بالىق قورىن شىعىنعا ۇشىراتاتىن سەبەپ كوپ - يحتيولوگ
قىزىلوردا. KAZINFORM - ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، ەلىمىزدىڭ يحتيوفاۋنادا بالىقتىڭ 150 دەن استام ءتۇرى كەزدەسەدى. سۋ ايدىندارىنداعى كاسىپتىك قور كولەمى - شامامەن 55 مىڭ توننا.
بالىق اۋلاۋ جانە ونى قورعاۋ، بالىق قورىن مولايتۋ جۇمىسى جونىندە Kazinform تىلشىسىنە يحتيولوگ، بالىق ءوسىرۋ سالاسىنىڭ ساراپشىسى مەيرامبەك پازىلبەكوۆ ايتىپ بەردى.
ونىڭ سوزىنە سۇيەنسەك، جىل سايىن بالىق قورى بيوماسساسىنىڭ 20-25 پايىزىن اۋلاۋعا رۇقسات بەرىلگەن. شامامەن 30 مىڭ توننا تاۋارلى بالىق ەكسپورتتالادى.
يحتيولوگ بىزبەن اڭگىمەسىندە سىر وڭىرىندەگى بالىق شارۋاشىلىعىنىڭ جايىن قوزعادى.
- سىرداريا - ترانسشەكارالىق وزەن. سۋ جونىنەن ءبىز قىرعىزستان مەن وزبەكستانعا تىكەلەي تاۋەلدىمىز. ولاردىڭ سىرداريانىڭ سۋىنا قاتىستى ءوز ماقسات- مۇددەسى بار. بالىقتار وزەن بويىن ورىستەيتىن جانە تەڭىزدە قالاتىن بولىپ ەكىگە بولىنەدى. وزەنمەن كوتەرىلگەن بولىگىنىڭ ۋىلدىرىعى وزەن سۋىمەن اعىپ كەلىپ، تەڭىزگە جەتكەنشە جۇزە الاتىن قالىپقا كەلەدى. ال داريانىڭ سۋى توبىققا جەتكەندە سۋ مارجانىنىڭ تومەنگە ءتۇسۋى قيىندايدى. وزەن وتە ۇلكەن جانە لاي ەكەنى بەلگىلى. جاعانى شايىپ، قۇم-توپىراق شوگىندىلەرى تەڭىزگە قۇيار ايماققا جينالىپ، سۋدىڭ اعىسىنا كەرى اسەر ەتەدى. بۇل ەكىنشى جاعىنان تەڭىزدەگى بالىقتىڭ وزەنگە قاراي ورىستەۋىنە كەدەرگىسىن تيگىزەدى، - دەدى مەيرامبەك پازىلبەكوۆ.
قىزىلوردا وبلىسىندا نەگىزگى داقىل كۇرىش بولعاندىقتان سىرداريادان كوپتەگەن ارنا سۋ الادى. مامان وسى ورايدا تابيعي بالىق قورىن شىعىنعا ۇشىراتاتىن سەبەپتەردى اتاپ ءوتتى.
- كەڭەس وداعى كەزىندە بالىق ۇركىتۋ قۇرىلعىلارى قولدانىلعان. ولار ەسكىرىپ، ىستەن شىققاسىن كانال ارقىلى كوكتەمگى ماۋسىمدا ەگىستىكتەرگە بالىق كىرەدى. ول ون مىڭداعان گەكتار كۇرىش القابىنا - بىرنەشە اۋداننىڭ اۋماعىنا كىرىپ، جازدىڭ سوڭىنا قاراي ەگىس القابىنداعى سۋ دەڭگەيى تۇسكەسىن شاباقتار مەن بالىقتار سول جەردە قالىپ، ءشىرىپ، ءيت-قۇسقا جەم بولادى. بالىق ۇركىتۋ قۇرىلعىلارىن ەندى نەگە قايتادان ورناتپايدى دەسەڭىز، ايتايىن. بىرىنشىدەن، قازاقستاندا جاسالمايدى. ەكىنشىدەن، ونى ورناتۋ جانە كۇتىپ ۇستاۋ - قوسىمشا شىعىن. ۇشىنشىدەن، بىزدە ونىڭ ءتىلىن بىلەتىن مامان جوق. كۇرىش شارۋاشىلىقتارى نەگىزىنەن جەكە بولعاندىقتان شىعىندالعىسى كەلمەيتىنى تۇسىنىكتى، - دەدى مەيرامبەك پازىلبەكوۆ.
