ايتارى مول ايتالى ەدى

ءبىرتۋار قوعام قايراتكەرى، عالىم، ۇستاز امانگەلدى ءابدىراحمان ۇلى ايتالىنى مەن 1999 -جىل ەكىنشى شاقىرىلعان پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ العاشقى وتىرىسىندا كوردىم. بۇرىن اتىن ەستىگەنىم بولماسا، كەزدەسۋدىڭ رەتى كەلمەگەن ەدى. وسى وتىرىستا ءماجىلىستىڭ كوميتەت ءتوراعالىعىنا ۇسىنىلعان كانديداتۋرالار تالقىلانعاندا، الەۋمەتتىك مادەني دامۋ كوميتەتىنىڭ باسشىلىعىنا ۇسىنىلعان ەكى- ءۇش دەپۋتاتتىڭ ىشىندە ايتالىنىڭ دا ەسىمى اتالدى. ءبىراق ول ۇسىنىسقا ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، لاۋازىمنان باس تارتتى.

امانگەلدى ءابدىراحمان ۇلىنىڭ بۇل قادامىن كەيىن ءتۇسىندىم. وتىز جىل بويى تاعدىرىن عىلىممەن بايلانىستىرعان، قيىنشىلىعى دا، قىزىقشىلىعى دا جەتەرلىك جولدا قاجىماي ەڭبەك ەتىپ كەلە جاتقان ابەكەڭ عىلىممەن اراعا لاۋازىمدى تىرلىكتى تۇسىرگىسى كەلمەگەن ەكەن.

عىلىمي الەۋەتى مول، اسىرەسە قوعامدىق قاتىناستار سالاسىن جەتىك بىلەتىن امانگەلدى ايتالى كاسىبي پارلامەنتتىڭ قالىپتاسۋىنا ەلەۋلى ۇلەس قوستى. ول زاڭ شىعارۋشى ورگاننىڭ جۇمىسىمەن تانىسقان سوڭ، وعان مىناداي باعا دا بەرگەن ەدى: «قازاقستان پارلامەنتاريزمىنىڭ دامۋى تىڭ جانە تىڭايعان جەرلەردى يگەرۋ ەمەس، بۇل - كوممۋنيستىك ديكتاتۋرانىڭ بۋلدوزەرىمەن قالىڭ اسفالت قۇيىپ، اۋىر كاتوكپەن تەگىستەپ تاستاعان توپىراعىنان پايدا بولىپ كەلە جاتقان پارلامەنتاريزم». بۇل باعا الەمدىك پارلامەنتاريزمنەن كەنجەلەپ قالعان وتاندىق زاڭ شىعارۋشى ورگاننىڭ اتقارۋشى بيلىكتى باقىلاۋ فۋنكتسياسىنا تولىق يە بولۋىن، ونىڭ قىزمەتىنىڭ كۇشتى ءارى تيىمدىلىگىن، ەل سەنىمى بيىگىنەن كورىنۋىن ويلاۋدان تۋعان ەدى. بۇل پروبلەما امانگەلدى ايتالىنىڭ «قازاقستاندىق دەموكراتيا ۇلتتىق مۇراتتى جاقتاي ما، الدە استامشىلىقتى ساقتاي ما؟»، «دەموكراتيا - حالىق تاڭداۋى»، «بىزدەگى بيلىك حالىقپەن ساناسپايتىن بولىپ ءجۇر»، اتتى ماقالالارىندا اشىق ايتىلدى.

امانگەلدى ايتالىنىڭ ازاماتتىق ۇستانىمىن نەگىزىنەن ايقىندايتىن ماسەلە ونىڭ عالىمدىق كەلبەتى مەن عىلىمي قىزمەتى ەكەنىنە داۋ جوق. قازاق حالقىنىڭ پاتشالىق رەسەيدەن، ودان كەيىنگى كەڭەس وكىمەتىنەن كورگەن زاردابى ونى ۇلت رەتىندە دامۋ جولىنان ايىردى. بۇعان «ۇلت تانۋ» اتتى وقۋلىعىنان باستالعان «ۇلت مۇراتى: دەپۋتات كوزقاراسى»، «بايسالدى ەل بايقاۋسىز قاتە جىبەرمەس»، «قازاقتى نامىسى قامشىلاسىن»، «ۇلت پەن ءدىن - تاۋەلسىزدىك ارقاۋى، ناتسيا ي رەليگيا - وسنوۆى نەزاۆيسيموستي»، «ءدىن جانە ءدىندارلىق»، «رۋحاني كەمەلدىك» اتتى عالىمنىڭ ەڭبەكتەرىندە كوتەرگەن تاقىرىپتارى دالەل بولا الادى. بۇل باعىتتاعى امانگەلدى ايتالىنىڭ جارتى عاسىردان استام قاجىرلى شىعارماشىلىق جۇمىسى الاش ارداقتىلارىنىڭ، اسىرەسە احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ يدەيالارىن ەرىكسىز ەسكە تۇسىرەدى.

