بالالارعا الەۋمەتتىك جەلىگە كىرۋگە شەكتەۋ قويۋ كەرەك - مامان

استانا. قازاقپارات - تەك سوڭعى ەكى اپتادا ەلىمىزدە بىرنەشە بالا ءوز-وزىنە قول سالىپ، ومىرلەرىن قيدى. جاسوسپىرىمدەر اراسىندا جاپپاي سۋيتسيدتىڭ بەلەڭ الۋى قازاقستاندىقتاردى الاڭداتۋدا. قوعامدىق رەزونانس تۋدىرعان بالالار سۋيتسيدىنىڭ قالاي الدىن الۋعا بولاتىندىعى جايلى «شاڭىراق» وتباسىن قولداۋ ورتالىعىنىڭ باسشىسى، ق ر پرەزيدەنتى جانىنداعى ايەلدەر ىستەرى جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيانىڭ مۇشەسى، كوپبالالى انا ءلاززات قوجاحمەتوۆانىڭ پىكىرىن بىلگەن ەدىك، دەپ جازادى BAQ. KZ اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى.

رەسمي ستاتيستيكا 2024 -جىلدىڭ وتكەن 8 ايىندا قازاقستاندا 2389 ادام سۋيتسيد جاساعاندىعىن ايتادى. وزىنە-ءوزى قول سالعانداردىڭ 128 ى 5 جاس پەن 18 جاس ارالىعىنداعى بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر. بالالار ومبۋدسمەنى دينارا زاكيەۆا 11-13 جاستاعى بالالار اراسىندا سۋيتسيد جاساۋشىلاردىڭ سانى وسكەندىگىن ايتادى. باس پروكۋراتۋرانىڭ مالىمەتىنشە، جاسوسپىرىمدەر مەن بالالاردىڭ سۋيتسيد جاساۋىنىڭ سەبەپتەرىنە جالعىزدىق سەزىمى، اتا-اناسىنىڭ اجىراسۋى، اتا-اناسىمەن نەمەسە تۋىستارىمەن قارىم-قاتىناستىڭ بۇزىلۋى، كەدەيلىك، قيىن ماتەريالدىق جاعداي، جازالانۋدان قورقۋ مەن باسقا دا سەبەپتەر جاتادى.

- وكىنىشكە وراي، ەلىمىزدە سوڭعى كۇندەرى جاسوسپىرىمدەر سۋيتسيدى بەلەڭ الدى. ءلاززات تايمىر قىزى، بالالاردىڭ وسىنداي قادامعا بارىپ، ءوز-وزدەرىنە قول جۇمساپ، ومىرلەرىن قيۋىنا نە سەبەپ بولۋى مۇمكىن؟

- بىرنەشە جاس ءوسپىرىمنىڭ وزىنە قول جۇمساۋى ءبارىمىزدى ەسەڭگىرەتىپ وتىر. جۇمىس، مانساپ دەپ ءجۇرىپ بالا-شاعانى ىسىرىپ قويعالى قاشان. ءبىزدىڭ دە اكە-شەشەمىز قاسىمىزدا وتىرمادى. دەگەنمەن، ول كەزدە ۇيالى تەلەفون بولعان جوق ەدى. قازىر بالالارىمىزدى تەلەفون تاربيەلەپ جاتىر.

جاس ۇرپاق ءتىلدى دە، ونەردى دە، جاقسىنى دا، جاماندى دا تەلەفوننان ۇيرەنۋدە. كەز كەلگەن تاۋەلدىلىك سەكىلدى تەلەفونعا تاۋەلدىلىك تە ءتۇبى جارعا جىعارى بەلگىلى ەدى. تەك ونىڭ بالالاردى ولىمگە يتەرمەلەۋى - شەگىنە جەتكەندىگى. وسى وقيعادان كەيىن ءار اتا- انا بالاسىنىڭ ۇيالى تەلەفوننان نە كورىپ، نە وينايتىندىعىنا، كىممەن دوس ەكەندىگىنە زەر سالۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. بالا كوڭىلى سەنگىش. «جاتتى جاقىنىم دەپ»، «تۇيمەدەيدى تۇيەدەي ەتىپ» قابىلداۋى مۇمكىن.

ستاتيستيكالىق مالىمەتتەر سۋيتسيدكە 11-15 جاس ارالىعىنداعى بالالار ءجيى باراتىندىعىن ايتادى. بالالاردىڭ وزىنە ءوزى قول سالۋىنا وتباسىنداعى زورلىق-زومبىلىق، مەكتەپتەگى بۋللينگ، جاۋاپسىز ماحاببات، ۆيرتۋالدى ءباس، تاعى باسقالارى سەبەپ بولادى دەپ ويلايمىن. جاسوسپىرىمدەر مەن بالالاردى سۋيتسيدكە تەلەفونداعى ويىن، ۆيرتۋالدى دوستار عانا ەمەس، كەيدە سىنىپتاسى، تانىسى، ءتىپتى تۋعان-تۋىسى دا يتەرمەلەۋى مۇمكىن.

