ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەي ۇلىىنىڭ ولەڭدەرى
اقىننىڭ «جۇيرىك ات، كوڭىل اشار قىران، تازى»، «كوشپەلى بولعان جۇرتتىڭ شارۋاسى بار»، «حال-احۋال»، «عيبراتناما» سەكىلدى شىعارمالار بەرىلدى.
جۇيرىك ات، كوڭىل اشار قىران، تازى
جۇيرىك ات، كوڭىل اشار قىران، تازى،
جىگىتتى جىبەرمەيدى مالدىڭ ازى.
اركىم-اق جاماندىققا كوڭىل بەردى،
تىياتىن بولماعان سوڭ مىقتى قازى.
ءسوزى بار زامانداستىڭ تەرىسقاقپاي،
جاراسساشى ءبىر-بىرىنە ايتقان نازى،
تۇيعىنعا كۇشىگەندەر اۋىز سالىپ،
جەم بولدى قارعا، ۇزاققا قوڭىر قازى.
باسشىمىز ەل پايداسىن سويلەمەيدى،
بىلگىشتەر بۇل جۇمىسقا ەمەس رازى.
كوپتەن-كوپ ىزدەگەنى بۇلىنشىلىك،
قانشا ايتىپ تاۋسىلمايدى ەش ارازى.
ءالى جوق اڭقىلداما تۇسەر جارعا،
ايتپاسا، قايدان ءبىلسىن، ەل سابازى.
ءالى ءجۇر ءبىزدىڭ قازاق ناداندىقتا،
قور بولىپ سول سەبەپتەن ونەرپازى.
كوشپەلى بولعان جۇرتتىڭ شارۋاسى بار
كوشپەلى بولعان جۇرتتىڭ شارۋاسى بار،
سارت، نوعاي جان ساقتايدى ساۋداسى بار.
جەزقۇيرىق جاپالاقپەن جەمتىكتەس بوپ،
سۇرايتىن ءبىر-بىرىنەن ساۋعاسى بار.
اراسى اعايىننىڭ الىس بولدى،
تالاسىپ، دامىلى جوق جارىس بولدى.
جەتىلىپ پارتيامەن دارەجەسى،
جاقسىعا جامان ادام تانىس بولدى.
جىرتىلدى بايعا ەرۋمەن كەدەي تاڭى،
كوشىنەن اداستىرىپ بايدىڭ شاڭى.
كۇپىلدەپ، ۇيدە وتىرىپ كۇجىلدەيدى
جىگىتتىڭ قورازدانعان كەيبىر پاڭى.
جاز بولسا، اۋىلداسىڭ ىڭعاي قونىپ،
«قىزىق قوي بۇ جۇرگەن،-دەپ،-مۇنداي بولىپ».
وكشەسىن جىلتىراتىپ كوپ كەدەيلەر
جۇرسە دە ات پەن توننان جۇرداي بولىپ؛
بىرەۋدى پانا قىلىپ، سۇيرەگەنسىپ،
ءماز بولىپ وتىرعانعا ساۋمال ءىشىپ،
مىرزاسى قاسىنا ەرگەن سول ناشارىڭ
شىعىنىن سوعان ارتار سىرتتان ءپىشىپ.
باسىندا بوستاندىق جوق، دامىل الماي،
ساپىرىلىسىپ ەرتەڭدى-كەش جۇرگەن تالماي،
توبىنداي قوڭىر قازدىڭ ۋ-شۋ ەتىپ،
اتتانار، كوتەرىلەر ءبىرى قالماي.
مۇراتقا ءبىر جەتەدى تاس سالعاندا،
ءبي، بولىس، اۋىلناي بوپ باسقارعاندا.
شىعىنى پارتيانىڭ سۋعا اققانداي،
تالاسىپ، ساننان كەمىپ تاس قالعاندا.
جالاڭداپ اجداهاداي اۋىلنايلار،
بەلىنە اق كيىزدەن كۇيەك بايلار.
سيپىرىن بەس تيىننىڭ بەس تەڭگە دەپ،
كەدەيلەر حات بىلمەگەن سورى قاينار.
موينىنا سارى جەزدەن قارعى سالىپ،
الدىنا نەشە ءتۇرلى داۋ-شار بارىپ،
جيىلىپ قارا قۇستاي بيلەر وتىر
جەمتىگىن ولەكسەنىڭ قورشاپ الىپ.
وسىلاي ارام تاماق جەگەن ءبارى،
ساقتانباس وبال عوي دەپ جەتكەن ءالى.
جالىقپاس ايتا بەرسەم، تولىپ جاتىر
بىلايشا زامانادا جۇرتتىڭ حالى.
حال-احۋال
جىگىتتەر، جاقسى قايدا ونەر شاشقان،
جۇدەگەن عارىپتەردىڭ كوڭىلىن اشقان،
اناۋ وزىق، مەن كەيىن قالام با دەپ،
كوز سالىپ ءبىرىن ءبىرى شامالاسقان؟
ءسۇرىنىپ ات اياعى كەتەر بولسا،
دۇشپان تۇگىل، دوسىڭ دا تابالاسقان.
بۇل جۇرتتا سۇمىراي نارسە تولىپ جاتىر،
وتىرىك، ۇرلىق، وسەك ارالاسقان.
وڭشەڭ ساۋرىك، تەكە مەن بۇقاشىقتار
ءبىر-ءبىرىن ءسۇزىپ، جانشىپ، جارالاسقان.
جاقسىنى ءوزى بولعان كورە الماعان،
ءورت قويىپ جان-جاعىنان قامالاسقان.
اقىلشى شىقتى بىزگە ءۇي باسىنان،
ءدانىشپان ويى زەرەك، جۇرتتان اسقان.
