دالەلسىز ەم دەنساۋلىققا داۋا بەرمەيدى

استانا. قازاقپارات - قازىر كوپشىلىك بىلەتىن حيدجاما وسىدان 5500 جىل بۇرىن اسسيريا مەن ەجەلگى مىسىر جەرىندە پايدا بولعان ەم ءتۇرى ەكەنى ايتىلادى. ءادىستىڭ تيىمدىلىگى، پايداسى جونىندە عىلىمي نەگىز بولماعانىمەن، كەيىنگى كەزدەرى كوسمەتولوگيادا اسا تانىمال پروتسەدۋراعا اينالدى. ال ونىڭ ادامعا راسىمەن كومەگى بار ما؟

نەگىزىنەن، حيدجامانىڭ قۇرعاق جانە ىلعالدى بانكامەن ەمدەۋ دەيتىن ەكى ءتۇرى بار. قۇرعاق ەمدەۋدە تەرىنى ءتىلىپ جاراقاتتاماي، پلاستيك، نە شىنى بانكانى تەرىگە جابىستىرادى، ال ىلعالدى ادىستە تەرىگە كىشكەنە تىلىكتەر جاساپ، ۇستىنە 5-10 مينۋتقا بانكا قويادى. ەكى ءادىس تە ءىرى بۇلشىقەتتەر ورنالاسقان دەنە بولىگىنە، ارقا، بوكسە، كەۋدە، ءىش ايماعىنا قويىلادى. الايدا كەيىنگى كەزدەرى تابان، قول، مويىن، ءتىپتى بەتكە قويۋ دا كەڭ تارادى. كوسمەتولوگتاردىڭ پىكىرىنشە، كوسمەتولوگيالىق حيدجاما دەنە حيدجاماسىنان كەيىن پايدا بولعان. دەنە حيدجاماسىنان وڭ ناتيجە بولعاندىقتان، بۇل ءادىس كەيىننەن دامىعان ەكەن. ماسەلەن، ارقاسىن بەزەۋ قاپتاعان ادامدار حيدجاما جاساتقان سوڭ پايداسىن كورگەن دەيدى.

ءبىر قىزىعى، حيدجامانىڭ كەز كەلگەن تۇرىنە قاتىستى ناقتى عىلىمي دالەل، زامانعا ساي جاڭا ءتاسىل بولماسا دا، ونى جاساتۋعا جۇگىرەتىندەر قاتارى ارتپاسا، ازايماي تۇر. كوسمەتولوگيالىق ورتالىقتاردىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جارناماسى دا سامساپ، قىز-كەلىنشەكتەردىڭ كوزىن قىزىقتىراتىنى تاعى بار. قىزدار ءىسىنۋدى ازايتىپ، سىرتقى كەلبەتتىڭ ادەمى كورىنۋىنە كومەكتەسەدى دەسە، ەندى ءبىرى پيگمەنت- داقتاردان، بەزەۋدەن قۇتىلۋ ءۇشىن پايدالى سانايدى. اسىرەسە، فاست- فۋد ونىمدەرىن، زياندى تاعامداردى ءجيى تۇتىناتىنداردىڭ بەتىندە ءتۇرلى ماسەلە تۋىندايدى، سول سەبەپتى حيدجاماعا بارىپ جاتادى. بۇگىندە جاسوسپىرىمدەر دە، ءتىپتى ەرلەر دە كوسمەتولوگيالىق حيدجاما جاساتادى.

12 جىلدان اسا تاجىريبەسى بار كوسمەتولوگ ايعانىم قۇدايبەرگەن قىزى حيدجامانىڭ پايداسىن جوققا شىعارمايدى، تەك بىلىكتى ماماننىڭ كومەگىنە جۇگىنۋ كەرەك دەيدى.

- بەتكە ارنالعان حيدجامانى كوسمەتولوگيالىق حيدجاما نەمەسە كاپيللياروتەراپيا دەپ ايتادى. كاپيللياروتەراپيا دەپ اتاۋىنىڭ سەبەبى، ءبىز تەك تەرى استىنداعى كاپيلليار قاندى الامىز. بۇل پروتسەدۋرا بەتتەگى توكسيندەردى، ارام قاندى تازالاپ، بەتتەگى ىشكى رەسۋرستاردى قالپىنا كەلتىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. پلاستيكالىق وتا نەمەسە سالونداعى باسقا دا پروتسەدۋرالار ۋاقىتشا عانا اسەر بەرەدى. پلاستيكالىق حيرۋرگيا ەشقاشان دا بەت تەرىسىنىڭ ساپاسىمەن جۇمىس ىستەمەيدى، بەتىڭىزدى تارتىپ، فورماسىن وزگەرتۋمەن شەكتەلەدى. بەتىڭىزدە پيگمەنتاتسيا، بەزەۋ نەمەسە ۇساق اجىمدەر دە سول قالپى قالادى. كاپيللياروتەراپيا ادام تەرىسىنىڭ ساپاسىنا اسەر ەتىپ، ىشكى رەگەنەراتسيا جاساپ، ادام تەرىسى 10-15 جىلعا جاسارادى، - دەيدى كوسمەتولوگ.

