ءجانابىل سىماعۇل ۇلى تۇسىندا شينجاڭدا 733 قازاق مەكتەبى بولعان
استانا. KAZINFORM - قازاق تاريحىندا كوزىنىڭ تىرىسىندە-اق اتى اڭىز بوپ تاراعان، ەل ماقتانىشىنا اينالعان تۇلعالار از ەمەس. سونىڭ ءبىرى شەتتەگى قازاقتىڭ ايبارى بولعان تاۋ تۇلعا ءجانابىل سىماعۇل ۇلى ەدى.
قىتايدىڭ بەلگىلى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، قازاق حالقىنىڭ قادىرلى ازاماتى ءجانابىل سىماعۇل ۇلى ءوز زامانىندا قىتاي ەلىندە ۇلكەن لاۋازىمدى قىزمەتتەر اتقارعان، بەدەلدى، تانىمال تۇلعا بولدى. عۇمىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن تۋعان حالقىمەن ەتەنە ارالاسىپ، كەلەلى وي، كەسىمدى سوزىمەن ۇلتى ءۇشىن ۇلاعاتتى ىستەر اتقاردى. ول قىرىق جىلدان استام ۋاقىتقا جالعاسقان قىزمەتتىك ەڭبەك جولىندا شينجاڭ ولكەلىك پارتيا كوميتەتىنىڭ ەكىنشى حاتشىسى، شينجاڭ ولكەلىك ۇكىمەت ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى، شينجاڭ ولكەلىك حالىقتىق ساياسي كونسۋلتاتيۆتىك كەڭەسىنىڭ ەكى مارتە ءتوراعاسى سىندى اسا جوعارى قىزمەتتەردىڭ تىزگىنىن ۇستاعان.
ارىپتەستەرى - دىڭ شياۋپيڭنەن حۋ جينتاۋعا دەيىن...
ءجانابىل سىماعۇل ۇلى ق ح ر- نىڭ نەگىزىن قالاۋشى كوسەمى ماۋ زىدۇڭ مەن تۇڭعىش پرەمەر-ءمينيسترى بولعان جوۋ ىنلايدىڭ زامانىندا بيلىككە كەلىپ، ودان كەيىنگى قىتاي باسشىلارى- دىڭ شياۋپيڭ، ياڭ شاڭكۇن، حۋا گوفىڭ، حۋ ياۋباڭ، جياڭ زىمين، حۋ جينتاۋ، لي پىڭ، جۋ رۇڭجي، ۋىن جياباۋلارمەن تىكەلەي، بىرگە جۇمىس ىستەگەن. ول شينجاڭداعى بەدەلدى تۇلعا بولدى.
قىتاي ەلىندە «جارتى پاتشا» اتانعان اقساقال 90 جاسىندا، وسى جىلدىڭ 22 -قاراشاسىندا قىتايدىڭ ءۇرىمجى قالاسىندا پانيدەن باقيعا ساپار شەكتى. سول ازالى كۇندەرى ەلىن سۇيگەن، ەلى سۇيگەن ەل اعاسىن حالقى قابىرعاسى قايىسىپ، كۇيزەلە جوقتادى.
سونداي جوقتاۋ ولەڭدەردىڭ بىرىندە:
قادىرىن بىلمەس ادامعا،
توقسانعا كەلگەن شال ءولدى!
قادىرىن بىلگەن قازاققا،
تۋ جىعىلىپ، حان ءولدى! - دەپ جىرلاپ جاتتى...
سانالى عۇمىرىن تۋعان حالقىنىڭ يگىلىگى ءۇشىن ارنادى
ءجانابىل سىماعۇل ۇلى قازاق حالقىنىڭ عانا ەمەس، شينجاڭ توپىراعىندا ءومىر سۇرگەن از ۇلتتاردىڭ شىنايى جاناشىرى، قورمالى بولا ءبىلدى. ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنداعى 22 اۋدان، 5 قالا مەن باركول، اقساي، موري سەكىلدى 3 قازاق ۇلتتىق اۆتونوميالى اۋدانى جانە ءۇرىمجى قالاسى مەن سانجى وبلىسى سەكىلدى قازاقتار قونىستانعان جەرلەردىڭ بارلىعىنىڭ تىنىس-تىرشىلىگىن باقىلاپ، بارىمەن-جوعىن تۇگەندەپ وتىرعان.