بيگە-پارا، بايلارعا-ءوسىم بولدى،
بوي تارتقان، ارامدىقتان بار ما قاشقان؟
«سەن كىمنەن قورقاسىڭ!» دەپ جەل بەرەدى،
كىسى جوق «قوي» دەيتۇعىن، جۇرتتى باسقان.
عيبراتناما
ياپىرماي، كەسسەم بە ەكەن مەن ءتىلىمدى،
ۇيرەندىم قايدان ونەر، كوپ ءبىلىمدى.
وتكىزدىم قاسىرەت پەن قاپالىقتا
قىزىقتى ويناپ-كۇلەر مەزگىلىمدى.
بولدىم عوي ونەرىمدى تاۋىسقانداي،
مەرت بودىم ايعا شاۋىپ ارىستانداي.
سۇڭقارداي بيىك شىڭدى مەكەن قىلماي،
شىقىلداپ كوزگە ءتۇستىم ساۋىسقانداي.
سويلەۋدەن تىيىلماعان قىزىل ءتىلىم،
وتتىڭ بە زارلاۋمەنەن، قايران كۇنىم؟!
تۇلكىنىڭ قىزىلدىعى وزىنە سور
بولعانداي بولدىڭ ماعان، ونەر-ءبىلىم!
اينالدىم بۇلت بولىپ بيىك تاۋعا،
ءىلىندىم بولىپ شورتان جىبەك اۋعا.
ءتىلى جوق كوپ مىلقاۋلار تيىش جاتىر،
قىزىل ءتىل، سەن باسىمدى سالدىڭ داۋعا.
بۇل كۇندە التىن ازىپ، جەز بولىپتى،
دۇنيەدە جاقسى-جامان ءسوز بولىپتى.
گۇل ىزدەپ گۇلستاندا جۇرگەن بۇلبۇل
ءبىر كۇنى قارشىعاعا كەز كەلىپتى.
سۇراپتى قارشىعادان سوندا بۇلبۇل:
-جالعاندا ىنتىزارىم-ءبىر قىزىل گۇل.
قارشىعا، سەن دە قۇسسىڭ، مەن دە قۇسپىڭ،
اقىلىڭ سەنىڭ مەنەن ەمەس قوي مول.
بەكتەردىڭ وڭ قولىندا تۇراعىڭىز،
ەرتتەۋلى كۇندە جۇيرىك پىراعىڭىز.
كەكىلىكتىڭ ميى مەنەن جۇرەگىن جەپ،
تابىلعان ءاربىر قۇستان مۇرادىڭىز.
تاتيسىڭ قىمبات باعا، قادىر پۇلعا،
جۇرەسىڭ پاتشالارمەن شىعىپ جولعا.
جازىم بوپ، جازاتايىم تۇسسەڭ تورعا،
تۇسىرمەي اكەتەتىن قولدان-قولعا.
وتكىزدىم مەن ءاربىر ءتۇندى سايراۋمەنەن،
باسىمدى تىكەنەككە بايلاۋمەنەن،
كورەم دەپ قىزىل گۇلدىڭ اشىلعانىڭ،
ۇزىن ءتۇن زىعىردانىم قايناۋمەنەن.
قىزىل گۇل مەن ۇيىقتاماي اشىلمايدى،
كوزىمشە اۋزى اشىلىپ شاشىلمايدى.
ويانسام ۇيىقتاپ كەتىپ، اشىلادى،
قاسىرەتىم ءبىر كورە الماي باسىلمايدى.
قارشىعا كەلدى سوندا جاقىنداسىپ،
بۇلبۇلمەن سويلەسۋگە جاۋاپتاسىپ:
-قۇس ىشىندە سەن اقىماق، اقىلىڭ جوق،
ءبىر گۇلگە پايداسى جوق بولعان عاشىق.
اۋزىڭدى، اقىلىڭ بولسا، جابار ەدىڭ،
ۇندەمەي، سابىر قىلىپ باعار ەدىڭ.
ءتىلى جوق مەن سەكىلدى مىلقاۋ بولساڭ،
ءبىر كۇندە مىڭ مۇراتتى تابار ەدىڭ.
ەي، بۇلبۇل، اقىلىڭ جوق نەتكەن ەرسىڭ،
اۋزىڭدى جاپپاعاننان وپىق جەرسىڭ!
-تابارىم مىلقاۋ بولىپ مۇرات بولسا،
بولماعان حاسىل مۇرات كەتە بەرسىن.
مۇرنىڭدى شوشايتاسىڭ ماقتاعانعا،
ءجۇرۋشى ەڭ كەلەمەج بوپ كوك تاعانعا،
قولىندا كورىنگەننىڭ بولىپ تۇتقىن،
ءماز بولىپ بۇرەسىڭ دە ساقتاعانعا.
بەرمەيدى ساعان ەتتى قانىمەنەن،
ءبىر قۇستىڭ توياتتاتار سانىمەنەن.
ءوزىڭدى ەرتەدەن-كەش اشىقتىرار،
قۇس كورىنسە، السىن دەپ جانىمەنەن.
ءبىر ۇرتتام قان ىشەرسىڭ ءبىر قۇس الساڭ،
سەن اقىماق، تاماق ءۇشىن بولعان سارساڭ.
ارباكەش سارتتارعا قۇل بولعانشا،
ونان دا جاقسى ەمەس پە ولە قالساڭ.
جاراتقان ءبىر قۇدايعا جەتەر ءداتىم،
زارلاعان ۇزاق تۇندەر ءمىناجاتىم،
بىتپەسە ءبىر مۇراتىم، كەتسىن، بارسىڭ،
عالامعا داستان بولعان بۇلبۇل اتىم!
