ءسۇيىنباي ارون ۇلى ولەڭدەرى
ءسۇيىنباي ارون ۇلىنىڭ «باتىربەك داتقاعا ايتقانى»، «سۇرانشىعا»، «تەزەككە تەپسىنۋ»، «جاقسى مەن جامان ادام قاسيەتتەرى» سەكىلدى تۋىندىلارى بەرىلدى.
باتىربەك داتقاعا ايتقانى
اسسالاۋماعالايكۇم، ءداۋ باتىربەك،
تۋعانىڭ حابارلادى «سەن كەلسىن» دەپ.
باۋرىڭنىڭ يمانى جولداس بولسىن،
ايتپاق ەدىم كوڭىلدى ءوزىم دە كەپ.
ءتورت دۋلاتتان تاراعان سىپاتايدىڭ،
كەلدى مە دەپ ويلاپ ەم قايعىسىن جەپ.
بويىڭ بيىك بولعانمەن، ويىڭ قىسقا،
ءداۋ باتىربەك دەيدى ەكەن سەنى بوسقا.
جاقىنىن جاتتاي كورىپ ايىپ سۇراپ،
قىسقالىعىڭ كورىندى وسى تۇستا.
سىپاتاي دۋلاتتاعى ەر كىسى ەدى،
اقىلى دارياداي كول كىسى ەدى،
جانىستان ءوتىپ كەتكەن ءازىز تولە،
سەنكىباي، شويبەكپەنەن تەڭ كىسى ەدى.
قۇلمامبەت، تاڭسىقپەنەن و دا كەتتى،
سۇيەگى سولارمەنەن ءبىر كىسى ەدى.
باتىربەگىم، توپ بولسا ايقايلايسىڭ،
ۇشەۋىنىڭ قاسىندا نەڭ كىسى ەدى؟!
ەلىمدى قوراشسىنبا، ءداۋ باتىربەك،
كەتكەن جوقسىڭ ولاردىڭ اقىسىن جەپ.
داڭ كەۋدە، سوم قابىرعا، قومپىلداعان،
جۋان كىسى ەكەنسىڭ اقىلىڭ جوق.
سۇرانشىعا
باتىر - اي، كەدەيشىلىك جامان ەكەن،
بۇل دۇنيە ازۋلىنىڭ زامانى ەكەن.
قولداۋشىڭ ارت جاعىڭدا كوپ بولماسا،
جاۋاپسىز كەدەي جازعان قالادى ەكەن.
كۇجىرەيىپ مىنا وتىرعان كوپىربايىڭ،
بەرمەدى ءسۇيىنبايعا تايدىڭ مايىن.
تاي تۇرسىن، ءسۇيىنبايعا سەن كىمسىڭ دەپ،
جاۋاپسىز بوس قايتاردى ايتپاي جايىن.
بار دەيدى مىرزا تورە تەزەك دەگەن،
جىلانىپ يتەنبايىڭ بەزەكتەگەن.
ءۇش ءجۇز جىلقى ىشىنەن تاي تيمەدى،
يتەنباي اتتىڭ مايىن بەرەد دەگەن.
تەزەككە ويلانىپ ەم بارايىن دەپ،
وسىنداي سۇراپ ەدىم كەرەكپەنەن.
ولەڭدى سويلەگەننەن ايانبادىم،
جەڭگەن سوڭ كەدەيشىلىك باياۋلادىم.
باتىر-اي، اتتى قايدان مەن الامىن،
شوڭقايىپ قاراشا ۇيدە جاياۋ قالدىم.
تۇسپەي نە عىپ تۇر ەكەن جەر مەن اسپان،
بوس وتىرىپ كەدەيلار ولە مە اشتان؟
جىلاپ جۇرگەن ناشارعا كوز سالمايدى،
بايدان - بەيىل، باتىردان - راحىم قاشقان.
تەزەككە تەپسىنۋ
ويلانىپ قارا، حان سۇلتان،
جولى قانداي جاقسىنىڭ.
ۇيىڭە كەلگەن كىسىنى
ولتىرەم دەپ قوجاڭداۋ -
ءىسى ەمەس پە باقسىنىڭ؟!
ورىستەن ۇرلاپ جەگەنىڭ،
سۇيەك تاپپاي قاڭعىرعان
جۇمىسى بولار قاسقىردىڭ.
ەل قادىرىن بىلمەيسىڭ،
حان ەدىم دەپ قاستانىپ،
بۇقاراڭا قاس قىلدىڭ.
جارلىنىڭ ۇرلاپ جالعىزىن،
شىعارماي قىرعا اش قىلدىڭ!
حان ەمەسسىڭ، قيىقسىڭ،
قالىڭ ەلدى ايداپ جەپ،
تەرىڭە زورعا سىيىپسىڭ.
ۇرى-قارى زۇلىمنىڭ،
ءبارىن وزىڭە جيىپسىڭ.
