ءبىر پاتەرگە قانشا ادام تىركەۋگە بولادى؟ - زاڭدار مەن تالاپتار

ءبىر پاتەرگە قانشا ادام تىركەۋگە بولادى؟ شەكتەۋلەر بار ما؟ وسى ماسەلەنى تاراتىپ كورۋگە تىرىستىق، دەپ حابارلايدى turkystan.kz.

قازاقستان زاڭناماسىندا ازاماتتاردى تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا تىركەۋ مىندەتتى دەلىنگەن، الايدا ءبىر پاتەرگە قانشا ادام تىركەۋگە بولاتىنى جايلى رەسپۋبليكالىق زاڭداردا تىكەلەي شەكتەۋ جوق. مىسالى، «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭ پەن وعان بايلانعان ەرەجەلەر (1993 -جىلعى پاسپورتتىق جۇيە، 2000 -جىلعى «حالىقتى قۇجاتتاندىرۋ» قاعيدالارى، 2011 -جىلعى ىشكى كوشى-قوندى تىركەۋ ەرەجەسى) بويىنشا ءار ازامات ءوز تۇراقتى مەكەنجايى بويىنشا تىركەلۋگە ءتيىس. زاڭ بويىنشا، مەكەنجايعا تىركەۋگە ءوتىنىش بەرۋشى بەلگىلى ءبىر راسىمدەردى ورىنداپ، قاجەتتى قۇجاتتار مەن ۇيلەسىمدىلىككە (مىسالى، ءۇي يەسىنىڭ كەلىسىمى) سۇيەنۋى كەرەك.

ايماقتىق نورماتيۆتەرگە بايلانىستى كەيبىر شەكتەۋلەر بار: مەملەكەتتىك تۇرعىن ءۇي باعدارلامالارى مەن كوممۋنالدىق پاتەرلەردە اۋداندار ستاندارتى قولدانىلادى. مىسالى، استانا مەن الماتىدا مەملەكەتتەن بولىنەتىن تۇرعىن ۇيدە ءار ادامعا پايدالى اۋدانى كەمىندە 15- 18 شارشى مەتر نورماسى قويىلۋى مۇمكىن. مۇنداي تالاپ جەكە مەنشىك پاتەرلەرگە قاتىستىرىلمايدى.

سانيتاريالىق-ەپيدەميولوگيالىق تالاپتارعا سايكەس بولمەدەگى اۋا الماسىمى، جارىق جانە باسقا دا شارتتار ساقتالۋى ءتيىس، الايدا پاتەرگە تىركەلەتىن ادام سانىنا زاڭ جۇزىندە دالدىكپەن بايلانعان «سانيتارلىق نورمالار» جوق. ايماقتار مەن قالالار ءماسليحاتتارى تۇرعىن ءۇيدىڭ كولەمى مەن ينفراقۇرىلىمىنا قاراي جەرگىلىكتى تىركەۋ ليميتىن بەلگىلەي الادى. 2025 -جىلعى زاڭ وزگەرىستەرىنە سايكەس، ەندى ءار ءوڭىردىڭ ءماسليحاتى ءبىر پاتەرگە تىركەۋگە رۇقسات ەتىلەتىن ناقتى ادام سانىن بەكىتەدى. مىسالى، الماتى مەن شىمكەنتتەگى ليميتتەر ءبىر- بىرىنەن ەرەكشەلەنۋى مۇمكىن. دەگەنمەن جاڭا زاڭدا جۇبايلار، بالالارى جانە بىرگە تۇراتىن جاقىن تۋىستار تىركەۋگە جاتاتىن شەكتەۋگە قاتىستىرىلمايتىندىعى ايقىن ايتىلعان.

تۇراقتى جانە ۋاقىتشا تىركەۋ

قازاقستاندا تۇراقتى تىركەۋ - ازاماتتىڭ نەگىزگى ءومىر سۇرەتىن ورنى بويىنشا تىركەۋى. ەگەر ادام ءبىر ايدان استام ۋاقىتقا باسقا قالاعا نەمەسە ەلدىمەكەنگە كوشىپ بارا جاتسا، وندا سول جەردە ۋاقىتشا تىركەۋگە تۇرۋ قاجەت (مۇنداي تالاپ 1993 -جىلعى پاسپورتتىق جۇيە ەرەجەسى، 2000 -جىلعى حالىقتى تىركەۋ قاعيدالارى مەن 2011 -جىلعى ىشكى كوشى-قون رەگلامەنتىمەن بەكىتىلگەن). مىسالى، الماتىعا تۇراقتى تىركەلگەن ادام استاناعا جۇمىسقا 2 ايعا كەتسە، استانادا ۋاقىتشا تىركەۋگە تۇرۋى ءتيىس. ۋاقىتشا تىركەۋ مەرزىمى اياقتالعاندا ول اۆتوماتتى تۇردە جويىلادى، ال ادامنىڭ نەگىزگى تۇراقتى تىركەۋى ساقتالادى.

