بۇگىن - اتوم سالاسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كۇنى

استانا. KAZINFORM - بۇگىن ەلىمىزدە اتوم سالاسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كۇنى اتالىپ وتەدى. بۇل داتا رەسمي تۇردە پرەزيدەنتتىڭ 2008-جىلعى 12-مامىرداعى جارلىعىمەن بەكىتىلگەن ەدى.

اتوم سالاسى قىزمەتكەرلەرى كۇنىنىڭ 28-قىركۇيەككە بەلگىلەنۋى كەزدەيسوق ەمەس. ويتكەنى، 1942-جىلى ناق وسى كۇنى ك س ر و مەملەكەتتىك قورعانىس كوميتەتى «ۋران بويىنشا جۇمىستاردى ۇيىمداستىرۋ تۋرالى» جارلىق شىعاردى جانە عىلىم اكادەمياسى جانىندا ارنايى اتوم يادروسى زەرتحاناسىن قۇرۋدى ماقۇلداعان بولاتىن.

ايتا كەتەيىك، كەشە مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ عىلىم جانە تەحنولوگيالار جونىندەگى ۇلتتىق كەڭەس وتكىزىپ، وندا اتوم سالاسىن دامىتۋ ماسەلەسى تالقىلاندى. ءىس-شارا بارىسىندا پرەزيدەنت اتوم ەنەرگياسى ەلىمىز ءۇشىن وتە ماڭىزدى، قاجەتتى قۋات كوزى ەكەنىن ايتىپ، وتاندىق ۋراننىڭ ا ق ش، فرانسيا سىندى ەلدەردىڭ ا ە س- تەرىندە قولدانىلاتىنىنا توقتالدى.

- دۇنيە جۇزىندە 416 اتوم رەاكتورى جۇمىس ىستەپ تۇر. مىسالى، ا ق ش- تا 94 يادرولىق رەاكتور بار، ءبىراق ءوزىنىڭ ۋران ءوندىرىسى از، سوندىقتان امەريكالىق نارىقتىڭ 24 پايىزىن قازاقستان قامتاماسىز ەتەدى. فرانسياعا قاتىستى جاعداي دا سونداي ىسپەتتى، 50 دەن استام يادرولىق رەاكتورعا قازاقستاندا وندىرىلگەن ۋران قولدانىلادى. قازىر 31 مەملەكەتتە يادرولىق ەنەرگيا وندىرىلەدى. بۇل - الەمدەگى ءاربىر التىنشى ەل بەيبىت اتومنىڭ يگىلىگىن كورىپ وتىر دەگەن ءسوز. تاعى جيىرماعا جۋىق مەملەكەت يادرولىق رەاكتور سالۋدى جوسپارلاپ وتىر. ءبىز وسى سالادا وزىق تەحنولوگياسى بار ەلدەرمەن ىنتىماقتاستىققا باسا ءمان بەرەمىز، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

ەلىمىزدە ا ە س- كە قاجەتتى ۋراندى وندىرۋمەن اينالىساتىن «قازاتومونەركاسىپ» كومپانياسى وسى جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا 12242 توننا ۋران ءوندىردى. ال كومپانيالار توبى بويىنشا ساتۋ كولەمى 7625 تونناعا جەتتى. جالپى كىرىس 660 ميلليارد تەڭگەدەن استى. وپەراتسيالىق پايدا وتكەن جىلدىڭ وسى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 12 پايىزعا ءوسىپ، 253 ميلليارد تەڭگە بولدى. تازا پايدا 263 ميلليارد تەڭگە بولدى. اتوم حولدينگىنىڭ رەسپۋبليكالىق بيۋجەتكە بەرگەن سالىق تولەمدەرى 400 ميلليارد تەڭگەدەن اسىپ ءتۇستى.

كومپانيا مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس رەسۋرستىق بازانى كەڭەيتۋ جانە ءتيىمدى پايدالانۋ بويىنشا دا قارقىندى جۇمىس ىستەپ جاتىر. قازاتومونەركاسىپ تۇركىستان وبلىسىندا بولجامدى قورى 20 مىڭ توننادان اساتىن ۋران كەن ورىندارىن بارلاۋعا تاعى ءبىر ليتسەنزيا الدى. سونداي-اق، شۋ-سارىسۋ ۋران پروۆينتسياسىنداعى 3 پەرسپەكتيۆتى ۋچاسكەدە گەولوگيالىق بارلاۋ جۇمىسىن باستادى. بۇل جۇمىستار تەك «قازاتومونەركاسىپكە» تيەسىلى ليسەنزيالار اياسىندا جۇرگىزىلەدى.

كومپانيا حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتى دامىتىپ، ۋران ساتۋ نارىعىن ءارتاراپتاندىرۋعا دا كوڭىل بولەدى. بيىل شۆەيتساريانىڭ Axpo جانە چەحيانىڭ ČەZ كومپانيالارىمەن ۋران جەتكىزۋ تۋرالى كەلىسىمشارتتارعا قول قويدى. JUMCO كومپانياسىمەن يوردانيادا ۋران بارلاۋ جانە ءوندىرۋ جوبالارىن بىرلەسىپ ىسكە اسىرۋ تۋرالى، SEAS كومپانياسىمەن سلوۆاكيا ا ە س- تەرىنە تابيعي ۋران مەن ۋران ديوكسيدىن جەتكىزۋ جونىندە مەموراندۋم جاساستى. سونىمەن قاتار، رۋمىنيا ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىمەن تابيعي ۋران جەتكىزۋدى كەڭەيتۋ جانە بەريلليي ونەركاسىبىن دامىتۋ بويىنشا كەلىسىمگە كەلدى.

بيىل ناۋرىزدا پرەزيدەنت جارلىعىمەن اتوم ەنەرگياسى جونىندەگى اگەنتتىك قۇرىلدى. اگەنتتىك ۋران ءوندىرۋ، اتوم ەنەرگياسىن پايدالانۋ، رادياتسيالىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىمەن اينالىسادى. سونىمەن قاتار سەمەي يادرولىق قاۋىپسىزدىك ايماعىنىڭ دامۋىنا جاۋاپتى. كۇنى كەشە ءدال وسى اگەنتتىك بۇگىنگى اتاۋلى كۇنگە وراي سالتاناتتى جيىن وتكىزىپ، ونىڭ بارىسىندا ۆەدومستۆو باسشىسى الماسادام ساتقاليەۆ اتوم سالاسىنىڭ ۇزدىك قىزمەتكەرلەرىن ماراپاتتادى.

- اتوم سالاسى قازىردىڭ وزىندە قازاقستاننىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىندا ايرىقشا ماڭىزعا يە. بىزدە اتوم ونەركاسىبىنىڭ بەرىك ىرگەتاسى قالاندى، الەمدىك دەڭگەيدەگى عىلىمي الەۋەت بار. ال يادرولىق ەنەرگەتيكا ەندى عانا قالىپتاسىپ جاتىر. ءدال وسى قادام ەلىمىزدىڭ ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىگىن نىعايتىپ، ورنىقتى دامۋدىڭ ۇزاق مەرزىمدى ماقساتتارىنا قول جەتكىزۋگە جاڭا مۇمكىندىكتەر اشادى، - دەدى اگەنتتىك ءتوراعاسى.