ەلىمىزدە حيدجاما مەديتسينالىق قىزمەت تۇرىنە جاتپايدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «رۇقساتتار جانە حابارلامالار تۋرالى» زاڭىندا «ءداستۇرلى مەديتسينا - بۇل حالىق مەديتسيناسىنداعى كوپ عاسىرلىق داستۇرلەرگە نەگىزدەلگەن، پروفيلاكتيكا، دياگنوستيكا، ەمدەۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋدىڭ كوديفيكاتسيالانعان ادىستەرىنىڭ جيىنتىعى، مەديتسينالىق قولدانۋعا رۇقسات ەتىلگەن. ءداستۇرلى مەديتسينا سالاسىندا قىزمەت ەتۋ قۇقىعى - مەديتسينالىق ءبىلىمى بار، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ سەرتيفيكاتى مەن زاڭ بويىنشا ليتسەنزياسى بار تۇلعالارعا بەرىلەدى» دەپ جازىلعان. ەلدە حيدجاما ءداستۇرلى مەديتسينا تۇرىنە دە جاتپايدى، ليتسەنزيالانبايدى. سول سەبەپتى ەمدى ەكىنىڭ ءبىرى جاساۋدى ماشىق ءارى كاسىپ ەتكەن، مەديتسينالىق ءبىلىمى جوقتار دا بەس كۇندىك كۋرس وقىپ، شيپاگەر دە، كوسمەتولوگ تا اتانىپ، وزدىگىنەن ەم جۇرگىزە بەرەدى. مۇنى دەرماتولوگ جاننا مۇرات قىزى دا راستاپ وتىر.

- بۇل ەمدەۋ ءداستۇرلى ەمەس مەديتسيناعا جاتادى، ياعني مەديتسينالىق قىزمەت تۇرىنە كىرمەيدى. سوندىقتان حيدجامامەن اينالىساتىن ادامداردىڭ ليتسەنزياسى جوق. پايداسى جونىندە دالەل، ەش اقپارات جوق. بەتكە حيدجاما جاساۋ ارقىلى ۇيىعان قاندى سۇيىلتادى دەپ ايتادى، ياعني بەتكە ينەنىڭ كومەگىمەن تراۆما جاسايدى، سول كەزدە بەت كلەتكالارى جاڭارادى، ناتيجەسى بار دەيدى. ءوز باسىم حيدجاما جاسامايمىن، جاساماعانمىن دا، العاشىندا بايقاپ كورگەنمىن. جارايدى، ءبىز بەتكە تراۆما جاساپ سونداي ناتيجەگە جەتەرمىز، ءبىراق مەزوتەراپيا ارقىلى الدەقايدا سەنىمدى، جوعارى ناتيجە بولار ەدى، سوندىقتان دا مەزوتەراپيا جاسايمىن دەپ شەشتىم. دارىگەر رەتىندە جاۋاپتى ءىستى موينىما العان سوڭ ليتسەنزياسى بار، ماقۇلدانعان ەمدى جۇرگىزگىم كەلەدى، - دەيدى دەرماتولوگ دارىگەر.

ج. مۇرات قىزىنىڭ كومەگىنە بەزەۋ مازا بەرمەگەن پاتسيەنتتەر ءجيى جۇگىنەدى. ەمدەلۋشىلەر ودان بۇرىن حيدجاما جاساتىپ، كەرىسىنشە جاعدايىن ۋشىقتىرىپ العان.

- بەزەۋدىڭ ورنىن ەمدەيمىز دەگەندى ەستىپ حيدجاما جاساتقان ەم الۋشىلارىم كوپ. كوبىنە ولاردىڭ بەتى اسقىنىپ كەتەدى، حيدجاما كومەكتەسپەگەن، كەرىسىنشە ىرىڭگە ۇلاسقان، اكنەنىڭ ورنى قالىپ قويعان. سوندىقتان دا حيدجاما كومەكتەسەدى دەپ ءبىرجاقتى پىكىر بەرە المايمىن، - دەيدى دارىگەر.