سونىمەن بىرگە تاريحي سەبەپتەرگە بايلانىستى گيمالاي اسىپ، شەتەلگە اۋعاندا، تيبەت جەرىندە شاشىلىپ قالعان قازاقتاردى اتامەكەنى - التايعا قايتا كوشىرىپ اكەلىپ، جاعدايىن جاساپ قونىستاندىرعان. تىپتەن ءوزىنىڭ بيلىك قۇزىرەتىنە كىرمەيتىن ىشكى قىتاي جەرىندەگى اقساي قازاق اۆتونوميالىق اۋدانىنا دا كومەكتەسىپ وتىرۋدى پارىز ساناعان. وسى كەزدەرى اقسايعا جولى تۇسكەن قوناقتىڭ كوزىنە «مەنمۇندالاپ» كورىنەتىن كيىز ءۇي ۇلگىسىندە بوي تۇزەگەن، «اق مەشىت» اتالاتىن ەڭسەلى قۇرىلىستى جەرگىلىكتى حالىق «ءجانابىل اعا سالدىرىپ بەرگەن مەشىت» دەپ ماقتانا، مارقايا ايتاتىن كورىنەدى.
تاعى دا سول گيمالاي اسىپ، انادولى توپىراعىنا اۋىپ بارعان قازاقتىڭ دا سوڭىنان جاكەڭ 1980 -جىلدارى ونەر قايراتكەرلەرىن باستاپ ىزدەپ بارىپ، تۋعان جەرىن اڭساعان جۇرتقا، ەلدىڭ سالەمىن جەتكىزگەن. كەزىندە وت پەن وقتىڭ ورتاسىنان جان ساۋعالاپ قاشقان ەلدىڭ الاڭ كوڭىلىن باسىپ، قورقىنىشىن سەيىلتىپ، تۋعان جەرلەرىن كورۋىنە، ءبىر تۋعاندارىمەن قاۋىشۋىنا بولاتىنىن ايتىپ، ەلگە شاقىرعان. ونىڭ تۇركياعا بارعان وسى ساپارىندا قاليبەك حاكىم، حاليفا التاي سەكىلدى قازاققا تانىمال تۇلعالارىمەن دە كەزدەسىپ، سالەم بەرە بارعانىن قاليبەك حاكىم ەستەلىكتەرىندە جازعان.
ءور رۋحى، باتىر بولمىسى
كەزىندەگى گولوشەكيننىڭ «قازاق اۋىلىندا كەڭەس وكىمەتى جوق» دەيتىن، قازاقتىڭ باسىنا زاۋال اكەلگەن اتىشۋلى ۇرانى سەكىلدى، 1977 -جىلى ش ۇ ا ءو پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى بولىپ كەلگەن ۋاڭ فىڭ پارتيانىڭ ءبىر جينالىسىندا «شينجاڭ وتان قۇشاعىنا بۇگىن عانا ورالدى!» دەسە، سوعان ءۇن قوسقان تاعى ءبىر ىشكى قىتايدان كەلگەن باسشى مەن شينجاڭ اسكەري ولكەسىنىڭ ەكىنشى كوميسسارى، «شينجاڭعا كەلسەك شەتەلگە كەلگەندەي بولامىز» - دەپ ۇشقارى پىكىرلەر ايتادى. ولار شينجاڭدى باسقارۋ ساياساتىن تۇبىرىمەن وزگەرتىپ، ءوز قالاۋلارىمەن بيلەپ- توستەگىسى كەلەدى. بۇنداي اسقىنعان شوۆينيستىك پيعىلعا شينجاڭدا ءجانابىل اعامىز عانا جاسقانباي قارسى تۇرىپ، توسقاۋىل قويعان. سول قارسىلىعى ءۇشىن ءبىراز ۋاقىت بيلىكتەن دە شەتتەتىلەدى.