2025 -جىلعى زاڭناماعا ەنگىزىلگەن وزگەرىستەر بويىنشا بەلگىلى جاعدايلاردا ۋاقىتشا تىركەۋ مىندەتتەلمەيدى: مىسالى، تۇراقتى تۇرعىلىقتى جەرىنەن تىس جەردە وقيتىن ستۋدەنتتەر، ءىسساپاردا جۇرگەن قىزمەتكەرلەر جانە ۇزاق مەرزىمدى ستاتسيونارلىق ەمدەۋدەگى ناۋقاستار ۋاقىتشا تىركەۋسىز جۇرە بەرەدى. بۇعان دەيىن قوناققا بارۋ، پاتەر جالداۋ، وقۋ نەمەسە قىزمەتتىك ءىسساپار كەزىندە 30 كۇننەن ارتىق تۇراقتى ەمەس مەكەندە تۇرسا تىركەۋگە تۇرۋ كەرەك بولسا، ەندى وسى ساناتتاعى ازاماتتار ءۇشىن مىندەتتەمەلەر جەڭىلدەتىلگەن.

يەسىنىڭ كەلىسىمىمەن تىركەۋ

تىركەۋ ءراسىمى پاتەر مەن ءۇيدىڭ يەسىنىڭ كەلىسىمىنسىز جۇرگىزىلمەيدى. ياعني، باسقا ادامدى ءوز پاتەرىڭىزگە تىركەۋ ءۇشىن ءسىزدىڭ رۇقساتىڭىز قاجەت. زاڭنامادا تىكەلەي جازىلماسا دا، قازاقستان ءى ءى م-ى ۇسىنعان اقپاراتقا سايكەس، «تىركەۋگە قويامىن» دەگەن جارنامالاردى ورنالاستىرۋ زاڭسىز سانالۋدا: تۇرعىن ءۇي يەسى ءوز پاتەرىنە عانا ادامداردى تىركەۋگە قۇقىلى، ال بۇل قىزمەتتى اقىلى نەگىزدە كورسەتۋ - قىلمىس. زاماناۋي مەملەكەتتىك قىزمەت پورتالىنىڭ (eGov) جاڭا جۇيەلەرى دە ءۇي يەسىنىڭ كەلىسىمىن تالاپ ەتەدى. مىسالى، Kaspi.kz قوسىمشاسى ارقىلى تىركەۋ سەرۆيسىن ىسكە قوسقان كەزدە ءۇي يەسىنە ەتسق ارقىلى كىرۋ ۇسىنىلادى: ءۇي يەسى ءوزى مەن وتباسىن (14 جاستان اسقان بالالارىن) جانە بىرگە تۇراتىن باسقا ادامداردى تىركەي الادى، ال پاتەرگە تىركەلەمىن دەگەن ادامنىڭ ءوتىنىشى اۆتوماتتى تۇردە ءۇي يەسىنىڭ كەلىسىمىنە جىبەرىلەدى.

كامەلەتكە تولماعاندار مەن جاقىن تۋىستاردى تىركەۋ

14 جاسقا تولماعان بالالاردى بولەك كۋالىكپەن تىركەۋدىڭ قاجەتى جوق: ولاردىڭ تۇرعىلىقتى جەرى اتا- اناسىنىڭ مەكەنجايى بويىنشا اۆتوماتتى تۇردە انىقتالادى. 14 جاستان اسقان بالالار ءوز اتىنا تۇراقتى نەمەسە ۋاقىتشا تىركەۋدەن وتە الادى (مىسالى، ات ارقىلى). جاڭا ەرەجەلەر بويىنشا كامەلەتكە تولماعاندار قاتارىنداعى وتباسى مۇشەلەرى دە شەكتەۋلەردەن بوساتىلعان: ەرلى-زايىپتىلار، ولاردىڭ بالالارى جانە بىرگە تۇراتىن جاقىن تۋىستارى تىركەۋ ليميتىنە جاتپايدى. دەمەك، جاقىن وتباسىن بىرىكتىرىپ تۇرۋعا شەكتەۋ قولدانىلمايدى. مىسالى، ءۇي يەسى ءوز بالاسى مەن كۇيەۋىنە (ايەلى مەن جانۇيا مۇشەلەرىنە) ءوزى تۇراتىن پاتەردە تىركەۋ راسىمدەي الادى، ولار شەكتەۋگە ىلىكپەيدى. ال وزگە ادامداردى تىركەۋگە تەك ءۇي يەسىنىڭ كەلىسىمى مەن ءتيىستى راسىمدەردى ورىنداعان جاعدايدا رۇقسات ەتىلەدى.

شەكتەۋلەردى بۇزعاندار قانداي جاۋاپكەرشىلىك ارقالايدى؟

ەگەر زاڭدا بەلگىلەنگەن تالاپتار ساقتالماسا، اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى. جاڭا ەرەجەلەر بويىنشا ءبىر مەكەنجايعا كوپ ادام تىركەۋگە تىرىسقان ءۇي يەسى مەن تىركەلۋشى جالعان تىركەۋ ۇشىن ايىپپۇل تولەيدى. اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق كودەكسىنىڭ 493-بابىنا سايكەس، ءوز ۇيىندە تۇرمايتىن ادامداردى تىركەۋگە قويعان ءاربىر جاعدايدا مەنشىك يەسى جاۋاپقا تارتىلۋى مۇمكىن.

