ايگىلى «اۋىل ساعىنىشى» ءانى قالاي تۋعان؟
«اۋىل ساعىنىشى» دەيتىن كەرەمەت ءان بار. «ۇقسايسىڭ مەنىمەنەن ءبىر تۋعانعا، ۇقسايدى مىنەز- قۇلقىڭ، تۇر-تۇلعاڭ دا، انامنىڭ ساۋساعىنىڭ تابى تۇسكەن، اعاتاي، جانقالتاڭدا قۇرتىڭ بار ما؟...» دەپ باستالىپ سوڭى: «ساعىندىم ساحارانىڭ قىر كوكتەمىن، ساعىندىم سارعۇسىننىڭ جەل وتتەرىن، ساعىندىم سارى كۇزدە قوڭىراۋلاتىپ، قايتاتىن اققۋ-قازدىڭ تىزبەكتەرىن» دەگەن اسا مۇڭلى، نازىك اۋەنمەن اياقتالادى.
جوعارىداعى ءاننىڭ ءسوزىن جازعان - جاركەن بودەش ۇلى. جالپى، بۇل اقىن اعامىزدىڭ تۇلا بويى ساعىنىش، سونىڭ ىشىندە تۋعان جەرىن، بالالىق بال كۇنى وتكەن مەكەنىن سانالى عۇمىرىندا جۇرەگىنە ارقالاپ، ساناسىنا شەگەلەپ وتكەن شايىر.
«تۋعان جەردىڭ قار-مۇزى، ايازىڭمەن جۋىندىر، تۋعان جەردىڭ بال قىزى، بۇرىمىڭمەن بۋىندىر، تۋعان جەردىڭ بۇلاعى، تولقىنىڭمەن ات مەنى، تۋعان جەردىڭ جىلانى، شىرىلداتىپ شاق مەنى...» دەيدى جاركەن جىراۋ. قانداي تەڭەۋ، قانداي شىنايىلىق.
ال جوعارىداعى «اۋىل ساعىنىشى» انىنە كەلەر بولساق، بۇل كەزدەيسوق بۇرق ەتە قالعان جۇرەك ءامىرى ءتارىزدى. جىردىڭ جازىلۋ تاريحىنا قاتىستى اۆتوردىڭ ءوز اۋزىنان ەستىگەن ساعي مۇسا ۇلى دەگەن ازاماتتىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، 1990 -جىلدارى تالدىقورعان وڭىرىنەن شاكەن دەگەن كىسى ىلە قازاق اۆتونوميالى رايونىنىڭ تارباعاتاي ايماعىنا تۋىسشىلاپ بارادى. وسى ساپارىندا اتاجۇرتتان كەلگەن جولاۋشى تولى اۋدانىنىڭ تۇرعىنى عيزات سەيىتقازى ۇلى دەگەن كۇيشىمەن تانىسادى. عيزەكەڭ ازعانا كۇن دامدەس بولعان شاكەندى شەكارا شەبىنە دەيىن جەتكىزىپ سالىپ تۇرىپ، اۋزىن ۇقىپتاپ تىككەن جۇدىرىقتاي تۇيىنشەك ۇستاتادى. «مىنا سالەمدەمەنى جاركەن بودەشكە تابىس ەت!».
سالەمدەمە امان-ەسەن يەسىنە جەتەدى. اشىپ كورسە، ءبىر بۋما ارشا مەن ءبىر ۋىس قۇرت. ەڭ باستىسى تۋعان جەردىڭ ءيسى اڭقىپ تۇر. كوڭىلى تولقيدى، كوزدە جاس... ءسويتىپ، اپاق-ساپاقتا جاركەننىڭ كوكەيىنە قازىرگى كەرەمەت جىردىڭ سۇلباسى ۇيالايدى. ەكى كۇننەن كەيىن كوكەيگە سۇلبالانعان جىر قاعازعا تۇسەدى. ارادا ءبىر-ەكى جىل وتكەندە جاركەن بۇل ولەڭدى تەلەەكرانعا الىپ شىعادى. كۇركىرەپ وقيدى، ەل دۇركىرەپ قول سوعادى...
ءدال وسى ءساتتى شەكارانىڭ ارعى جاعىندا قازاق تەلەديدارىن بۇلدىر-سالدىر كورىپ وتىرعان جوعارىداعى عيزات كۇيشى جاركەن وقىعان ءماتىندى ديكتوفونعا جازىپ الا قويادى. ەرتەڭىندە سازگەر بولۋعا تالاپتانىپ جۇرگەن بالاسى دۋمانعا تىڭداتادى. سەرگەك جىگىت بىردەن: «اكە، مىناۋ انگە سۇرانىپ تۇرعان ءماتىن عوي»، دەپ ىسكە كىرىسەدى. ءسويتىپ، قازىرگى تاڭدا كوپشىلىك ءسۇيىپ تىڭدايتىن «اۋىل ساعىنىشى» ءانى دۇنيەگە كەلەدى.
«اراعا تالاي جىل سالىپ جاركەن بودەش ۇلى تۋعان جەرى تولىعا كەلدى. جەرلەستەرى اقىندى «اۋىل ساعىنىشى» انىمەن قارسى الدى. زامانداسى كۇيشى عيزات ساعىنىش جىرشىسى جاركەنگە ارناپ «سارقاسقانىڭ سارىنى» اتتى كۇي شىعارىپ، كەزدەسۋ كەزىندە ورىندادى. ساعىنىش جىرىنا كەرەمەت ءان شىعارعان دۋمان عيزات ۇلىنا اقىن اعاسى جاركەن ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، العىس-باتاسىن جاۋدىرادى» دەپ جازىپتى ش ۇ ا ر بۇراتولا اۆتونوميالىق موڭعول وبلىسى جىڭ اۋدانىنىڭ تۇرعىنى، ادەبيەتشى- ۇستاز ساعيدولدا مۇساقىن ۇلى اتتى قانداسىمىز.
بەكەن قايرات ۇلى