اقبوتا مۇقىش بەتىن ەمدەۋدە حيدجاما جاساۋدى بايقاپ كورگەن، الايدا ول دا ەشقانداي اسەر بەرمەگەنىن جەتكىزدى. ءاليا مىرازاحان قىزى ەسىمدى كەيىپكەرىمىز بولسا، حيدجامانىڭ پايداسى مول ەكەنىن ايتادى.

- ارقاعا، اياققا جاساتقانمىن، ءوزىمدى سونداي جەڭىل سەزىنەمىن. حيدجامانى دا جاساتامىن، سۇلىكتى دە قويدىرامىن. جاقسى كومەكتەسەدى، ارقام تىرىسىپ جۇرگەندە بارسام، ءبىر جانىم كىرىپ قالادى. وزىمە قاتتى ۇنايدى، ءبىراق بەتكە جاساتقانىمدا اسا پايداسى بولمادى، - دەيدى ءا. مىرزاحان قىزى.

كوسمەتولوگ ايعانىم قۇدايبەرگەن قىزى دا مەديتسينالىق ءبىلىمى جوقتار كۋرس وقىپ، حيدجاما جاساۋدى ۇيرەنىپ العانىن مويىندايدى، ءبىراق ءبارى وقىتۋشىعا تىكەلەي بايلانىستى دەيدى.

- حيدجاما ءداستۇرلى ەمەس مەديتسينا تۇرىنە جاتادى. البەتتە، كۋرستى كەز كەلگەن ادامعا وقۋعا بولادى، قازاقستان بويىنشا وقۋشىلارىم وتە كوپ، جاقسى ناتيجە دە كورسەتىپ ءجۇر. دەگەنمەن مۇنىڭ ءبارى ۇستازعا، وقىتۋشىنىڭ وزىنە بايلانىستى. ءتۇرلى جارناماعا سەنىپ قالماي، ءوز ءىسىنىڭ ماماندارىنا عانا بارۋعا شاقىرامىن، - دەيدى ا. قۇدايبەرگەن قىزى.

ماماننىڭ سوزىنشە، پروتسەدۋرادان كەيىن داق پەن تىرتىق قالمايدى. ەگەر دە ەمدى وقىعان-توقىعان، بىلىكتى مامان جاساعان بولسا، ەشقانداي دا قاۋپى جوق. ايعانىم حانىمنىڭ دەنە حيدجاماسىمەن اينالىسقانىنا 12 جىل، ال مەديتسينالىق حيدجامانى قولعا العانىنا 7 جىل بولعان. ول دۋباي، مىسىر، رەسەي سىندى ەلدەردەن دە ءبىلىم الىپ، شەبەرلىگىن جەتىلدىرىپ وتىرعان. كوسمەتولوگ 2022 -جىلى People Awards بايقاۋىنىڭ «حالىقارالىق حيدجاما ترەنەرى» اتاعىنا يە بولعان.

ال دەرماتولوگ مايرا ساپاربەك قىزى كەز كەلگەن ادامنىڭ كوسمەتولوگيالىق حيدجاما جاساپ جۇرگەنىنە الاڭداۋلى.

- قازىر حيدجامانى دارىگەرلەر ەمەس، قىسقا ۋاقىتتا كۋرسىن وقىپ الىپ ەكىنىڭ ءبىرى جاساپ كەتتى. ءبىز، دارىگەرلەر، بۇل سالانى كەمىندە 9 جىل وقيمىز، ۇنەمى ىزدەنىستەمىز، ۇدايى ءبىلىم الامىز. بەتتە قان تامىرى وتە كوپ، ۇشتىك نەرۆ دەيتىن وتە قاۋىپتى نەرۆ ءتۇرى بار. سونىڭ ءبارىنىڭ اناتومياسىن، فيزيولوگياسىن ءبىلۋ كەرەك. دارىگەر عانا اۋرۋ اسقىنعان جاعدايدا قالاي ەمدەۋ، قالاي الدىن الۋ كەرەك ەكەنىن بىلەدى. ەگەر دارىگەر مەديتسينالىق، كوسمەتولوگيالىق ورتالىقتاردا ىستەسە قارسى ەمەسپىز، - دەيدى دارىگەر.

