دارىگەر ءىس-قيمىلىنان دەنساۋلىققا زاقىم كەلسە، ساقتاندىرۋ تولەمى قالاي بەرىلەدى

استانا. قازاقپارات - 2024 - جىلدىڭ قازان ايىنان باستاپ ەلىمىزدە مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەردىڭ كاسىبي جاۋاپكەرشىلىگىن مىندەتتى ساقتاندىرۋ ەنگىزىلدى.

Дәрігерлер ірі жол апатынан зардап шеккендердің жағдайы туралы баяндады
Фото: otyrar.kz

 Kazinform ساراپتامالىق شولۋشىسى ۆلاديمير كۋرياتوۆ بۇل باستامانىڭ قالاي ىسكە اسىرىلىپ جاتقانىن، ەرەكشەلىكتەرىن، قانداي جاعدايلاردا ساقتاندىرۋ تولەمدەرى بەرىلەتىنىن جانە ساقتاندىرۋ وقيعاسىنىڭ مەديتسينالىق وقيعادان ايىرماشىلىعى نەدە ەكەنىن انىقتاپ كوردى.

مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەردىڭ قۇقىقتىق قورعالۋى مەن الەۋمەتتىك كەپىلدىكتەرىنىڭ كۇشەيتىلۋى - وتكەن جىلعى زاڭنامالىق باستامالاردىڭ ءبىرى بولدى. پرەزيدەنت ونى «انا ءتىلى» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا مەملەكەتتىك جانە ازاماتتىق قوعامنىڭ ناتيجەلى سەرىكتەستىگىنىڭ جاقسى مىسالى رەتىندە اتاپ ءوتتى.

بۇل وزگەرىستەر مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىنا قاتىستى ءبىرقاتار جۇيەلى ماسەلەنى شەشۋگە مۇمكىندىك بەردى. اتاپ ايتقاندا، مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەردىڭ كاسىبي جاۋاپكەرشىلىگىن مىندەتتى ساقتاندىرۋ ەنگىزىلدى.

- بۇرىن ساقتاندىرۋ ەرىكتى تۇردە بولاتىن، ءبىراق بۇل نەگىزىنەن اسقىنۋ ىقتيمالدىعى جوعارى جانە سونىڭ سالدارىنان سوتتىق قۋدالاۋ قاۋپى باسىم اكۋشەر- گينەكولوگتەر، حيرۋرگتەر، انەستەزيولوگتەر، نەوناتولوگتەرگە قاتىستى ەدى. ەندى 100 پايىزدىق قامتۋ ۇيعارىلدى، وعان تەك دارىگەرلەر عانا ەمەس، ورتا مەديتسينالىق پەرسونال دا كىرەدى، - دەپ تۇسىندىرەدى تاۋەلسىز ساراپشى، مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، «استانا مەديتسينالىق ۋنيۆەرسيتەتى» ك ە ا ق اكۋشەرلىك جانە گينەكولوگيا كافەدراسىنىڭ دوتسەنتى حاليدا ءشارىپوۆا.

ماماننىڭ ايتۋىنشا، 2024 -جىلدىڭ شىلدە ايىندا بارلىق قوسالقى زاڭنامالىق اكتىلەرگە قول قويىلعان سوڭ، اۋقىمدى دايىندىق جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى مەن استانا مەديتسينالىق ۋنيۆەرسيتەتى ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن ازىرلەدى. قازاقستان بويىنشا ترەنەرلەر وقىتىلدى، ولار ءوز كەزەگىندە مەديتسينالىق ۇيىمدارداعى پاتسيەنتتەردى قولداۋ قىزمەتتەرىن وقىتتى.

بۇگىندە پاتسيەنتتەر مەن مەديتسينالىق ۇيىمدار اراسىنداعى ءوزارا ارەكەتتەسۋ سحەماسى تومەندەگىدەي ۇيىمداستىرىلادى:

بىرىنشىدەن، زاڭدا دەنساۋلىق ساقتاۋ سۋبەكتىسى ورتاق ساقتاندىرۋ شارتىنسىز جۇمىس ىستەي المايتىنى قاتاڭ بەكىتىلگەن، وعان قوسا ءبىرىڭعاي ساقتاندىرۋ (قايتا ساقتاندىرۋ) پۋلىنا قاتىسۋشى تاراپىنان ءتيىستى كەلىسىمشارت جاساۋدان باس تارتۋعا جول بەرىلمەيدى.