- بالالارىمىزدى ءوز ومىرلەرىن قيۋدان قالاي ساقتايمىز؟ قازىر قوعامدا بەلەڭ الىپ، بەلدەن باسىپ تۇرعان بۋللينگتىڭ قالاي الدىن الۋعا بولادى؟

- بۋلينگكە جاس تا، كارى دە توتەپ بەرە المايدى. ءار اتا-انا بالاسىنا جاستايىنان وزگەگە بۋللينگ جاساماۋدى، قورلاماۋدى، مازاققا اينالدىرماۋدى، ۇرىپ-سوقپاۋدى ۇيرەتۋگە ءتيىس. بۋللينگ جاساۋ، سۋيتسيدكە يتەرمەلەۋ قىلمىستىق ءىس بولىپ تابىلادى، ونىڭ جازاسى بار ەكەندىگىن بالالار دا ءبىلۋى ءتيىس. جاڭا زاڭ بويىنشا بالاسى بىرەۋگە بۋللينگ جاساسا اتا-اناسى ايىپپۇل تولەيدى. سەبەبى وزگەنى قورلاۋدى بالا ۇيىنەن ۇيرەنەدى، ياعني وتباسى دۇرىس تاربيە بەرمەگەن.

- مەكتەپتەگى بۋللينگ پەن جاسوسپىرىمدەر سۋيتسيدىنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن مەملەكەت قانداي شارالار اتقارىپ جاتىر؟

- مەملەكەت وسىنداي جاعدايلار ءۇشىن 111 تەلەفونىن ىسكە قوستى. ءار اتا-انا بالاسىنا وسى تەلەفونعا كەز كەلگەن جاعدايدا حابارلاسۋعا بولاتىنىن ايتىپ، ۇيرەتىپ، ميىنا قۇيۋى كەرەك. بالالار ءوز ومىرىنە قاۋىپ تونسە، مۇڭىن بولىسەتىن ادام تاپپاسا، ءوزىن جالعىز سەزىنسە، ەشكىم تۇسىنبەيدى دەپ ويلاسا، زورلىققا ۇشىراسا وسى تەلەفونعا حابارلاسىپ، كومەك سۇراي الاتىندىعىن ءبىلۋى كەرەك. انونيمنو دا حابارلاسۋعا بولادى.

- ءلاززات تايمىر قىزى، بالالارىمىزدى الەۋمەتتىك جەلى تاربيەلەپ جاتىر دەگەن پىكىرگە كەلىسەسىز بە؟ ءوزىڭىز كوپبالالى انا رەتىندە اتا-انالارعا قانداي كەڭەس بەرەر ەدىڭىز؟

- الەۋمەتتىك جەلىلەر قارقىندى دامىپ، جەڭىل پايدا، ار ۇياتتان اتتايتىن ارەكەتتەردى اشىق جارنامالاۋدا. وكىنىشكە وراي، جەلىدەگى اقپاراتتىڭ راس- وتىرىگىن اجىراتۋدان قالدىق. بالالار قايدان ايىرسىن؟ ءار اتا-انا بالالاردىڭ تيك-توك، ينستاگرامم، تەلەگرامم سياقتى الەۋمەتتىك جەلىلەردە كورەتىن اقپاراتىن قاتاڭ باقىلاۋى ءتيىس. بالاڭىز جات يدەولوگيانىڭ، اۋمەسەر ويىنداردىڭ قۇربانى بولماسىن دەسەڭىز، الەۋمەتتىك جەلىلەرگە كىرۋىنە شەكتەۋ قويىڭىز! اتا-انالارعا ايتارىم، بالا قانداي قاتەلىك جاساسا دا، بۇكىل قوعام تەرىس اينالسا دا، بالاسىنان اكە-شەشەسى تەرىس اينالماۋى كەرەك. سوندا سۋيتسيدتىڭ الدىن الاسىز.

جات اقپاراتتىڭ جەتەگىندە كەتكەن بالالارىمىزدى قايتارۋ ولاردىڭ ءومىرىن ساقتاپ قالۋمەن تەڭ بولعان زامان تۋدى. مەنىڭ ويىمشا، ينتەرنەتتەگى كونتەنتتى بالالار دا تۇتىناتىنىن ەسكەرسەك، الەۋمەتتىك جەلىلەردى رەتتەيتىن، شەكتەيتىن ۋاقىت كەلدى. ءار ادام جاريالاعان اقپاراتىنا زاڭ الدىندا جاۋاپ بەرۋى كەرەك. بالانىڭ ءومىرى مەن قاۋىپسىزدىگىنە مەملەكەت، مەكتەپ ەمەس، اۋەلى ءوزىمىز جاۋاپتىمىز. ۇيگە ورالايىق اتا-انالار، بالالارىمىز نە كۇيدە ەكەن؟!

- سۇقباتىڭىزعا راقمەت!