جانعا جاۋاپ ەرمەيتىن،
دۇلەي مىلقاۋ سياقتى،
قيال مىنەز تۇيىقسىڭ!
دۇنيەنى جۇتسا تويمايتىن،
ءتۇپسىز جاتقان ۇيىقسىڭ!
باسشىلىق جوق حالىقتا،
اققان سۋدان سۇيىقسىڭ.
سۋدان دا سۋسىن قانادى،
وپپا بالشىق سىقىلدى،
جۇتقىش لاي بىلىقسىڭ!
ەل قۇمارىن تارقاتىپ،
ءبىر شەشپەدىڭ ءتۇيىندى.
نە دەپ ايتىپ ماقتايمىن
تورە-قارا ءبيىمدى.
حان وردادان توپىرلاپ،
تاراپ جاتقان ەلىڭ جوق،
قور قىلدىڭ وردا ءۇيىڭدى،
اشۋلانساڭ، حان تەزەك،
ولتىرەرسىڭ ءسۇيىندى.
ءسۇيىنباي اقىن ولگەن سوڭ،
كورەرسىڭ تەزەك قيىڭدى.
شاپىراشتى تەنتەك ەل،
شىعارماي ما مىيىڭدى؟
قالىڭ قازاق جيىلىپ،
بەت-اۋزىڭدى قان قىلىپ،
بەرمەي مە ءسويتىپ سىيىڭدى؟
سۇرانشى باستاپ اتتانىپ،
قاراساي ۇران شاقىرىپ،
قىزىل قاندى ساپىرىپ،
كەتىرەر باستان كۇيىڭدى!
جاقسى مەن جامان ادام قاسيەتتەرى
جاقسى جىگىت ەل-جۇرتىنىڭ قالاسىنداي،
جاقسى ايەل اممە جۇرتتىڭ اناسىنداي.
جاقسىعا ەشكىمنىڭ دە جاتتىعى جوق،
كورەدى ءبارىن دە ءوز بالاسىنداي.
جاقسى جىگىت سوزىنە ساق تۇرادى،
قىراننىڭ قىردان بايقار بالاسىنداي.
جامان پارقى جاقسىمەن بىردەي ەمەس،
جاقسى جىگىت ەلىنىڭ اعاسىنداي.
جاقسىنىڭ ءسوزىن اركىم پايدالانار،
ميۋالى الما، ورىكتىڭ اعاشىنداي.
جاماننىڭ كوكىرەگى - كور، كوزى - سوقىر،
جۇرەر جولدان تال تۇستە اداسىپ-اي.
جاقسى ادام قاي جەردەن اجىرايدى،
جاقسىمىن دەپ ءبارى ءجۇر تالاسىپ-اي.
جاماندار - وتىرىكشى، وسەگى كوپ،
ەل-جۇرتتىڭ ىرىتكى سالار اراسىنا-اي.
جالعان سوزبەن بىقسىتار ەل اراسىن،
جانباي قالعان اعاشتىڭ شالاسىنداي.
سوقتىعىپ اركىمگە ءبىر ۇرىنادى،
سيىردىڭ تەنتەك بولعان تاناسىنداي.
سونداي جاننىڭ ەشكىمگە سۇيكىمى جوق،
جىلقىنىڭ قوتىر بولعان الاسىنداي.
جاقسى ادام ەلدىڭ باسشى سەركەسىندەي،
جۇعىمدى بولار ەلگە ەركەسىندەي.
جاقسىنىڭ ءجۇزى جىلى، ءسوزى مايدا،
حالقىمنىڭ قالىڭ ءجۇندى كورپەسىندەي.
جاقسى بولار بالانىڭ ءجۇزى جاقسى،
ورىستىڭ كۇيمەي پىسكەن بولكەسىندەي.
جاقسىعا ۇلكەن-كىشى ءبارى جاقسى،
جاسىنان بىرگە وسكەن ەركەسىندەي.
جاقسى كىسى كورىنەر جىل قۇسىنداي،
جامان ادام بالتانىڭ ۇڭعىسىنداي.
«ولاقتان سالاق جامان» ─ دەگەن ماقال،
جاماندار تۇزەي الماس تۇرمىسىن-اي.
جاقسى ادام الىستى جاقىن ەتەر،
بەتتەسكەن ەكى تاۋدىڭ تۇرعىسىنداي.
جاماندار وسەك-اياڭ ايتىپ جۇرەر،
ەشكىمنىڭ بىلمەسە دە قىلمىسىن-اي.
جاماننىڭ كەۋدەسى ۇلكەن، ءسوزى كەسەك،
اقىلى اۋىسقان ادامنىڭ جىندىسىنداي.
ەكەۋىن سالىستىرىپ ادەيى ايتتىم،
قاجەتىن قولدانارسىڭ تۇرمىسىڭا-اي.
