باكۋ-جەيحان باعىتى ارقىلى 20 ميلليون توننا مۇناي ەكسپورتتاۋ ارمان با، جالعان با

استانا. KAZINFORM - قازاقستان جەرورتا تەڭىزى ارقىلى وتەتىن باكۋ- تبيليسي- جەيحان قۇبىر جەلىسىمەن مۇناي ەكسپورتتاۋ كولەمىن 20 ميلليون تونناعا جەتكىزۋگە مۇددەلى.

بۇعان اتالعان ءدالىزدىڭ باسىندا وتىرعان ازەربايجان قالاي قارايدى؟ اقتاۋ پورتىنىڭ ينفراقۇرىلىم الەۋەتى ونداي كولەمدى يگەرۋگە قاۋقارلى ما؟ Kazinform ءتىلشىسى وسى ماسەلەنى زەردەلەپ كوردى.

سىناق مەرزىمى ءساتتى وتسە…

قازاقستان جىل سايىن 90 ميلليون تونناعا جۋىق مۇناي وندىرەدى. ونىڭ باسىم بولىگى وزگە مەملەكەتتەرگە ەكسپورتتالادى. ماسەلەن، بىلتىر ەلىمىزدىڭ جەر قويناۋىنان 86,7 ميلليون توننا قارا التىن الىنىپ، ونىڭ %69- ى شەتەلگە ساتىلعان. بۇل تۋرالى ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى مۇناي تاسىمالداۋ جانە وڭدەۋ دەپارتامەنتىنىڭ باس ساراپشىسى سۇلتانبەك ءسادۋاحاسوۆ اگەنتتىك تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا ءمالىم ەتتى.

- قازاقستان مۇناي ەكسپورتتايتىن نەگىزگى باعىت - ەۋرووداق ەلدەرى، ياعني يتاليا، فرانسيا، نيدەرلاند جانە باسقالارى. سونداي-اق، ءۇندىستان، ورتالىق ازيا ەلدەرى مەن وڭتۇستىك كورەياعا دا تاسىمالدايمىز. سۇرانىس جونىنەن ەڭ ءىرى مەملەكەت - يتاليا، - دەيدى ول.

ەلىمىز بىلتىر كاسپي قۇبىر كونسورتسيۋمى ارقىلى ەۋروپا مەن ازيا نارىعىنا 54,9 ميلليون توننا مۇناي ەكسپورتتاعان. اتىراۋ-سامارا قۇبىرىمەن 8,8 ميلليون توننا جونەلتىلگەن. اقتاۋ پورتى ارقىلى 3,6 ميلليون توننا تاسىمالدانسا، اتاسۋ- الاشانكوۋ باعىتى ارقىلى قىتايعا 1,2 ميلليون توننا جەتكىزىلگەن.

اقتاۋ پورتىنان شىعارىلاتىن مۇنايدىڭ ءبىر بولىگى باكۋ- تبيليسي- جەيحان قۇبىرىنا قۇيىلادى. بۇل قازاقستان ءۇشىن جەرورتا تەڭىزى اۋماعىنداعى ەلدەر مەن تۇركياعا مۇناي جەتكىزۋدىڭ بالامالى باعىتى. بىلتىر ءدال وسى تاسىمالداۋ جەلىسىمەن قازاقستان 1,4 ميلليون توننا شيكىزات وتكىزگەن.

- باكۋ- تبيليسي- جەيحان قۇبىر جەلىسىنىڭ جىلدىق وتكىزۋ قابىلەتى - 50 ميلليون توننا. قازىرگى كەلىسىم بويىنشا قازاقستان جىلىنا وسى باعىت ارقىلى 1,5 ميلليون توننا شيكىزات ەكسپورتتاي الادى. ازەربايجان وسى كولەمدى 2,2 ميلليون تونناعا دەيىن ۇلعايتۋعا قىزىعۋشىلىق بىلدىرگەن. ەكى جاقتىڭ مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارىمەن وسى باعىتتا جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز، - دەيدى ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنىڭ مامانى.

دەسە دە، بۇل بىردەن بىتە قوياتىن شارۋا ەمەس. قازىر ازەربايجان مەن قازاقستان اراسىنداعى كەلىسىم 4 ايعا سوزىلاتىن سىناق كەزەڭىندە. ماماندار قازاقستاننان باراتىن قارا التىننىڭ كولەمىن بىرتىندەپ ارتتىرىپ، نارىقتىڭ قالاي قابىلدايتىنىن بايقاپ كورمەك.

- ءبىزدىڭ مۇنايدىڭ قۇرامىندا كۇكىرت پەن مەركاپتان بار. ول ازەربايجان مۇنايىندا مەركاپتان مۇلدەم جوق، كۇكىرتى وتە تومەن. قازاقستاننان جەتكەن مۇناي ازەربايجان ءونىمىنىڭ ساپاسىنا، باعاسىنا كەسىرىن تيگىزبەي مە؟ سىناق مەرزىمى سول ءۇشىن بەلگىلەنىپ وتىر. وسىدان كەيىن كەلىسىمشارتتاعىداي قازاقستان مۇنايىنىڭ كولەمىن بىرتىندەپ ارتتىرامىز، - دەيدى «ق م گ قاشاعان ب. ۆ. » ج ش س باس ديرەكتورىنىڭ كوممەرتسيالىق ماسەلەلەرى جونىندەگى ورىنباسارى قۋانىش كەسكىنبايەۆ.

