باتىس قازاقستان دا ايماقتىق-رەسپۋبليكالىق جىرشى-تەرمەشىلەر بايقاۋى ءوتتى
ب ق و- دا داۋىلپاز اقىن، داڭقتى تۇلعا ماحامبەت وتەمىس ۇلىنىڭ 220 جىلدىعىنا ارنالعان «تارتىنباي سويلەر اسىلىم...» اتتى ايماقتىق-رەسپۋبليكالىق جىرشى-تەرمەشىلەر بايقاۋى ءوتتى، دەپ حابارلايدى Kazinform.
بايقاۋدىڭ باس جۇلدەسىن قىزىلوردالىق نۇرايىم ەرتالاپ جەڭىپ الىپ، 1000000 تەڭگەنى قانجىعالادى. جەڭىمپازدارعا ءوڭىر باسشىسى ناريمان تورەعاليەۆتىڭ اتىنان العىس حاتتار مەن اقشالاي سىيلارىن تابىستاعان ب ق و اكىمىنىڭ ورىنباسارى باقىتجان نارىمبەتوۆ ۇلتتىق ءداستۇر مەن سالت-سانا تاعىلىمىن جاستاردىڭ بويىنا دارىتىپ، جاس ۇرپاقتىڭ جان-جۇيەسىن وياتۋدا ءداستۇرلى ونەردىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە ەكەنىن، اسىرەسە، عيبراتتىق ءمانى بار يدەيالاردى تەرىپ ايتاتىن تەرمەشىلىك ونەردىڭ ءوز بيىگى، ءوز تىڭداۋشىسى بار ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
قادىر مىرزا ءالى اتىنداعى وبلىستىق مادەنيەت جانە ونەر ورتالىعىندا وتكەن بايقاۋعا قاتىسۋشىلار ەكى كەزەڭ بويىنشا باق سىنادى. الدىمەن ماحامبەت وتەمىس ۇلىنا ارناپ جىر-تولعاۋ دايىندادى. وعان قوسا ءتىزىم بويىنشا م. وتەمىس ۇلىنىڭ 10 شىعارماسىن، ياعني «كۇن قايدا؟»، «ءاي، ماحامبەت، جولداسىم!»، «تارلانىم»، «سوعىس»، «ەمەننىڭ ءتۇبى - سارى بال»، «نارىندا»، «ماحامبەتتىڭ بايماعامبەت سۇلتانعا ايتقان ءسوزى»، «ادىرا قالعان نارىننىڭ»، «ەڭسەلىگىم ەكى ەلى»، «ارعىماق، سەنى ساقتادىم» اتتى تۋىندىلارىن جاتقا ءبىلۋى قاجەت. جەرەبە بويىنشا وسى شىعارمالاردىڭ بىرەۋىن ورىندادى. ەكىنشى كەزەڭدە ۇمىتكەرلەر ءوز قالاۋى بويىنشا جيەمبەت بارتوعاش ۇلى، شەرنياز جارىلعاس ۇلى، ماراباي قۇلجاباي ۇلى، كەردەرى ابۋباكىر، سارتاي كوشكىنشى ۇلى، قۇمار ءابۋعالي ۇلىنىڭ ءبىر شىعارماسىن تاڭدادى. سونىمەن قاتار ىعىلمان شورەك ۇلىنىڭ «يساتاي-ماحامبەت» داستانىنان 20-30 مينۋتتىق ءۇزىندى ورىندادى.
«حالقىمىزدىڭ وتكەن تاريحىندا تاڭدى تاڭعا ۇرىپ، تىڭدارمانىن ۇيىتىپ تىڭداتىپ، قۇلاق قۇرىشىن قاندىرعان تەرمەشىلەر كوپ بولعان. سوندىقتان قازاق حالقى ءسوزدىڭ مارجانى مەن ويدىڭ تۇنىعىنان تاعىلىم تارتىپ، جۇرتشىلىقتى ادالدىق پەن ادىلدىككە، تازالىق پەن يماندىلىققا تاربيەلەيتىن تەرمەنى «تەكتى ءسوزدىڭ تورەسى» دەپ باعالاعان. ونەردىڭ بۇل جانرى قازاق حالىق پوەزياسىندا بەلگىلى ءبىر جۇيەگە ءتۇسىپ قالىپتاسقان ءارى وزىندىك تىڭدارمانى بار ولەڭ ءتۇرى بولىپ سانالادى. اقيقاتتىڭ الداسپانىنا اينالعان وت ءتىلدى، وراق اۋىزدى اقىننىڭ مۇراسىن ناسيحاتتاۋ - باستى مىندەتىمىز. جاس ۇرپاق ماحامبەتتىڭ جاۋىنگەرلىك رۋحتاعى جىرلارىن جاتقا بىلەدى. باتىردىڭ 220 جىلدىعىن اتاپ وتۋگە قادىر مىرزا ءالي اتىنداعى وبلىستىق مادەنيەت جانە ونەر ورتالىعى تىڭعىلىقتى دايىندالدى. وبلىستىق مادەنيەت، تىلدەردى دامىتۋ جانە ارحيۆ ءىسى باسقارماسىنىڭ قولداۋىمەن جىرشى-تەرمەشىلەر بايقاۋى ۇيىمداستىرىلدى. داڭقتى تۇلعانىڭ جىرلارىمەن كۇيلەرى ءالى دە زەرتتەۋدى قاجەت ەتەدى. ونىڭ ءاربىر ولەڭىندە قازاقتىڭ قايسار مىنەزى بار. «تەمىرقازىق جاستانباي، قۋ تولاعاي باستانباي، ەرلەردىڭ ءىسى بىتەر مە؟» دەپ جىرلاعان مارعاسقا ماحامبەتتىڭ جارىققا شىقپاعان تۋىندىلارى دا كەزدەسەدى. سونداي شىعارمالار كورەرمەنگە ۇسىنىلۋى ءتيىس دەپ ەسەپتەيمىن. قولىنا دومبىرا الىپ، بابا ءداستۇرىن جالعاستىرۋعا نيەت قىلعان تالانتتى جاستار جەتەرلىك»، - دەيدى قادىر مىرزا ءالى اتىنداعى وبلىستىق مادەنيەت جانە ونەر ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى سەرىك توقمامبەتوۆ.