«ءجانابىل سىماعۇل ۇلى ءوزىنىڭ دە، تۋعان حالقىنىڭ دا كەۋدەسىن ەشكىمگە باستىرماعان تۇلعا بولاتىن. 1977 -جىلى ءبىرىنشى حاتشى ۋاڭ فىڭمەن ايقاسىپ، ونى شينجاڭنان قۋىپ شىققانىن، ءبىزدىڭ بالا كەزىمىزدە ارعى بەتتىڭ حالقى اڭىز ەتىپ ايتاتىن. 1980 -جىلى ءجانابىل سىماعۇل ۇلى دىڭ شياۋپيڭگە بارىپ، ۋاڭ ىنماۋدى شينجاڭعا پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىلىعىنا ات-تۇيەدەي قالاپ، سۇراپ الادى. ۋاڭ ىنماۋ شينجاڭعا ءبىرىنشى حاتشى بولىپ كەلگەن سوڭ، جاكەڭ ولكەنىڭ وقۋ-اعارتۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، مادەنيەت، باسپا ءسوز، اۋىل شارۋاشىلىعىن تۇگەل ءوزى باسقارادى. ءتىپتى، سوناۋ ءبىر الاساپىران جىلداردا شينجاڭنىڭ پارتيا، ۇكىمەت، اسكەر - ءۇش بيلىگىنىڭ تىزگىنىن قاتار ۇستاعان كەزدەرى دە بولدى. وسىنداي كۇردەلى ساياساتتىڭ ورتاسىنان جول تاۋىپ، حالقىنا قىزمەت ىستەۋ بىرەۋدىڭ قولىنان كەلەدى، بىرەۋدىڭ قولىنان كەلمەيدى»، - دەيدى اقىن اۋىت مۇقيبەك.
بۇل وقيعا تۋرالى ءجانابىل سىماعۇل ۇلى «بالا شاقتان بولاشاققا» دەپ اتالاتىن عۇمىرنامالىق ەسسەسىندە: «ۋاڭ فىڭ شينجاڭنان اۋىسقاننان كەيىن، بەيجىڭدە ونىمەن ەكى رەت كەزىگىپ، امانداستىم. ەكىنشى رەت ول مەنى كورگەن جەردە: «مەن قاتەلەستىم، سەنىكى دۇرىس بولدى، - دەدى»، دەپ جازادى.
1 بالامەن شەكتەلگەن قىتايدا قازاقتاردا قالاي 4 بالادان بولدى؟
تاريحتا قازاق حالقىنىڭ سان قايتالاعان سوعىستان دا، اشتىقتان دا قىرىلىپ، رۋحى سىنىپ، سانى ازايعانى بەلگىلى. «ءار حاننىڭ تۇسىندا ءبىر سۇرقىلتاي» دەمەكشى، وسىنداي اۋىر تاعدىر جەر-الەم ساباسىنا تۇسكەن بەيبىت زاماندا قىتايداعى قازاقتاردىڭ باسىنا قايتا اينالىپ سوققان. بۇل الەمدە بۇرىن-سوڭدى بولماعان «جوسپارلى تۋۋ» اتالاتىن، قىتايداعى شەكتەن تىس ارتىپ كەتكەن بالا تۋۋ قارقىنىن تەجەۋ ءۇشىن، توتەنشە شارا رەتىندە ەنگىزىلگەن «ءبىر وتباسى - ءبىر بالا» ساياساتى بولاتىن (1979-جىل).
وسى قاتال زاڭ شينجاڭدا 1986 -جىلدارى اتقارىلا باستادى. تەك، ورتالىق بيلىك شينجاڭداعى سانى از ۇلتتارعا زاڭدى «جۇمسارتىپ» قولدانۋعا مۇمكىندىك جاساپ، جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ ۇسىنىسى مەن كەڭەسىن تىڭداۋعا كەلىسىم بەرگەن. مىنە، ءدال وسىنداي ۇلت تاعدىرى سىنعا تۇسكەن ساتتە ءجانابىل سىماعۇل ۇلى تاعى دا ورتاعا سۋىرىلىپ شىعىپ، تالاي شاڭىراقتىڭ ءتۇتىنىن وشىرمەۋگە سەبەپشى بولادى. سول تۇستا شينجاڭداعى باسشىلار اقىلداسىپ، «قالادا تۇراتىن سانى از ۇلت وتباسى 2 بالالى، ەرەكشە جاعدايدا 3 بالالى بولۋعا، اۋىلدا تۇراتىن وتباسى 3 بالالى جانە ەرەكشە جاعدايدا 4 بالالى بولۋعا بولادى» - دەگەن شەشىم قابىلدايدى.