كەيىپكەرىمىز ەلىمىزدە پولياميدتى-مونوتىندى اۋلاۋ قۇرالىنا تىيىم سالىنعانىنا قاراماستان ونىڭ زاڭسىز شەكارا اسىپ كەلىپ ساتىلىپ جاتقانىن جاسىرمادى.
- حالىق «قىتاي اۋى» دەپ جۇرگەن قۇرالدى الەمنىڭ كوپتەگەن ەلى مادەنيەتتى تۇردە قولدانادى. بىزدە تىيىم سالىنعاسىن شەكارادان زاڭسىز وتكىزىپ، تىعىپ ساتادى. بالىقشىلاردىڭ ونى پايدالاناتىنىن ينسپەكتورلار بىلەدى. ويتكەنى اۋدىڭ باسقا ءتۇرى جوق. قىتاي اۋىنىڭ پايدالى جاعى - شىرىمەيدى، قولدانۋعا وڭاي، جىپتەرى شاتاسپايدى، جەڭىل، بويىنا سۋ جينالمايدى، سۋدا تۇرعان كەزدە كورىنبەيدى. كەرىسىنشە جاعى - وتە تەز توزادى، جوندەۋگە كەلمەيدى، باعاسى ارزان بولعاسىن بالىقشىلار قۇرعان جەرىندە قالدىرىپ كەتە بەرەدى. جيناپ جاعاعا اكەلەيىن دەسە، ينسپەكتورلاردان قورقادى. سۋدىڭ استىندا ءجۇز جىل جاتسا دا شىرىمەيدى. وعان تۇسكەن شاباق، شايان ءشىرىپ، قوقىسقا اينالادى. سۋ بورسىپ، جانىنا ەشتەڭە جولاي المايتىن كۇيگە تۇسەدى. قازاقستان زاڭى بويىنشا پولياميدتى-مونوتىندى اۋدان بولەك شانىشقى پايدالانعانى، بالىقتى ەلەكتر توعىمەن ۇرىپ اۋلاعانى ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك قاراستىرىلعان. توقتىڭ قاۋىپتىلىگى سول، بەلگىلى ءبىر راديۋستاعى بالىقتار سۋ بەتىنە قالقىپ شىعادى. ءتىرى قالعانى ۇرپاق اكەلمەيتىن جاعدايعا تۇسەدى. ونىڭ ورنىنا جىلىم، كەرمەشە، قۇرما اۋ، قارماق سياقتى زاڭمەن رۇقسات ەتىلگەن اۋلاۋ قۇرالدارىن پايدالانعان دۇرىس، - دەدى ول.يحتيولوگ الەمدەگى ەڭ ۇلكەن پروبلەما - ەكولوگيا ەكەنىن، سۋ استىنان مۇناي ءوندىرۋ، كارىز سۋىنىڭ مۇحيتتار مەن وزەن-كولدەرگە كوپتەپ قۇيىلۋى، تۇرمىستىق قاتتى قالدىقتاردىڭ توگىلۋى سالدارىنان تابيعات لاستانىپ جاتقانىن جەتكىزدى.
- دامىعان ەلدەردىڭ ىشىندە تۇگەل دەرلىك تەڭىز جاعاسىندا ورنالاسقان نورۆەگيا ءوز تەرريتورياسىنداعى قوقىستى تاۋىسىپ، كورشى ەلدەردىڭ تۇرمىستىق قالدىعىن وڭدەۋدى جولعا قويعان. ال قازاقستانداعى جاعداي كوڭىل قىنجىلتادى. جازعى دەمالىستا كەز كەلگەن سۋ قويماسىنىڭ جاعالاۋىندا قوقىستان اياق الىپ جۇرە المايسىز. بۇل حالىقتىڭ ەكومادەنيەتىنىڭ تومەندىگىن كورسەتەدى، - دەدى بالىق ءوسىرۋ سالاسىنىڭ ساراپشىسى.
بۇعان دەيىن ءبىز ارال اۋدانىنداعى قامىستىباس بالىق پيتومنيگىندە قىرىق جىلعا جۋىق ۋاقىتتان بەرى ەڭبەك ەتىپ كەلە جاتقان توعان بريگاديرى، بالىقشى قىلىشبەك بايبوسىنوۆپەن سۇحباتتاسقان ەدىك.
اۆتور
نازەركە سانيازوۆا
