بۇگىن - حالىقارالىق بالالاردى قورعاۋ كۇنى

استانا. KAZINFORM - بۇل ايتۋلى داتا ايەلدەردىڭ حالىقارالىق دەموكراتيالىق فەدەراتسياسىنىڭ كونگرەسىندە 1949 -جىلى رەسمي تۇردە بەكىتىلدى. 1950 -جىلدان بەرى بۇكىل الەم وسى كۇندى بالاعا قامقورلىق كۇنى رەتىندە اتاپ ءوتىپ كەلەدى.

وسى ۇردىستەن قازاقستان دا تىس قالعان جوق. ەلدە ازاماتتىق قوعامنىڭ قالىپتاسۋى جەدەلدەگەن سايىن بالا قۇقىعىن قورعاۋعا دەگەن جاۋاپكەرشىلىك، بالاعا دەگەن قامقورلىق ارتىپ كەلەدى.

ءقازىر ەلىمىزدە بالا قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل جۇمىس ىستەيدى. بۇل لاۋازىم يەسىنىڭ تىكەلەي پرەزيدەنتكە باعىناتىنى بالا قۇقىعىن قورعاۋعا دەگەن مەملەكەتتىڭ ۇستانىمى قانداي دەڭگەيدە ەكەنىن كورسەتەدى.

قازاقستاندا بالا مەن ايەلدىڭ، جالپى ادامنىڭ قۇقىعىن قورعايتىن نەگىزگى زاڭداردان بولەك، بالالارعا ارنالعان ونداعان زاڭ مەن نورماتيۆتىك اكتىلەر قابىلدانعان.

15 ساۋىردە پرەزيدەنت ايەل قۇقىعى مەن بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتەتىن زاڭدارعا قول قويدى.

اتالعان قۇجات ايەلدەردى نەمەسە بالالاردى جاراقاتتاعانداردى قىلمىستىق جازاعا تارتۋدى كوزدەيدى. ونداي جايت قايتالانسا، سوت جابىرلەۋشىگە قاتىستى شارانى كۇشەيتە بەرەدى. سونداي-اق، زاڭدا پەدوفيلدەر مەن بالا ولتىرگەندەردى ءومىر بويى باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسى بار. زاڭ مەملەكەتتىك ورگان وكىلدەرىنە كامەلەتكە تولماعان نەمەسە مۇگەدەكتىگى بار بالالاردىڭ ارنايى مەكەمەلەرىن ەسكەرتۋسىز تەكسەرۋگە قۇقىق بەرەدى.

سونىمەن بىرگە، زاڭدا:

كامەلەتكە تولماعانداردى جابىرلەگەنى (بۋللينگ، كيبەربۋللينگ) ءۇشىن اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىك العاش رەت ەنگىزىلدى؛

16 جاسقا دەيىنگى بالالار جول اقىسىن تولەمەسە دە قوعامدىق كولىكتەن ماجبۇرلەپ تۇسىرۋگە تىيىم سالىندى.

بالاعا قارسى قىلمىس ازايماي تۇر

قۇقىقتىق ستاتيستيكا دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، 2024 -جىلدىڭ باسىنان ءساۋىر ايىنا دەيىن كامەلەتكە تولماعاندارعا قاتىستى 1027 قىلمىستىق ءىس تىركەلگەن. ونىڭ 68 ى تەرىس قىلىق رەتىندە، 959 ى قىلمىس رەتىندە سارالانعان. وسى 959 قىلمىستىڭ ىشىندە 215 اسا اۋىر قىلمىس دەپ باعالانعان.

قاڭتار- ءساۋىر ارالىعىندا جاسالعان سۋيتسيدتەردىڭ سانى 1109 بولسا، سونىڭ 16 سىن 5-14 جاستاعى ەر بالالار، 32 سىن 15-14 جاستاعى ەر بالالار، 5 ۋىن 5-14 قىز بالالار، 16 سىن 15-17 جاستاعى قىز بالالار جاساعان.

