بالانىڭ قاشان قاز-قاز باستانىنا گەنەتيكالىق فاكتورلار اسەر ەتەدى - جاڭا زەرتتەۋ
بالا العاشقى قادامىن قاشان جاسايتىنىنا گەنەتيكالىق فاكتورلار اسەر ەتۋى مۇمكىن، دەيدى عالىمدار. Nature Human Behaviour جۋرنالىندا جاريالانعان جاڭا زەرتتەۋ ءسابيدىڭ ءوز بەتىنشە جۇرە باستايتىن ۋاقىتىنا تابيعي فاكتورلار مەن تاربيەنىڭ بىرلەسىپ اسەر ەتەتىنىن كورسەتتى.
زەرتتەۋ ناتيجەسىنە سايكەس، سابيلەردىڭ 9 ايلىق پا، الدە 15 ايلىق كەزدە جۇرە باستايتىنى - ولاردىڭ گەنەتيكاسىنا، دەنە بىتىمىنە، دۇنيەگە ەرتە نەمەسە كەش كەلۋىنە، جاتتىعۋ مۇمكىندىگىنە جانە تاماقتانۋىنا بايلانىستى. زەرتتەۋشىلەر 11 گەنەتيكالىق ماركەردىڭ ءسابي ءجۇرىسى ۋاقىتىنىڭ شامامەن %25 ىن تۇسىندىرە الاتىنىن انىقتادى.
«اتا-انالار قولايلى ورتا قۇرىپ، بالالارىنا قولداۋ كورسەتە الادى، ءبىراق بۇل پروتسەستى 100 پايىز باقىلاۋدا ۇستاي المايدى»، - دەدى زەرتتەۋ اۆتورلارىنىڭ ءبىرى، ۇلى بريتانياداعى سۋررەي ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پسيحولوگيا جانە گەنەتيكا پروفەسسورى انجەليكا رونالد Euronews Health-كە بەرگەن سۇحباتىندا. «بۇل ۋاقىتتى گەندەر دە انىقتايدى».
زەرتتەۋ نورۆەگيا، نيدەرلاندى جانە ۇلى بريتانياداعى 71000 عا جۋىق بالانى قامتىعان. عالىمدار ءسابيدىڭ جۇرە باستاۋ جاسىنا اسەر ەتەتىن گەندەر ميدىڭ كولەمى مەن سىرتقى قىرتىسىنداعى قاتپارلار سانىنا دا بايلانىستى ەكەنىن انىقتادى. بۇل قاتپارلار كوگنيتيۆتى (تانىمدىق) قابىلەتتەرمەن تىعىز بايلانىستى. سونىمەن قاتار، ەرتە جۇرە باستاۋمەن بايلانىسى بار گەندەردىڭ نازاردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى مەن گيپەراكتيۆتىلىك سيندرومىنا (ADHD) دا قاتىسى بولۋى مۇمكىن.
عالىمدار بەلسەندى جانە زەيىنى تۇراقسىز سابيلەر كوبىرەك قوزعالىپ، ءجۇرۋدى ەرتە ۇيرەنۋى مۇمكىن دەپ بولجايدى. ال باسقا زەرتتەۋلەر 18 ايدان كەيىن عانا جۇرە باستاعان سابيلەردىڭ ينتەللەكتۋالدىق دامۋى باياۋ بولۋى مۇمكىن ەكەنىن كورسەتكەن.
«بۇل تۇجىرىمدار جۇرە باستاۋ جاسىنا اسەر ەتەتىن گەندەردىڭ بالانىڭ دامۋىنىڭ ءارتۇرلى سالالارىنا ورتالىق ءرول اتقاراتىنىن كورسەتەدى»، - دەدى پروفەسسور رونالد. ونىڭ كومانداسى الداعى ۋاقىتتا گەن مەن ورتانىڭ ءوزارا ارەكەتىن زەرتتەۋدى جالعاستىرىپ، ءسابي دامۋى ءۇشىن ەڭ قولايلى جاعدايلاردى انىقتاۋدى ماقسات ەتىپ وتىر.
پروفەسسور رونالد اتا-انالارعا الاڭداماۋعا كەڭەس بەرەدى: «ءبىز كەيدە بالالاردىڭ دامۋ كەزەڭدەرىنە جەتۋىن اسىرا باعالايمىز. ءبىراق ەرتە جۇرەتىن دە، كەش جۇرەتىن دە بالالاردىڭ وزىندىك ارتىقشىلىقتارى بولۋى مۇمكىن».