ەكىنشىدەن، قانداي ءدا بىر وقيعانىڭ ساقتاندىرۋ جاعدايىنا جاتاتىنىن شەشەتىن تاۋەلسىز ساراپتاما كوميسسياسىنىڭ (تسك) قۇرىلۋ جانە جۇمىس ىستەۋ ءتارتىبى انىقتالادى. ءول ۇشىن پاتسيەنت نەمەسە ونىڭ وكىلدەرى مەديتسينالىق ۇيىمعا شاعىممەن جۇگىنۋى كەرەك. وسىدان كەيىن 3 جۇمىس كۇنى ىشىندە تاۋەلسىز ساراپتاما كوميسسياسى قۇرىلادى.

Халида Шарипова
Фото: medq.kz

- تاۋەلسىز ساراپتاما كوميسسياسى قۇرامىنا 7 جىلدان استام جۇمىس ءوتىلى بار، ءبىرىنشى نەمەسە جوعارى كاسىبي ساناتقا يە ماماندار كىرەدى. وقيعا ورىن العان دەنساۋلىق ساقتاۋ سۋبەكتىسىنىڭ وكىلدەرى تاۋەلسىز ساراپتاما كوميسسياسىنىڭ قۇرامىنا ەنگىزىلمەيدى، - دەيدى حاليدا ءشارىپوۆا.

ونىڭ ايتۋىنشا، تاۋەلسىز ساراپتاما كوميسسياسى ءوز قورىتىندىسىن 5 جۇمىس كۇنى ىشىندە بەرۋى ءتيىس، ال ەگەر بۇل كۇردەلى جاعداي بولىپ، قوسىمشا مامانداردى تارتۋدى تالاپ ەتسە، بۇل مەرزىم ۇزارتىلۋى مۇمكىن. مۇنداي جاعدايدا پاتسيەنتكە تسك ءوز جۇمىسىن ۇزارتقانى تۋرالى ارالىق جاۋاپ جىبەرۋى قاجەت.

ايتا كەتەرلىگى، «حالىق دەنساۋلىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تۋرالى» كودەكستە بۇل ۇزارتۋدىڭ تەك اقىلعا قونىمدى مەرزىمدە عانا رۇقسات ەتىلەتىنى، ال ول ەكى ايدان اسپاۋى كەرەگى ناقتى جازىلعان.

بۇل جەردە قانداي تۇبەگەيلى وزگەرىستەر بار؟ بۇرىن دەنساۋلىققا زيان كەلتىرىلگەنى ءۇشىن وتەماقى العىسى كەلگەن پاتسيەنتتەر ۇزاق ۋاقىت سوتتاسۋى كەرەك بولاتىن، بۇل بىرنەشە جىلعا سوزىلۋى مۇمكىن ەدى. ءال قازىر بۇل پروتسەسس ايتارلىقتاي جەڭىلدەتىلگەن.

- اتالعان زاڭ تەك مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەردىڭ عانا مۇددەسىن قورعامايدى، ەڭ الدىمەن پاتسيەنتتەردى قولداۋعا باعىتتالعان، - دەپ تۇسىندىرەدى «Aqniet» قازاقستاندىق سالالىق كاسىپوداعىنىڭ ءتوراعاسى باقىتجان ءتاجىباي.

- بۇل رەتتە پاتسيەنت جالعىز ءوزى سىرقاتىمەن بەتپە- بەت قالمايدى. ۇيىم ەمدەۋدى جالعاستىرىپ، كەلتىرىلگەن زياندى جويادى. ال پاتسيەنت وتەماقى الادى. وعان قوسا، دارىگەر دە قارجىلىق اۋىرتپالىققا تاپ بولمايدى، ويتكەنى ساقتاندىرۋ بار.

ۇشىنشىدەن، كودەكستە ساقتاندىرۋ تولەمدەرىنىڭ ەڭ تومەنگى مولشەرى ناقتى كورسەتىلگەن، ەگەر مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەر كىناسىنەن پاتسيەنتتىڭ مۇگەدەكتىگى انىقتالسا، ول 500-800 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشكە دەيىنگى سومانى قۇرايدى. ال پاتسيەنتتىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىنا كەلتىرىلگەن زيان ونىڭ ولىمىنە اكەپ سوقسا - 3000 ەسەلەنگەن اەك.

