بال اشىپ بايىعاندار كوپ

كەيىنگى جىلدارى پسيەۆدوعالىمدار، بالگەرلەر، نۋمەرولوگتار، استرولوگتار ت. ب. قاپتاپ، ولارعا ادامداردىڭ الدانۋى قوعامدىق سيپات الىپ وتىر.

دەرەككوزدەرگە سۇيەنسەك، 2024 -جىلى ەل تۇرعىندارى ەزوتەريكاعا 3 ميلليارد تەڭگەدەن استام قاراجات جۇمساعان. حالىق الدانىپ، نەگە ماسەلەلەر بولىپ جاتىر؟ جالپىلاما تارقاتىپ كورەيىك...

قازىرگى ۋاقىتتا «دامىتامىن، جارق ەتكىزەمىن، مول اقشالى قىلامىن» دەپ ايتاتىندار ساڭىراۋقۇلاقشا قاپتاعان. ولار «اقشا جاۋدىرىپ» جاتقان جوق. شىن مانىندە، كەرىسىنشە. ولارعا حالىق اقشاسىن توگىپ، الدانىپ جاتىر.

بەلگىلى زاڭگەر نۇرسۇلتان ورىنبەكوۆتىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى زاڭ الاياقتىق فاكتىسىن عانا قاراستىرادى، ال جارناما قاداعالانىپ جاتقان جوق. پسيەۆدوعىلىمدارعا جاسالعان جارنامانى، بالگەرلەرگە، ت. ب. قاتىستى جارنامالاردى زاڭمەن رەتتەۋ (ونىڭ ىشىندە بەلگىلى ءبىر شەكتەۋلەر) قاجەت.

«بىزدە مونيتورينگ جاسالمايدى. زاڭ بار، ءبىراق ول الاياقتىققا عانا قاتىستى. قوعام زاڭعا سۇيەنەدى. زاڭ مەن ءتارتىپ ورناتامىز دەيتىن بولساق، جارناما نورمالارىن رەتتەۋ ارقىلى بالكىم ولاردىڭ جولىن كەسۋگە بولادى» ، دەيدى ن. ورىنبەكوۆ.

پسيەۆدوپراكتيكتەر زاڭمەن شەكتەلمەگەننىڭ بارلىعىن «رۇقسات نارسە» دەپ ويلايدى. جۇرتتا دا سونداي تۇسىنىك بار.

الايدا، ماسەلە زاڭدا عانا ەمەس. ماسەلە حالىقتىڭ ساۋاتتىلىق دەڭگەيىنە دە بايلانىستى. كوپ ادامدار ءالى كۇنگە دەيىن «تەز بايىپ كەتۋ» نەمەسە «بارلىق ماسەلەسىن بىردەن شەشۋ» دەگەن سياقتى يلليۋزيالارعا ەرىپ، پسيەۆدوپراكتيكتەرگە جۇگىنەدى. (ادامداردىڭ ەشبىرى الدەبىر تىلسىممەن ەمەس، عىلىم- بىلىممەن، ەڭبەكپەن بايىعان. ال، بارلىق ماسەلەلەر ەشۋاقىتتا بىردەن شەشىلمەگەن).

ءيا، پسيەۆدوعالىمدار قۇتقارمايدى. سيقىرشىلار جاردەمدەسپەيدى. باقسى- بالگەرلەر جول اشپايدى. ولاردان ادام لوگيكاعا، بىلىمگە، سىني ويلاۋعا سۇيەنە وتىرىپ ءوزىن-ءوزى قورعاي الاتىنى انىق.

ءماجىلىس دەپۋتاتى ەركىن ءابىلدىڭ پىكىرىنشە، نەگىزگى سەبەپتىڭ ءبىرى - بىزدە سىني ويلاۋ قالىپتاسپاعان (سىني ويلاۋ سوۆەت كەزەڭىندە دە بولماعانى ءمالىم).

«قازىرگى جۇيە دە ونى تولىق دامىتا الماي وتىر. عىلىم مەن پسيەۆدوعىلىمدى اجىراتا المايمىز»، دەيدى دەپۋتات.

جالعان ىلىمدەردەن قورعانا الماۋدىڭ باستى سەبەبىنىڭ ءبىرى - اقپاراتقا سىن كوزبەن قاراۋدىڭ جوقتىعىندا بولسا كەرەك. ەموتسيالىق كۇيزەلىس، جاۋاپكەرشىلىكتەن قاشۋ، تەز شىعاتىن جول ىزدەۋ، مىنە وسىنداي كوڭىل-كۇي احۋالدارى ادامداردى، مىسالى بالگەرگە بارىپ، ولارعا يلانۋعا الىپ كەلەدى. ەموتسيونالدىق كۇيزەلىس كەزىندە ادامنىڭ تاباتىن ەڭ جەڭىل جولى «بىرەۋگە سەنۋ». ال سونداي جاعدايداعى ادامدى بالگەرلەر مەن پسيەۆدوعالىمدار پايدالانادى. الەۋمەتتىك جەلىنىڭ فيلترلەنبەگەن جارناماسى دا سانانى ۋلاپ جاتقانى انىق.

سيقىرشىلار، تارولوگتار، نۋمەرولوگتار، استرولوگتار سياقتى قىزمەت تۇرلەرىن عىلىمعا جاتقىزۋعا بولمايدى. ولاردى زاڭمەن تولىق رەتتەۋ مۇمكىن بولماعاندىقتان، اقپاراتتىق-اعارتۋشىلىق جۇمىستار جاسالىپ، پسيەۆدوعىلىمداردىڭ جالعاندىعى حالىققا ءتۇسىندىرىلۋى قاجەت. ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، مىسالى، رەسەيدە عىلىم اكادەمياسى ارنايى كوميسسيا ارقىلى پسيەۆدوعىلىمعا قارسى كونتەنت شىعارعان. ال قازاقستاننىڭ تەلەارنالارىنان نەمەسە مينيسترلىك تاراپىنان مۇنداي اقپاراتتىق اعارتۋشىلىق جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتقان جوق.

تۇيىندەي ايتقاندا، بالگەرلىكتىڭ، استرولوگيانىڭ، نۋمەرولوگيانىڭ، ت. ب. جارنامالارىنا شەكتەۋ-رەتتەۋ جۇرگىزىلسە، مونيتورينگ جاسالسا، ونداي ۇيىمداردىڭ قارجى اينالىمى ەسەپكە الىنسا جانە مەكتەپ قابىرعاسىنان باستاپ جالعان عىلىمداردى تانۋ ادىستەرى ۇيرەتىلىپ سىني ويلاۋ قالىپتاستىرىلسا، قوعامعا اقپاراتتىق ساۋات جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىلسە، اتالعان ماسەلەلەر ازايار ەدى.

ءيا، ازايار ەدى، تولىق جويۋ مۇمكىن ەمەس. ويتكەنى الدەبىر نەگىزسىز تىلسىمعا سەنۋ ادام بالاسىنىڭ اۋەل باستان جاراتىلىسىندا بولعاندىقتان، جالعان ىلىمدەرگە يلاناتىندار كەز كەلگەن ەلدە قاي زاماندا دا بولعان. ال، جالعان ىلىمدەرمەن جۇيەلى تۇردە كۇرەسكەن ەلدەردە وندايلارعا سەنەتىندەردىڭ سانى ازايعان.

شىڭعىس مۇقايەۆ

egemen.kz