بۇل تۋرالى ءجانابىل سىماعۇل ۇلى «بالا شاقتان بولاشاققا» دەپ اتالاتىن عۇمىرنامالىق ەسسەسىندە: «سول ۋاقىتتاردا شينجاڭعا جۇمىس ساپارىمەن كەلگەن پرەمەر-مينيستر لي پىڭ ماعان، «شينجاڭداعى «جوسپارلى تۋۋ» ولشەمى نەگە جوعارى؟» - دەپ سۇراق قويدى. مەن شينجاڭداعى سانى از ۇلتتاردىڭ دەنساۋلىق، الەۋمەتتىك ماسەلەلەرى ءالى دە تومەندىگىن، جەرگىلىكتى اۋا رايىنىڭ قولايسىزدىعىن، ادام ءولىمى كورسەتكىشىنىڭ جوعارى ەكەنىن ايتتىم. سوندىقتان ۇكىمەتتىڭ قولداۋىن سۇرادىم. پرەمەر-مينيستر ەستىگەننەن كەيىن «مەملەكەتتىك كەڭەس تالقىلاپ كورسىن» دەدى. كەيىن ءبىزدىڭ ۇسىنىسىمىز ورتالىق بيلىكتەن قولداۋ تاپتى. وسى كۇنى مەن ءبىز ۇسىنعان ءبىر تارماق زاڭنىڭ ارقاسىندا قانشاما بالا تۋىلىپ، ءوسىپ ازامات بولدى ەكەن، دەپ قۋانامىن!»، - دەيدى ەل اعاسى.
«ءار قازاق مەنىڭ جالعىزىم»
ءجانابىل سىماعۇل ۇلىنا كۇندەلىكتى قاربالاس قىزمەتىنەن تىس، ۇيىنە ىزدەپ كەلىپ شارۋا ايتاتىن قازاقتار دا كوپ بولعان. سونداي جەرگىلىكتى بيلىككە كوڭىلى تولماعان، تاعدىرى قيناعان، ومىردە جولى بولماعان سان قيلى ادامدار ءجانابىل سىماعۇل ۇلىنا، جۇمىسقا ورنالاسۋعا، ج و و- نا تۇسۋگە، اۋىرىپ ەم الۋعا كومەكتەسۋگە قولقا سالا كەلىپ جاتادى. وسىلاي ارىز-ارمان ارقالاعان تالاي قازاق بالاسى حان ورداسىنداي قاراشاڭىراقتان ءدام تاتىپ، شارۋاسىن تىندىرىپ، توق كوڭىلمەن اتتاناتىن بولعان.
سونداي جاكەڭنىڭ شاپاعاتىن كورگەن جانداردىڭ ءبىرى قىتايداعى قازاق تەاتر ونەرىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، تەاتر جانە كينو اكتەرى، كومپوزيتور مالىك شيپان ۇلى (1926-جىلى قازاقستاننىڭ ماڭىراق دەگەن جەرىندە تۋعان) بولاتىن. ونەر قايراتكەرى قىتاي ەلىندە «ۇلتشىل» دەگەن ايىپپەن 20 جىل ساياسي قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراعان (1957-1978). وسىنداي ءوز ۇلتىنىڭ مادەنيەتىنە ەڭبەك ەتكەنى ءۇشىن باعى تايىپ، ساعى سىنىپ، قورلىق كورىپ جۇرگەن ازاماتتى ءجانابىل سىماعۇل ۇلى جازادان قۇتقارىپ، ەل الدىنا قايتا شىعارادى. جاكەڭمەن سول جولعى اسەرلى كەزدەسۋىن مالىك شيپان ۇلى ءوز ەستەلىگىندە بىلايشا ەسكە الادى.
«ءجانابىل سىماعۇل ۇلى قۇلجاعا جۇمىس ساپارىمەن كەلىپ ءجۇرىپ، وبلىس اكىمدەرىنەن مەنى سۇرايدى. ءبىراق ولار مەن تۋرالى بىلمەيتىن بولىپ شىعادى. سونىمەن جاكەڭ «ول كىسىنى مەنىڭ الدىما جەتكىزىڭدەر» دەپ تاپسىرما بەرگەن. ول ۋاقىتتا مەن ساياسي قۋعىننان كەيىن ەش جەر جۇمىسقا الماي، قۇلجانىڭ كوشەسىندە كوكونىس ساتىپ، جان باعىپ جۇرگەم. سودان ءبىر جىگىتتەر كەلىپ «ءجانابىل حاتشى شاقىرىپ جاتىر» دەپ مەنى ەرتىپ اكەتتى. ول كىسىنى بۇرىن كورمەگەن ادامىم بولاتىن، قابىلداۋىنا يمەنە كىرىپ، بوساعا جاقتاعى ءبىر ورىندىققا وتىرا كەتتىم.