جىرشى-تەرمەشى، ق ر مادەنيەت سالاسىنىڭ ۇزدىگى فارحات ورازوۆ بايقاۋ جىرشى-تەرمەشىلەرگە قولداۋ كورسەتۋ، كوپشىلىككە رۋحاني ازىق سىيلاۋ ادەبي ءتىلدى دامىتۋ ماقساتىندا وتكىزىلگەنىن جەتكىزدى. ونىڭ ايتۋىنشا، بايقاۋدا قىزىلوردا، ماڭعىستاۋ، اتىراۋ، اقتوبە وبلىستارىنان 20-40 جاس ارالىعىنداعى ۇمىتكەرلەر باق سىناعان. بۇعان دەيىن رەسپۋبليكالىق بايقاۋلاردان باس جۇلدە، ورىن العان جىرشى-تەرمەشىلەر اتالعان بايقاۋدا سىنعا تۇسە المادى.
جىر بايقاۋىنا ولەڭ-ءسوزدىڭ قادىرىن بىلەتىن بىلىكتى ماماندار قازىلىق ەتتى. اتاپ ايتقاندا، ۇمىتكەرلەردىڭ شىعارماشىلىعىن اقجايىق ءوڭىرىنىڭ قۇرمەتتى قوناعى، سىر سۇلەيلەرىنىڭ سارقىتى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، جىراۋ ۇلجان بايبوسىنوۆا، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، «پاراسات» وردەنىنىڭ يەگەرى، ءداستۇرلى ءانشى، جىرشى- تەرمەشى بەردىعاليەۆ، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور مۇرات سابىر، حالىقارالىق، رەسپۋبليكالىق جىرشى-تەرمەشىلەر كونكۋرستارىنىڭ لاۋرەاتى فارحات ورازوۆ، باتىس قازاقستان وبلىستىق مادەنيەت، تىلدەردى دامىتۋ جانە ارحيۆ ءىسى باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى قۋانىشبەك مۇحانعاليەۆ باعالادى.
قازىلار القاسى شىعارمانىڭ تەرەڭدىگىنە، ءمانى مەن مازمۇنىنا، داۋىس ماقامى مەن ورىندالۋ شەبەرلىگىنە، ءتىل تازالىعى مەن ساحنا مادەنيەتىنە باسا نازار اۋداردى.
ناتيجەسىندە، قىزىلوردالىق نۇرايىم ەرتالاپ باس جۇلدەگە (1000000 تەڭگە) لايىقتى دەپ تانىلدى. جۇلدەلى ءبىرىنشى ورىندى (800000 تەڭگە) اقتوبەلىك باقىت ارىستانعاليەۆا يەلەنسە، ەكىنشى ورىنمەن (700000 تەڭگە) جەرلەسىمىز ءساتجان عالىمجانوۆ ماراپاتتالدى. ال ءۇشىنشى ورىن (500000 تەڭگە) قىزىلوردالىق ۇلدانا نۇرتۋعانعا بەرىلدى. ماحامبەت وتەمىس ۇلى اتىنداعى ارنايى جۇلدە (220000 مىڭ تەڭگە) ماڭعىستاۋ وبلىسىنان كەلگەن ايسۇلتان ەسەنعاليەۆكە بۇيىردى. يساتاي تايمان ۇلى اتىنداعى ارنايى جۇلدە (220 مىڭ تەڭگە) اتىراۋلىق امانجول داۋىلبايەۆقا، كاسىپكەر ەرمەك مالىك ۇلىنىڭ ارنايى جۇلدەسى (200000 مىڭ تەڭگە) ورالدىق تەمىرلان اكىمجانوۆقا بەرىلدى.
بۇل كۇنى ولەڭ-جىرعا شولىركەگەن حالىقتىڭ ايىزى قانىپ، رۋحاني قازىناعا كەنەلدى. مىنە، وسىناۋ يگى ءىستى قادىر مىرزا ءالى اتىنداعى وبلىستىق مادەنيەت جانە ونەر ورتالىعى قولعا الىپ، ءتول ونەردى تاعى دا تورگە وزدىردى.
