دەلفيندەردىڭ سانا-سەزىمى ادامدارعا جاقىن
استانا. KAZINFORM - ءيت يەسىن ەستۋ ارقىلى سەزەدى. ولار ادامدى ەستۋ قابىلەتى ارقىلى ۇعا الادى. ولار 40-تان 60 مىڭ گەرتسكە دەيىنگى جيىلىك دياپازونىنداعى دىبىستاردى قابىلداي الادى.
ال ادامنىڭ ەستۋ دياپازونى الدەقايدا تار. 20-دان 20 مىڭ گەرتسكە دەيىن. وسىنداي وتكىر ەستۋ قابىلەتىنىڭ ارقاسىندا يتتەر جەكە ادامداردىڭ داۋىسى مەن اڭگىمەلەرىنىڭ ەموتسيونالدى بوياۋىن اجىراتادى. ولار ءوز يەلەرىن داۋىسى بويىنشا تانيدى جانە ينتوناتسيا ارقىلى ولاردىڭ كوڭىل-كۇيىن تۇسىنەدى. قاتقىل داۋىس ءيتتىڭ قورقىنىشىن نەمەسە كۇيزەلىسىن تۋدىرادى، ال جۇمساق ءۇن - تىنىشتىق پەن جايلىلىق سىيلايدى.
سيتاتا: كوپتەگەن جانۋاردىڭ ىشكى سەزىمدەرى تۋرا ادامنىڭ جان دۇنيەسى سەكىلدى كۇردەلى. بار ايىرماشىلىق ءبىزدىڭ ىشىمىزدەگى دۇنيەنى تىلمەن جەتكىزە الاتىندىعىمىزدا. ەگەر وسى جاڭا تۇسىنىك كەڭىنەن مويىندالسا، ادامزاتتىڭ باسقا تىرشىلىك يەلەرىنە كوزقاراسى مەن ولارعا قاتىناسى تۇبەگەيلى قايتا قارالۋعا ءتيىس. ەگەر جانۋارلاردىڭ ەموتسيالارىن، سونىڭ ىشىندە جاندىكتەردىڭ سانا-سەزىمىن تانىساڭىز، ولار مورالدىك تۇرعىدان مانگە يە بولادى.
يتتەر كۇيزەلىسكە كوپ تۇسەدى
دەگەنمەن، ءيت ەكەش ءيتتىڭ ءوزى كۇيزەلىسكە تۇسەدى. قازىر ارنايى دايىندىقتان وتكەن قۇتقارۋشى يتتەر الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى كۇردەلى ىزدەۋ-قۇتقارۋ وپەراتسيالارىنا قاتىسادى. ءتۇرلى اپاتتىڭ سالدارىنان قيراعان ۇيىندىلەر اراسىنان مىڭداعان ادامدى قۇتقارادى. ولار ادامنىڭ قاي جەردە ەكەنىن يىسىنەن انىقتايتىنى بەلگىلى.
ساراپشىلاردىڭ ايتۋى بويىنشا، مۇنداي ازۋلىلار جيىرما، ءتىپتى وتىز كاسىبي ءىز كەسۋشىنىڭ جۇمىسىن اتقارادى. دەگەنمەن، ۆەتەرينارلار قۇتقارۋشى يتتەردىڭ كوپشىلىگىندە وسىنىڭ سالدارىنان دەپرەسسيا پايدا بولعانىن ايتادى. ويتكەنى ولاردىڭ ۇزاق ۋاقىت بويى ءتىرى ادامداردى تابا الماي، تەك ولىلەرگە كەزىگە بەرۋى كادىمگىدەي كۇيزەلىسكە تۇسىرەدى.
دەلفيندەردىڭ سانا-سەزىمى ادامدارعا جاقىن
جانۋارلار ادامنىڭ سان قيلى سەزىمىنەن كەم تۇسپەيتىن ەموتسيالارعا يە. سانا سەزىمى جاعىنان ادامعا ەڭ جاقىن جانۋار - دەلفيندەر. ەرەسەك دەلفيننىڭ ميى شامامەن 1700 گرام، ال ادامداردا ول 1400 گرام. ءبىراق ميدىڭ كولەمىنەن گورى، ونىڭ قۇرىلىسى ماڭىزدى. ماگنيتتى- رەزونانستىق توموگرافتا بۇل جانۋارلاردى زەرتتەۋ ناتيجەسى دەلفيننىڭ مي قىرتىسىنداعى جۇيكە جاسۋشالارى مەن قاتپارلارىنىڭ جالپى سانى ادامداردىكىنە قاراعاندا كوپ ەكەنىن كورسەتتى.
دەلفيندەر ادامدارمەن، اسىرەسە بالالارمەن ويناعاندى جاقسى كورەدى. ولار ادامدارعا عانا ەمەس، كەيبىر جانۋارلارعا دا مەيىرىمدىلىك تانىتادى. وسى ۋاقىتقا دەيىن ادامعا دەلفين شابۋىلىنىڭ بىردە-ءبىر جاعدايى تىركەلمەگەن.
چارلي ياكوبسما، جانۋارلاردىڭ مىنەز-قۇلقى بويىنشا مامان:
- ولار باسىنان سيپاعاندى جاقسى كورەدى. سوعان راحاتتانادى. سونداي-اق ويناعاندى ەرەكشە ۇناتادى. دەلفيندەرگە قولىڭىزدى سوزىپ، ءسال جاقىنداي قالساڭىز، ولار سىزگە ەركەلەۋى مۇمكىن.
جانۋارلار سان ءتۇرلى ەموتسيانى سەزەدى
كەيدە جانۋاردىڭ مازاسىزدانىپ تۇرعانىن ونىڭ ارەكەتىنە قاراپ انىق بايقاۋعا بولادى. ماسەلەن، ولار تىپىرشىپ ءبىر ورىندا تۇرماۋى مۇمكىن. نەمەسە قۇلاعىن قايشىلاپ، جەر تارپىپ كىسىنەپ تۇرعان جىلقىنى كورگەن بولارسىز. جالپى جانۋارلاردىڭ جان دۇنيەسىن تۇسىنۋگە دەگەن عىلىمي پىكىرلەر نەگىزىنەن داۋلى. كەيبىر عالىمدار، ولاردىڭ تەمىر ەمەس، ەستى جاراتىلىس يەلەرى ەكەنىن العا تارتادى. ال كەيبىرى وزگە تىرشىلىك يەسىنىڭ نە ويلاپ تۇرعانىن ءتۇسىنۋ ءىس جۇزىندە مۇمكىن ەمەس دەيدى.
24.kz