- جاقىنىراق وتىرىڭىز، - دەدى. مەن ءبىر-ەكى ورىندىق العا جىلجىپ وتىرىپ جاتىر ەدىم: - تورگە شىعىڭىز، مەنىڭ قاسىما كەلىپ وتىرىڭىز، - دەدى. جايعاسقان سوڭ:
- جاعدايىڭىز جاقسى ما، مالىك اعا! - دەپ امان-ساۋلىق سۇرادى. جۇرەگىم جارىلىپ كەتە جازدادى. 23 جىل بويى ءبىر ادام مەنى اعا دەپ ايتىپ كورمەپتى. تىپتەن، جانىما جاقىن كەلۋدەن قورقاتىن.
مەن: - جاقسىمىن! - دەدىم. ءبىر جاعىنان قۋاندىم، ءبىر جاعىنان جىلاعىم كەلدى. ءوزىمدى توقتاتىپ ءۇنسىز وتىرا بەردىم.
سودان ماعان: - قانداي جۇمىس ىستەپ جاتىرسىز؟ - دەپ توسىن سۇراق قويدى.
- كوشەدە كوكونىس ساتىپ وتىرمىن، - دەپ جاۋاپ بەردىم.
- ماعان ايتار ءوتىنىش- تىلەگىڭىزدى جازىپ كەلدىڭىز بە؟ - دەدى.
مەن «جوق» دەپ جاۋاپ بەردىم.
- وندا وسى جەردە وتىرىپ ارىز جازىڭىز، - دەپ قولىما قاعاز-قالام ۇستاتتى. مەن «ۇلتشىل» اتانىپ، ەكى رەت تۇرمەگە وتىرىپ شىققانىمدى، ەندى جۇمىس جوق جۇرگەنىمدى جازىپ كومەك سۇرادىم. جاكەڭ مەنىڭ ارىز حاتىمدى جەرگىلىكتى باسشىلارعا بەرىپ جاتىپ، «بۇل كىسىنىڭ ءوتىنشىن ورىنداڭدار» دەدى. مەن راحمەتىمدى ايتىپ، قوشتاسىپ كەتەردە «مەن تۋرالى قايدان ەستىپ-ءبىلدىڭىز؟» دەپ سۇراق قويدىم. ول كىسى «ءسىز تۋرالى «قازاق سوۆەت ەنسيكلوپەياسىنان» وقىدىم» دەپ جاۋاپ بەردى. مەن وسىلايشا دانا تۇلعانىڭ الدىنان «ولگەنىم ءتىرىلىپ، وشكەنىم جانعانداي» جادىراپ، مارقايىپ شىقتىم»، - دەپ كوڭىلى تولقىپ، ەل سەركەسىنە العىس جاۋدىرادى.
شينجاڭدا قازاق تىلىندە 50 گازەت-جۋرنال شىعىپ تۇرعان
سونداي-اق، ج. سىماعۇل ۇلى قىتاي جەرىندە ۇلتىمىزدىڭ ءداستۇرلى مەديتسيناسىنىڭ دامۋىنا، قازاق جاستارىنىڭ انا تىلىندە ءبىلىم الۋىنا، ۇلتىمىزدىڭ ايتىس ونەرىنىڭ وركەندەۋىنە ولشەۋسىز ۇلەس قوستى. دەرەكتەردە سول ۋاقىتتاردا شينجاڭدا 733 قازاق مەكتەبى بولعانى جازىلادى.
ال ج. سىماعۇل ۇلىنىڭ تىكەلەي قولداۋىمەن جۇمىس ىستەگەن شينجاڭ تەلەديدارىنىڭ قازاق تىلىندەگى ارنالارىندا 250-دەن استام قىزمەتكەر ەڭبەك ەتتى. بۇل تەلەارنالاردان بولەك، قازاق ايماقتارىنىڭ ورتالىقتارىندا «ىلە تەلەۆيزياسى»، «التاي تەلەارناسى»، «تارباعاتاي تەلەارناسى» جانە ءۇش ايماققا قارايتىن 22 اۋداننىڭ دا وزدەرىنىڭ جەرگىلىكتى جاڭالىقتارىن تاراتاتىن قازاق تىلىندەگى تەلەارنالارى بولدى. وسىمەن قاتار 50-گە جۋىق قازاق تىلىندەگى گازەت-جۋرنال شىعىپ تۇردى.