ناقتى تۇرمايتىن ادامداردى زاڭسىز تىركەگەنى ءۇشىن جەكە تۇلعالارعا 10 ا ە ك (شامامەن 37 مىڭ تەڭگە) ايىپپۇل سالىنادى؛ زاڭدى تۇلعالار ءۇشىن جازا 15- 50 ا ە ك اراسىندا بەلگىلەنەدى. ءبىر جىل ىشىندە بۇزۋشىلىق قايتالانسا، ايىپپۇل مولشەرى ەسەلەنەدى. بۇل رەتتە تىركەلگەن ادام فاكتى بويىنشا تۇرمايتىن بولىپ تانىلسا، ونىڭ تىركەلۋى جويىلادى.

سونىمەن قاتار، پاتەردى جالعا بەرگەن كەزدە دە تىركەۋگە قاتىستى مىندەت بار: جالعا بەرىلگەن تۇرعىن ءۇيدىڭ يەسى جاڭا تۇرعىلىقتىنىڭ ۋاقىتشا تىركەۋگە تۇرۋىنا كومەكتەسۋ كەرەك. ولاي ەتپەگەن جاعدايدا ءۇي يەسىنە ءبىرقاتار اكىمشىلىك شارا قولدانىلىپ، التى اي ىشىندە ەكىنشى رەت قايتالانسا، ايىپپۇل سالىنۋى مۇمكىن.

ازاماتتارعا كەڭەستەر مەن ەسكەرتپەلەر

تەك ناقتى تۇراتىن ادامداردى تىركەڭىز. پاتەرىڭىزگە تانىس ەمەس ادامداردى تىركەۋگە قويۋعا جول بەرمەڭىز بۇل زاڭعا قايشى جانە ايىپپۇل سالىنۋى مۇمكىن. تىركەۋ قىزمەتىنە اقى تولەۋ ءىس-ارەكەتى زاڭسىز ەكەنىن ەسكەرىڭىز.

ەلەكتروندى ۇكىمەت پورتالىندا تەكسەرىڭىز. «ەلەكتروندى ۇكىمەت» سايتىندا (eGov) ە س ق ارقىلى ءوز ادرەسىڭىز بويىنشا تىركەلگەن ادامدار ءتىزىمىن تەكسەرۋگە بولادى. ەگەر تانىس ەمەس ادامدار تابىلسا، جەرگىلىكتى كوشى- قون پوليتسياسىنا حابارلاپ، ولاردى تىركەۋدەن شىعارۋدى سۇراڭىز.

ۋاقىتىلى تىركەۋدەن ءوتۋ. ەگەر باسقا قالاعا 30 كۇننەن ارتىق كەتىپ جاتساڭىز، ۋاقىتشا تىركەۋگە تۇرىڭىز. مىسالى، وقۋعا نەمەسە جۇمىسپەن كەتكەن ادام تىركەۋسىز قالمايدى. قاجەت بولعان جاعدايدا (ستۋدەنتتەر، ءىسساپار قىزمەتكەرلەرى، ستاتسيونار ناۋقاستار) تىركەۋدەن بوساتۋ ەرەجەسىن پايدالانىڭىز.

جاۋاپكەرشىلىكتى ءبىلىڭىز. جالعان تىركەۋدىڭ اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىك ەكەنىن ۇمىتپاڭىز: زاڭ ەرەجەلەرىن بۇزعاندارعا ايىپپۇل سالىنادى. تىركەۋ دەرەگىن دۇرىس راسىمدەۋ ءسىزدىڭ زاڭدىق قاۋىپسىزدىگىڭىزدى قامتاماسىز ەتەدى.

جەكە دەرەكتەرىڭىزدى ساقتاڭىز. ەلەكتروندىق جۇيەلەردە تىركەۋ ءۇشىن ج س ن مەن باسقا جەكە مالىمەتتەردى ۇسىنۋ كەزىندە اباي بولىڭىز. ە س ق مەن تىركەۋ تۋرالى اقپاراتتى بوتەن ادامدارعا بەرمەۋگە تىرىسىڭىز - الاياقتىق قاۋىپتى ازايتىڭىز.

وسى كەڭەستەردى ۇستانا وتىرىپ، تۇرعىن ۇيدەگى تىركەۋ راسىمدەرىن دۇرىس ۇيىمداستىرىپ، زاڭدىق سالدارعا تاپ بولماۋعا بولادى.

دەرەككوزدەر: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارى مەن رەسمي نورماتيۆتىك اكتىلەرىنىڭ تالاپتارى مەن ق ر ىشكى ىستەر مينيسترلىگى حابارلامالارىنداعى اقپاراتتار نەگىزىندە قۇراستىرىلدى.