جىلدىڭ 4-ايىندا كامەلەتكە تولماعان 497 ادام قىلمىس جاساعان. ونىڭ 182 سى اۋىر، 35 ى اسا اۋىر قىلمىس. تىركەلگەن قىلمىستىڭ 29 ىن عانا قىز بالالار جاساعان.

قاڭتار- ءساۋىر اراسىندا تىركەلگەن قىلمىستىق ىستەردە 11 جاسقا دەيىنگى 275 بالا، 12-13 جاستان 124 بالا، 14-15 جاستاعى 292 جاس ءوسپىرىم، 16-17 جاستاعى 329 ءجاسوسپىرىم قۇربان رەتىندە تىركەلگەن.

جىل باسىنان بەرى ادام ولىمىنە اكەپ سوققان قاساقانا قىلمىس سالدارىنان 246 ادام كوز جۇمسا، سونىڭ 11 ى - كامەلەتكە تولماعان بالا. ونىڭ 7 ۋى اناسىنىڭ جاڭا تۋعان بالانى ءولتىرۋى رەتىندە، 1 ۋى اففەكت جاعدايىندا كىسى ءولتىرۋ رەتىندە، 3 ۋى دەنساۋلىققا قاساقانا زيان كەلتىرۋ رەتىندە سارالانعان.

ال ابايسىزدا قازاعا ۇشىراتۋ ساناتىمەن كامەلەتكە تولماعان 7 ادامنىڭ ءولىمى تىركەلسە، ءوزىن-ءوزى ولتىرۋگە دەيىن جەتكىزۋدىڭ 26 فاكتىسى تىركەلگەن. سونداي-اق، 31 جاعدايدا كريمينالدىق ءولىم فاكتىسى انىقتالماعان.

سونداي-اق، كامەلەتكە تولماعان ادامدى قىلمىس جاساۋعا تارتۋدىڭ 7 فاكتىسى، قوعامعا جات ارەكەتتەر جاساۋعا تارتۋدىڭ 2 فاكتىسى، جەزوكشەلىكپەن اينالىسۋعا تارتۋدىڭ 7 فاكتىسى، كامەلەتكە تولماعانداردى ساتۋدىڭ 9 فاكتىسى، بالا اسىراپ الۋمەن بايلانىستى 4 زاڭسىز ارەكەت، بالا اسىراپ الۋ قۇپياسىن جاريا ەتۋدىڭ 1 فاكتىسى، كامەلەتكە تولماعان ادامدى تاربيەلەۋمەن بايلانىستى مىندەتتەردى ورىنداماۋدىڭ 113 فاكتىسى، بالالاردىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ مىندەتتەرىن تيىسىنشە ورىنداماۋدىڭ 43 فاكتىسى، كامەلەتكە تولماعان ادامدى قازاقستاننان تىسقارى جەرگە زاڭسىز اكەتۋدىڭ 2 فاكتىسى بەلگىلى.

ۇلتتىق قور - بالالارعا

«ۇلتتىق قور - بالالارعا» جوباسى بيىل ىسكە اسا باستادى. بيىل 18-گە تولاتىن 304815 جاس ءوسپىرىم ۇلتتىق قوردان الاتىن نەسىبەسىن العاشقى بولىپ كادەگە جاراتۋعا مۇمكىندىك الدى. قارجى ءمينيسترى ءمادي تاكيەۆ ب ا ق وكىلدەرىنە بەرگەن مالىمەتىندە وسىنداي دەرەك ايتقان بولاتىن.

«بيىل العاشقى قادام جاسالىپ، 6,9 ميلليون بالا 100,52 دوللاردان الدى. ويتكەنى، ۇلتتىق قوردىڭ كىرىسى 1,3 ميلليارد دوللاردى قۇرادى. ونىڭ جارتىسى - 695 ميلليون دوللار، وسى قاراجات ءبولىندى. 2024 -جىلى 18 جاسقا تولعان نە تولاتىن بالالار سانى - 304815. 1-ناۋرىزدا ولار 30 ميلليون 640 مىڭ دوللار قاراجاتتى الدى. ۇلتتىق قوردىڭ كىرىسى ارتقان سايىن بالالارعا تولەنەتىن تولەم كولەمى دە ۇلعايادى»، - دەگەن مينيستر.