تورتىنشىدەن، بارلىق وقيعا ساقتاندىرۋ جاعدايىنا جاتقىزىلمايتىنىن ءتۇسىنۋ قاجەت. بۇل ءارى نازىك ءارى شەتىن ماسەلە، سەبەبى حالىق تاراپىنان كوپتەگەن سۇراق تۋدىرادى. جاقىن تۋىستىڭ دەنساۋلىعى تۋرالى ءسوز بولعاندا ەموتسيالار دا وتە كوپ شىعادى. سوندىقتان زاڭ بويىنشا ساقتاندىرۋ وقيعاسى جانە ساقتاندىرۋ تولەمدەرى جاسالمايتىن مەديتسينالىق وقيعا ناقتى اجىراتىلعان.

باقىتجان ءتاجىباي ساقتاندىرۋ وقيعاسى مەن مەديتسينالىق وقيعا اراسىنداعى ايىرماشىلىق بويىنشا بىرنەشە كەيستى مىسالعا كەلتىردى.

- مىسالى، گينەكولوگيالىق وتا ءجۇرىپ جاتىر. ءىرىڭدى اۋرۋ. ءبىر ورگانعا جاسالعاندا بايقاۋسىزدا نەسەپ جولى زاقىمدالادى. مۇنىڭ سەبەبى - ءىرىڭدى پروتسەستەن اناتوميانىڭ وزگەرۋى. بۇل ساقتاندىرۋ وقيعاسى بولا ما؟ - دەپ سۇراق قويدى باقىتجان ءتاجىباي.

- مەنىڭ ويىمشا، بۇل ساقتاندىرۋ وقيعاسى دەپ ەسەپتەلۋى كەرەك، ويتكەنى جالپى كومەك كورسەتىلدى، ايەلدىڭ ءومىرى قۇتقارىلدى، ءبىراق دەنساۋلىعىنا زيان كەلتىرىلدى.

بۇل جاعدايدا، ونىڭ پىكىرىنشە، قالپىنا كەلتىرۋ وتاسىمەن قاتار ساقتاندىرۋ تولەمى دە جۇرگىزىلۋى ءتيىس. ءبىراق بۇل ماسەلەنى تاۋەلسىز ساراپتاما كوميسسياسى شەشەدى.

- نەمەسە باسقا گيپوتەتيكالىق مىسال - بالا اۋىردى دەلىك. وعان انتيبيوتيكتەر تاعايىندالادى، سونىڭ سالدارىنان كەرەڭدىك پايدا بولادى. ەگەر دوزا ساقتالعان، ەسەپتەۋ دۇرىس جاسالعان، ءبىراق بالانىڭ اعزاسىنىڭ جەكە ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى جاعىمسىز سەناري ورىن السا، بۇل ساقتاندىرۋ وقيعاسى دەپ ەسەپتەلە مە؟ مەنىڭشە، تاۋەلسىز ساراپتاما كوميسسياسى مۇنى ساقتاندىرۋ وقيعاسىنا جاتقىزبايدى، - دەيدى باقىتجان ءتاجىباي.

انتيبيوتيكتەردىڭ بالا اعزاسىنا اسەرىن الدىن الا انىقتاپ، ءتيىستى سىناما جۇرگىزۋ ارقىلى اۋىر سالداردىڭ الدىن الۋ تۋرالى سۇراققا دارىگەرلەر بىردەي جاۋاپ بەردى - كوپ جاعدايدا جاناما اسەردى بولجاۋ مۇمكىن ەمەس.

- سىنامالار جۇرگىزىلەدى، بالا ولاردى كوتەرەدى، ءبىراق پرەپاراتتىڭ ۋىتتى اسەرىن الدىن الا بىلە المايمىز، - دەپ ءتۇسىندىردى تاۋەلسىز ساراپشى حاليدا ءشارىپوۆا، ول كوپ جاعدايدىڭ مەديتسينالىق پرەپاراتتاردىڭ ساپاسىنا دا بايلانىستى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

مۇنداعى ماسەلە تەك ءبىر نارسەگە بايلانىستى - انتيبيوتيكتەردى تاعايىنداۋ نەگىزدى بولدى ما، ولاردى قابىلدانۋدا بارلىق مەديتسينالىق ستاندارتتار ساقتالدى ما؟

باسقا دا جاعدايلار بولادى، مىسالى ادام مەديتسينالىق كومەككە تىم كەش جۇگىنەدى. دارىگەرلەر وزدەرىنىڭ قۇدىرەتتى ەمەستىگىن جانە ازاماتتار ءوز دەنساۋلىعىنا قامقورلىق جاساپ، ۋاقىتىلى تەكسەرۋدەن ءوتىپ، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋى كەرەگىن ۇنەمى ايتادى.