دەرماتولوگتىڭ ايتۋىنشا، كوسمەتولوگيالىق حيدجاما بەتتەگى كەز كەلگەن ماسەلەنى ەمدەي المايدى. بەزەۋ مەن اكنەنىڭ ءتۇرى كوپ، بىلىكتى دارىگەر عانا دياگنوز قويىپ، سوعان ساي كەڭەس بەرىپ، ەم جاساي الادى. م. ساپاربەك قىزى پروتسەدۋرانى جاساتپاس بۇرىن دارىگەردىڭ رۇقساتىن الۋ كەرەگىن قاداپ ايتتى.

- ءىرىڭدى بەزەۋ كەزىندە، اكنە اسقىنعان جاعدايدا ەشقانداي دا جاراقات جاساۋعا بولمايدى. بەت تەرىسىندەگى ءاجىم دە ەپيدەرميس قاباتىندا ەمەس، بۇلشىقەتكە بايلانىستى، سوندىقتان دا حيدجاما بەت ءاجىمىن كەتىرۋگە دە كومەكتەسپەيدى. كەز كەلگەن تراۆماتيزاتسيا كوللاگەن ستيمۋلياتسياسى، ياعني قان اينالىمىن رەتتەۋدە كومەگى تيەدى. حيدجامانى تەك دارىگەردىڭ كەڭەسىمەن جاساۋ كەرەك، - دەپ ءتۇسىندىردى دەرماتولوگ مامان.

سونىمەن قاتار دارىگەرلەر كوسمەتولوگيالىق حيدجامانىڭ بەتتەگى قان اينالىمىن رەتتەۋگە كومەگى تيگەنىمەن اعزا تازارماسا، پروتسەدۋرادان ەش ناتيجە بولمايدى دەيدى. كوسمەتولوگتار بەتتى نەشە ءتۇرلى تازارتۋدان وتكىزىپ، ونىڭ بەرگى جاعىن عانا تازارتادى، ال ىشتەگى ءارتۇرلى شلاك سول كۇيى قالادى. كوسمەتولوگ ا. قۇدايبەرگەن قىزى بەتكە حيدجاما جاساماس بۇرىن مىنا جاعدايلاردى ەسكەرۋ كەرەك دەدى.

- حيدجاما جاساماس بۇرىن الدىمەن ەمدەلۋشى قانداي پروتسەدۋراعا كەلگەنىن ءبىلىپ، تانىسۋى قاجەت. حيدجامادان سوڭ 2 كۇن كوسمەتيكالىق ونىمدەردى پايدالانۋعا بولمايدى. ال بەتتەگى داقتار 2-3 كۇندە كەتىپ قالادى. باستىسى - ءبارى مامانعا بايلانىستى، پروتسەدۋرانى وتە مۇقيات جاساۋ كەرەك. حيدجامانىڭ زيانى جوق، اياعى اۋىر ايەلدەر دە، جاسوسپىرىمدەر دە، ەرلەر دە كەلەدى. اۋەلى اعزانى تازارتامىز، كليەنت بۇدان سوڭ ديەتا ۇستايتىن بولادى، - دەيدى ول.

2023 -جىلى مىسىر مەن ا ق ش عالىمدارى جۇرگىزگەن زەرتتەۋدە حيدجامانىڭ كەيبىر تىرەك- قيمىل جۇيەسى اۋرۋلارى مەن سپورتتىق جاراقاتتار كەزىندەگى اۋىرسىنۋدى جەڭىلدەتۋگە كومەكتەسۋى مۇمكىن ەكەنىن كورسەتكەن. ءبىراق زەرتتەۋ ناتيجەسى تولىق ناتيجە بەرگەن ەمەس. 2024 -جىلى ۇلىبريتانيا مەن اۋستراليا ماماندارى ىلعالدى بانكالى تەراپيانىڭ پايداسىن زەرتتەگەن، ءبىراق ودان دا تولىق شەشىم ايتۋ مۇمكىن ەمەس. بۇگىنگە دەيىن حيدجامانىڭ، كوسمەتولوگيالىق حيدجامانىڭ دا ناقتى كلينيكالىق پايداسىن راستايتىن دالەلدەر جوق. بەت تەرىسىنىڭ ادەمى، سابيدىكىندەي تازا بولۋىن ارماندايتىن قىز-كەلىنشەك كوپ-اق، دەگەنمەن دە جىلتىراعان جارناماعا الدانىپ قالماڭىز دەيمىز.

ايسۇلۋ سەزحان