12-ناۋرىزداعى مالىمەت بويىنشا، 304 مىڭ 815 ادامنىڭ 775 ى ءوز شوتىنداعى اقشانى جۇمساۋعا ءوتىنىش جازىپ ۇلگەرگەن. ونىڭ ىشىندە 487 ادام شوتىنداعى 100,52 دوللاردى ءبىلىم الۋ شىعىندارىنا، 288 ادام باسپانا شىعىنىنا جۇمسايتىنىن ايتقان.

بۇل جەردەگى باسپانا شىعىندارىنا مىنالار جاتادى:

ازاماتتىق- قۇقىقتىق مامىلەلەر بويىنشا تۇرعىن ءۇيدى مەنشىگىنە ساتىپ الۋ (تۇپكىلىكتى ەسەپ ايىرىسۋ)؛

يپوتەكالىق تۇرعىن ءۇي قارىزىن الۋ ءۇشىن باستاپقى جارنانى ەنگىزۋ (ونىڭ ىشىندە يسلام بانكىنىڭ قارجىلاندىرۋى شەڭبەرىندە)؛

يپوتەكالىق تۇرعىن ءۇي قارىزى بويىنشا بەرەشەگىن ءىشىنارا وتەۋ (ونىڭ ىشىندە يسلام بانكىنىڭ قارجىلاندىرۋى شەڭبەرىندە)؛

تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناعى ارقىلى يپوتەكا الۋ (قۇرىلىستى قوسپاعاندا)؛

تولەمدى ءبولىپ تولەۋ ارقىلى ساتىپ الۋ، جەكەشەلەندىرۋ، ساتىپ الۋ- ساتۋ قۇقىعىمەن تۇرعىن ءۇيدى ۇزاق مەرزىمدى جالعا الۋ شارتتارى بويىنشا ءىشىنارا تولەۋ؛

جەكە تۇرعىن ءۇي سالۋعا نەمەسە جەكە قوسالقى شارۋاشىلىققا ارنالعان جەر ۋچاسكەسىن ازاماتتىق- قۇقىقتىق مامىلەلەر بويىنشا مەنشىككە ساتىپ الۋ (تۇپكىلىكتى ەسەپ ايىرىسۋ)؛

تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا ۇلەستىك قاتىسۋ تۋرالى شارت بويىنشا تۇرعىن ءۇيدى (پاتەردى) ساتىپ الۋ نەمەسە كوپ پاتەرلى تۇرعىن ءۇيدىڭ ۇلەسىن بەرۋ تۋرالى اكتى جاساعان كەزدە (تۇپكىلىكتى ەسەپ ايىرىسۋ) ؛

ودان ءارى جيناقتاۋ ءۇشىن تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناعىنا سالىم سالۋ.

ال ءبىلىم الۋ شىعىندارىنا مىنالار جاتادى:

قازاقستان اۋماعىندا ورنالاسقان ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ ءبىلىم بەرۋ قىزمەتتەرىنە ۇلەستەرمەن (ءاربىر اكادەميالىق كەزەڭ نەمەسە وقۋ جىلى ءۇشىن) نەمەسە ءبىر رەت تولىق كولەمدە (بۇكىل وقۋ مەرزىمى ءۇشىن) اقى تولەۋ؛

شەتەلدىك ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ ءبىلىم بەرۋ قىزمەتتەرىنە ۇلەستەرمەن (ءاربىر اكادەميالىق كەزەڭ نەمەسە وقۋ جىلى ءۇشىن) نەمەسە ءبىر رەت تولىق كولەمدە (بۇكىل وقۋ مەرزىمى ءۇشىن) اقى تولەۋ:

ءبىلىم بەرۋ جيناقتاۋ سالىمىن تولىقتىرۋ؛

ءبىلىم بەرۋگە قارجى جيناقتاۋ شارتىنىڭ ساقتاندىرۋ جارناسى تۇرىندە ەنگىزۋ؛

ءبىلىم بەرۋ كرەديتىن ءىشىنارا نەمەسە تولىق وتەۋ.

اۆتور

ەسىمجان ناقتىباي