ءبىراق، وكىنىشكە وراي، مەديتسينا قاۋقارسىز بولعان جاعدايلاردىڭ وزىندە دارىگەرلەرگە شابۋىل كوبەيەدى، ولارعا قارسى قىلمىستىق جانە اكىمشىلىك ىستەر قوزعالادى. «بۇدان كىمگە قانداي پايدا؟ » دەگەن سۇراق تۋىندايدى. مۇنداي قىسىم ءبىر كەزدەرى ماماندىقتان كادرلاردىڭ ايتارلىقتاي كەتۋىنە دە اكەلدى.

- دارىگەر قىلمىستىق قۋدالاۋعا ۇشىراعان كەزدە، تەرگەۋ اياسىندا جۇرگەن مەديتسينالىق قىزمەتكەر عانا ەمەس، ونىڭ بارلىق ارىپتەستەرى زارداپ شەگەدى. بىرىنشىدەن، بۇل ادامداردىڭ موتيۆاتسياسىن ايتارلىقتاي ازايتادى، ەكىنشىدەن، مەديتسينالىق كومەكتىڭ ساپاسىن تومەندەتەدى، - دەيدى باقىتجان ءتاجىباي.

ونىڭ ايتۋىنشا، ق ر ق ك 317-بابى بويىنشا كاسىبي مىندەتتەرىن ورىنداماۋ نەمەسە ءتيىستى ورىنداماۋ ءۇشىن ايىپتالعان مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىن قورعاۋ ماقساتىندا «مەديتسينالىق ادۆوكات» جوباسى ىسكە قوسىلدى.

- مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەرگە قاتىستى جىل سايىن 300 دەن 800 گە دەيىن قىلمىستىق جانە اكىمشىلىك ىستەر قوزعالادى. سوڭعى ەكى جىلدا ءبىز قىلمىستىق ىستەر قوزعالعان ءتۇرلى جاعدايلاردا 98 دارىگەردى قورعادىق. كوپتەگەن شاعىم نەگىزسىز بولىپ كەلەدى. كەيدە شاعىم بويىنشا دارىگەردىڭ ءوز مىندەتتەرىن ءتيىستى تۇردە ورىنداماعانى تۋرالى شەشىم شىعارىلادى. مىسالى، دارىگەر كەزەكشىلىكتە بولعان، اۋرۋ تاريحىنا ءبىر نارسەنى جازىپ ۇلگەرمەگەن. ءبىراق بۇل ۇيىمداستىرۋشىلىق- تەحنيكالىق قاتەلەر، ول مامان رەتىندە قاتەلىك جىبەرمەگەن. الايدا، ونى قۋدالاپ، ايىپپۇل سالا باستايدى. دارىگەرلەر مەن مەدبيكە پەرسونالىن قورعاۋ قاجەت بولعان مىسالدار وتە كوپ، - دەپ اتاپ ءوتتى باقىتجان ءتاجىباي.

ول جاڭا زاڭنامالىق تۇزەتۋلەر مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ قۇقىقتىق قورعاۋىن كۇشەيتەتىنىن باسا ايتتى.

جالپى، بۇل زاڭ پاتسيەنتتەردىڭ دە، مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ دە مۇددەسىن قورعايدى. ءبىر جاعىنان، دارىگەرلىك قاتەلىكتەردى مويىنداۋ ءراسىمىن جەڭىلدەتەدى، ەكىنشى جاعىنان، مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتى جۇمسارتىپ، ولاردىڭ قۇقىقتىق جانە قارجىلىق قورعالۋىن كۇشەيتەتىن «قورعانىس قالقانىن» قامتاماسىز ەتەدى.

ق ر ق ك 317-بابى اياسىندا گۋمانيزاتسيا شەڭبەرىندە ماڭىزدى وزگەرىستەر ەنگىزىلدى: باس بوستاندىعىنان ايىرۋ مەرزىمدەرى قىسقارتىلدى، ايىپپۇلدىق جۇمىس ساعاتتارى ازايتىلدى، دارىگەر مارتەبەسىن ارتتىراتىن جاڭا نورمالار پايدا بولدى.

 

ايجان سەرىكجان قىزى

سوڭعى جاڭالىقتار