ءوز الدىنا بولەك مەملەكەت بولعان حيۋا قالاسى

استانا. قازاقپارات- وزبەكستاندا سان عاسىرلاردىڭ كۋاسى بولعان كونە شاھار بار. تاريحى 2500 جىلدان اسادى. تاياۋدا عانا يسلام الەمىنىڭ ورتالىعى اتانعان. اڭگىمە - تەرەڭنەن تامىر تارتقان حيۋا قالاسى جايىندا. مۇندا قىسى-جازى تۋريست كوپ.

ءبىر كەزدەرى ءوز الدىنا بولەك مەملەكەت بولعان، تاريحي اتاۋى قاز قالپىندا ساقتالعان حيۋا شاھارى بۇل. قابىرعاسى مىڭداعان جىل بۇرىن قالانعان. وزبەكستان عانا ەمەس، ادامزات بالاسىنىڭ جاۋھار جادىگەر ىسپەتتى. وعان سەبەپ حيۋا يۋنەسكو- نىڭ بۇكىلالەمدىك مۇراسىنا اينالىپ وتىر. ورتالىق ازيادا سول تىزىمگە ءبىرىنشى بولىپ ەنگەن.

حيۋا بۇحارا سەكىلدى يسلام وركەنيەتى كەڭ قانات جايعان شاھار. 9-عاسىردا حورەزم مەملەكەتىنىڭ استاناسى بولىپ، ەرەكشە گۇلدەنگەن. سول كەيپى ءالى كۇنگە ساقتاۋلى. قىش قابىرعالارى، بيىك مۇنارالارى الىستان مەنمۇندالايدى. زامانىندا ءبىلىم مەن وركەنيەتتىڭ ورداسى بولعان كونە مەدرەسەنىڭ ءبىرى - شەرعازى اتىمەن اتالادى.

«ول 18-عاسىردا ءومىر ءسۇرىپ، وسى ولكەدە بيلىك قۇرعان قازاقتان شىققان حان»، - دەيدى جەرگىلىكتى زەرتتەۋشىلەر.

وكتەم ساتيموۆ، «يشان قالا» قورىق مۋزەيىنىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى:

- بۇل مەدرەسە 1700-جىلدارى حيۋا حانى شەرعازى سالدىرعان. ول وسى ولكەنى بيلەگەن تاريحي تۇلعا. مەدرەسەنى دۇنيەجۇزىنە تانىتىپ، ءىلىم مەن ءبىلىمنىڭ ورتالىعىنا اينالدىردى. قالانىڭ تاريحي ورتالىعى ءداستۇرلى شىعىس ساۋلەت ونەرى ەسكەرتكىشتەرىمەن كومكەرىلىپ جاتىر. سونىڭ ءبىر پاراسىن تۇرعىندار ءالى كۇنگە مەكەن ەتەدى. ۇقىپتى ۇستانىپ، تازالىعىن ساقتايدى. بىردە- ءبىر كىرپىشىن رۇقساتسىز قوزعامايدى.

تاريحي شاھارعا بىرەر جىل بۇرىن زاماناۋي ينفراقۇرىلىم جۇرگىزىلگەن. قالاشىقتاعى كونە 400 تۇرعىن ءۇي مەن 60-قا تارتا ەسكەرتكىش كوممۋنيكاتسيا جەلىلەرىمەن قامتىلدى.

حيۋادا قازاق حالقى اۋليە تۇتاتىن، كورنەكتى ءدىني قايراتكەر بەكەت اتانىڭ دا ءىزى قالعان. ول مۇندا ءومىرىنىڭ 7 جىلىن وتكىزەدى. ءىلىمىن جەتىلدىرىپ، كەيىن ماڭعىستاۋعا اتتانادى. وندا مەشىت- مەدرەسەلەر سالادى. كونە قالادا بابانىڭ قۇرمەتىنە ارنايى مۋزەي اشىلعان. وقىعان، ءبىلىمىن جەتىلدىرگەن جەر، ياعني جەكە بولمەسى ەكسپوزيتسيا رەتىندە قايتا جاراقتالعان. ەكى ەل باسشىسى تاريحي قالادا قازاق پەن وزبەكتى ىسكەرلىك قانا ەمەس، باۋىرلاستىق بايلانىس بىرىكتىرەتىنىن كورسەتتى.

ارادا الىس-بەرىس تە، بارىس-كەلىس تە ۇزىلمەگەن. ونىڭ ۇستىنە، كەيىنگى جىلدارى وزبەكستان قازاقستاندىق ساياحاتشىلار ءۇشىن تانىمال باعىتقا اينالىپ كەلەدى. ماسەلەن، بىلتىر مۇندا ەلىمىزدەن 1 ميلليون 245 مىڭ وتانداسىمىز كەلگەن. وزبەكستانعا سوناۋ ەۋروپادان ارنايى ات باسىن بۇراتىندار دا جەتەرلىك.

بليتس: ءبىز تۇركيادان كەلدىك. 10 كۇن وسى قالادا تۇراقتايمىز. بىزگە حيۋانىڭ تاريحى ۇنادى.

فرانسيالىق ساياحاتشىلارمىز. وزبەكستان ەرتە زامانداعى قالالارىن ساقتاپ، تۋريزمدى جاقسى دامىتىپ جاتىر. وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى كوپ.

www.24.kz