قۋانىش كەسكىنبايەۆ سىناق كەزەڭى ويداعىداي وتسە، بيىل بۇل باعىتتاعى مۇناي ەكسپورتىن 1 ميلليون 750 مىڭ تونناعا دەيىن جەتكىزۋگە بولاتىنىن ايتادى. كەلەسى جىلى 2 ميلليون تونناعا دەيىن ۇلعايتۋ جوسپاردا بار.

مۇددەمىز بەن مۇمكىندىگىمىزگە ساي ما؟

بىلتىر قاراشادا ەلىمىزدىڭ ەنەرگەتيكا ءمينيسترى قازاقستان باكۋ- تبيليسي- جەيحان قۇبىرىمەن ەكسپورتتايتىن شيكى مۇناي مولشەرىن 20 ميلليون تونناعا جەتكىزۋگە مۇددەلى ەكەنىن ايتقان ەدى. ءبىراق مۇناي سالاسىنداعى ماماندار بۇل كۇنگە قاشان جەتەتىنىمىزدى بولجاۋ قيىن دەپ وتىر.

- قازىر قولىمىزداعى ينفراقۇرىلىم 20 ميلليون توننا مۇنايدى ەكسپورتتاۋعا قاۋقارسىز. اتىراۋدان («تەڭىزدەن» ) اقتاۋعا دەيىن مۇنايدى تەمىرجولمەن تاسيمىز. قازىر ارى كەتسە 5 ميلليون تونناعا دەيىن جەتكىزۋگە بولادى. 20 ميلليونعا جەتكىزۋ ءۇشىن ءبارىن جان-جاقتى زەرتتەپ، مەملەكەت پەن جەكە ينۆەستورلار بىرلەسە جۇمىس ىستەۋ كەرەك، — دەيدى قۋانىش كەسكىنبايەۆ.

«قازاقستاننىڭ مۇناي سەرۆيستىك كومپانيالارىنىڭ وداعى» زاڭدى تۇلعالار بىرلەستىگىنىڭ ءتورالقا ءتوراعاسى راشيد جاقسىلىقوۆ ءدال قازىر بالاما باعىت ىزدەۋدەن بۇرىن مۇناي ءوندىرىسىنىڭ كولەمىن ارتتىرۋ ماڭىزدى دەگەن پىكىر ايتتى.

- مۇنايدىڭ باعاسى تۇراقتى 70-80 دوللار توڭىرەگىندە تۇراتىن بولسا، ارينە، جاقسى ءبىر بالاما جول ىزدەۋ وتە ورىندى. ال 40 دوللاردان تومەن بولىپ كەتسە، ول مۇنايدى وندىرگەننەن نە پايدا؟ مەنىڭشە، بىزگە بالاما باعىت ىزدەگەننەن بۇرىن مۇناي كولەمىن ۇلعايتۋ پايدالى، - دەيدى ساراپشى.

ال تاسىمالعا كەلسەك، ماسەلەن باكۋ- تبيليسي- جەيحان قۇبىر جەلىسىمەن جونەلتىلەتىن مۇناي ساپاسىنا بايلانىستى Brent ماركاسىنان جوعارىراق باعالانادى. كاسپيي قۇبىر كونسورتسيۋمى بويىنشا رەسەي ارقىلى وتەتىن مۇناي ءسال ارزان. (بۇگىندە Brent- ءتىڭ 1 باررەلى 60 دوللاردان ازعانتاي اسىپ تۇر).

قۋانىش كەسكىنبايەۆ باكۋ- تبيليسي- جەيحان باعىتى ارقىلى مۇناي ەكسپورتتاۋ ۇلعايسا، قازاقستاندىق ءونىمدى الەمدىك ارەنادا تانىتۋ مۇمكىندىگى ارتادى دەپ وتىر. مۇنىڭ ەكونوميكالىق تيىمدىلىگىنەن گەوساياسي ماڭىزى باسىم. ال راشيد جاقسىلىقوۆ وسى باعىت ارقىلى تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ ىنتىماقتاستىعى ودان سايىن نىعايا تۇسەتىنىنە سەنىمدى.

- وزدەرىڭىزگە بەلگىلى، تۇركى تىلدەس ەلدەردىڭ وداقتاستىعى تەك قانا ساياسي مەموراندۋمدارمەن عانا ەمەس، ەكونوميكالىق ءىرى جوبالار ارقىلى دا نىعايا بەرۋ كەرەك. وسى تۇرعىدا بۇل - ءساتتى شەشىمدەردىڭ ءبىرى، - دەيدى ول.

ايتا كەتەيىك، بىرنەشە كۇن بۇرىن «اتىراۋ مۇناي وڭدەۋ زاۋىتى» 2025 -جىلعى 1- مامىردان باستاپ مۇناي وڭدەۋ تاريفىنىڭ تومەندەيتىنىن حابارلادى.

اۆتور

ارۋجان ماحمۋت