەرىن دومبىراسىز ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس.
- دومبىرا ارقىلى قازاقتىڭ ونەرىن الەمگە تانىتۋ ءۇشىن نە ىستەۋ قاجەت؟
- بۇعان ءبىر عانا مىسال كەلتىرەيىن، ەكى جىل قاتارىنان ەۋروپا ەلدەرىندە ونەر ساپارىمەن بولدىق. كونسەرت باستالار الدىندا الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن جينالعان ديماشتىڭ جانكۇيەرلەرىمەن كورىسىپ، سۇحباتتاستىق. قولدارىندا قازاقتىڭ قارا دومبىراسى بار. ديماش ارقىلى ۇلتتىق اسپابىمىزعا دەگەن ماحابباتتارىنىڭ قالاي ويانعانىن ايتىپ، شىن كوڭىلدەن العىستارىن ايتىپ جاتىر. وسىلايشا، ءبىر ديماشتىڭ ءوزى ميلليونداعان شەتەلدىك اۋديتوريا جيناپ، ۇلتتىق اسپابىمىزدى الەمگە پاش ەتتى! ءبىز دە قولىمىزدان كەلگەنشە، شەتەلگە شىققاندا، قازاقتىڭ دومبىراسىمەن ءان شىرقاپ، ۇلتتىق ونەرىمىزدى كورەرمەنگە جەتكىزۋگە تىرىسامىز. امىرەدەي بابامىز پاريج تورىنەن ءان اۋەلەتسە، ونىڭ بۇگىنگى ۇرپاقتارى ونەردەن كەندە قالعان جوق قوي. سول سەبەپتى قاسيەتتى اسپابىمىزدى شەبەر مەڭگەرگەن انشىلەر مەن كۇيشىلەردىڭ قاتارى كوبەيە بەرسە، ول ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ مەرەيىنىڭ وسكەنى، ءتول ونەرىنىڭ دامىعانى ەمەس پە!؟
- تاعى ءبىر ساۋال، الداعى ارمان- ماقساتتارىڭىز قانداي؟
- بۇدان كەيىن دە قابىلەت- قارىمىمىز جەتكەنشە دومبىرانى سەرىك ەتىپ، دومبىرانى بارىنشا ناسيحاتتاي بەرەمىز. قازىرگى تاڭدا «اتامەكەن» ونەر ورداسىنىڭ ديرەكتورى باۋىرجان حاليوللانىڭ باستاماسىمەن داۋلەتكەرەي اتىنداعى قازاق ۇلت اسپاپتار وركەسترىمەن بىرگە وبلىستىڭ بارلىق اۋداندارىن ارالاپ، كونتسەرت بەرىپ ءجۇرمىز. باستى مىندەت - الىس-جاقىن اۋىل-ايماقتاعى اعايىندى ۇلتتىق ونەرمەن سۋسىنداتىپ، عاريفوللا قۇرمانعاليەۆ اتامىزدىڭ بۇرىن- سوڭدى ورىندالماعان اندەرىن ەلگە تانىستىرۋ.
قورىتا ايتقاندا، جۇرگەن جەرگە ءان مەن كۇيدىڭ ءدانىن سەۋىپ، كەيىن ناتيجەسىن كورسەك، ارمان- ماقساتىمىزدىڭ ورىندالعانى.
- اڭگىمەڭىزگە راحمەت! ۇلتتىق دومبىرا كۇنى قۇتتى بولسىن! ءان كوگىندە ەركىن سامعاي بەرىڭىز!
اۆتور
عايساعالي سەيتاق