«ءجانابىل سىماعۇل ۇلى شينجاڭ قازاقتارىنىڭ ءبىلىم بەرۋ ىسىنە ۇلكەن ۇلەس قوستى. سول كىسىنىڭ باستاماسىمەن قازاق تىلىندە مامان دايىندايتىن ۋنيۆەرسيتەتتەر اشىلدى. قازاق حالىق ەمشىلىگى ءۇشىن 1985 -جىلى التاي قالاسىندا «قازاق مەديتسينالىق اۋرۋحاناسى» قۇرىلدى. كەيىننەن التايداعى مەديتسينالىق كوللەدجدە «قازاق ەمشىلىگى» ماماندىعى اشىلىپ، شينجاڭ مەديتسينالىق ۋنيۆەرسيتىندە «شينجاڭ قازاق مەديتسينالىق فاكۋلتەتى» جۇمىس باستادى. باسپا ىسىنە دە مىقتى كادرلاردى تارتتى. وقۋ-اعارتۋ باسپاسى تىكەلەي جاكەڭنىڭ ءوزىنىڭ قاداعالاۋىندا بولدى. وندا قانشاما قازاق تىلىندە وقۋلىقتار شىقتى. ايتىس ونەرىنە دە ۇلكەن كوڭىل ءبولدى. ايتىس اقىندارىن وقىتاتىن ماماندىق پايدا بولدى. قازاق تەرميندەرىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن ءتىل-جازۋ كوميتەتى دەگەن قۇرىلدى. ءتىل-جازۋ كوميتەتى قازاق ءبولىمى «ءتىل-جازۋ» دەگەن جۋرنال شىعاردى. ول زامان شينجاڭ قازاعىنىڭ التىن ءداۋىرى بولدى دەپ ايتا الامىن»، - دەيدى جازۋشى، عالىم تۇرسىنحان زاكەن ۇلى.
عۇمىردەرەك
ال وسىنداي تاۋ تۇلعانىڭ حالقىنا قىزمەت ەتىپ، شۋاعىن توككەن، دانالىققا، دارالىققا تولى ءومىر جولى، قىزمەتتىك بەل-بەلەستەرى تومەندەگىدەي ورىلگەن ەكەن.
ءجانابىل سىماعۇل ۇلى - 1934-جىلى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى شينجاڭ ولكەسىنىڭ التاي ايماعىنىڭ قابا اۋدانىنداعى تەرەكتى اۋىلىندا ءومىر ەسىگىن اشقان. جۇمىس جولىن 1954-1960 -جىلدارى قابا اۋداندىق كومسومول كوميتەتىنىڭ قىزمەتكەرى، ق ك پ شىڭگىل اۋداندىق كوميتەتى حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى بولىپ باستاعان. 1960-1965 -جىلدارى بەيجىڭدەگى ق ك پ ورتالىق كوميتەتىنىڭ جانىنداعى پارتيا مەكتەبىندە ءبىلىم العان.
1966-جىلى التاي ايماعى اكىمىنىڭ ورىنباسارى؛
1974-1978-جىلدارى ق ك پ ش ۇ ا ءو حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى، ق ك پ ىلە قازاق اۆتونوميالىق وبلىستىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى؛
1978-1985 -جىلدارى ش ۇ ا ءو ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى، ق ك پ ش ۇ ا ءو كوميتەتى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ مۇشەسى، حاتشىسى، حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى؛
1985-جىلدان كەيىن ق ك پ ش ۇ ا ءو كوميتەتى حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى؛
1993-2004-جىلدارى قىتايدىڭ حالىقتىق ساياسي كونسۋلتاتيۆتىك كەڭەسى ش ۇ ا ءو كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى قىزمەتتەرىن اتقارعان. وسى جىلدارى ج. سىماعۇل ۇلى قىتاي كوممۋنيستىك پارتياسى Х ،ХІ ، ХІІ ،ХІІІ ،XIV شاقىرىمداعى ورتالىق كوميتەتتەردىڭ مۇشەلىگىنە سايلانعان.
ءجانابىل سىماعۇل ۇلىنىڭ قىتايشا-قازاقشا «ءجانابىل ماقالالارى» مەن «بالا شاقتان بولاشاققا» عۇمىرنامالىق ەڭبەگى، «جىلدار ءىزى» البومى جارىق كورگەن.
اۆتور: باقىتجول كاكەش