نەگە بۇلاي دەيمىز؟ بىرىنشىدەن، ابەكەڭ سوناۋ وتكەن عاسىردىڭ 60-جىلدارىنىڭ اياعىنان جوعارى وقۋ ورىندارى ستۋدەنتتەرىنە ۇلت تەورياسى مەن تاجىريبەسى جونىنەن ارناۋلى كۋرس جۇرگىزىپ، ءدارىس وقىپ، ۇلت مۇراتتارىن دارىپتەدى. كەيىن وسى ماتەريالدار «ۇلت تانۋ» اتتى وقۋ قۇرالىنىڭ نەگىزىنە الىندى. ەكىنشىدەن، وسى وقۋلىعىندا كوتەرىلگەن ۇلت، مادەنيەت، ۇلتتىق يدەولوگيا، ءدىن، تاربيە، ۇلتتىق جاڭارۋ، تاعى باسقا ماسەلەلەر كەيىنگى ەڭبەكتەرىندە تولىقتىرىلا، بايىتىلا ءتۇسىپ، جاقسى جالعاسىن تاپتى. ۇشىنشىدەن، «رۋحاني كەمەلدىك» » اتتى كەڭ ماعىناداعى ۇلت جانە ءدىن تاقىرىبىنداعى عىلىمي پۋبليتسيستيكالىق ماقالالار جيناعىنىڭ مازمۇنى دا ءبىزدىڭ سۇراعىمىزعا جاۋاپ بەرەتىنى ايقىن.

رەسەي يمپەرياسىنىڭ ءشوۆينيزمى دە، كەڭەستىك جۇيە دە سان عاسىر ءومىر ءسۇرىپ كەلە جاتقان ۇلتتىق مەملەكەتتى اۆتونوميالىق قۇرىلىمعا اينالدىرىپ، حالقىمىزدىڭ ۇلتتىق قاسيەتتەرىنە تۇراقتى شابۋىل جاساعانى بەلگىلى. سول سەبەپتى امانگەلدى ايتالىنىڭ ويىنشا، بۇل ساياسات قازاقتاردى باعىندىرىپ، كوندىرىپ قانا قويعان جوق، جارتىلاي جۇتىپ تا الدى، ورىستاندىردى، ۇلتسىزداندىردى، دىنسىزدەندىردى. تاريحي جادىنان ايىرا باستادى. قازاقتى جالتاق، ايتقانعا كونگىش، ايداۋعا جۇرگىش، دەگەنگە سەنگىش ۇلتقا اينالدىرۋعا تىرىستى. احمەت بايتۇرسىن ۇلى ءوز كەزىندە: «باسقادان كەم بولماس ءۇشىن ءبىلىمدى، باي ءھام كۇشتى بولۋىمىز كەرەك. ءبىلىمدى بولۋعا وقۋ كەرەك. باي بولۋعا كاسىپ كەرەك. كۇشتى بولۋعا بىرلىك كەرەك. وسى كەرەكتەردىڭ جولىندا جۇمىس ىستەۋ كەرەك» دەپ جازدى.

راس، اقاڭ زامانىنان بەرى، قۇدايعا شۇكىر، كوپ نارسە وزگەردى. ەڭ باستىسى - ەلىمىز تاۋەلسىزدىك الدى، ءوز تىزگىنى وزىنە ءتيدى. وزگە ەلدىڭ تىكەلەي ىقپالىنان قۇتىلدىق. جەر ۇستىندەگى ادامزات قاۋىمداستىعىندا وزىندىك ورنى بار ەكى جۇزدەي مەملەكەتتىڭ بىرىنە اينالدىق. بۇل - حالقىمىزدىڭ سان عاسىرلىق ارمانى مەن ازاتتىق ءۇشىن تىنىمسىز كۇرەسىنەن تۋعان تەڭدەسى جوق وزگەرىس، باعاسى جوق بايلىق.

دەگەنمەن تاۋەلسىزدىك جىلدارى كەڭ ماعىناداعى ۇلتتىق ۇعىم توڭىرەگىندە جۇمىس تولىققاندى جۇزەگە اسقان جوق. ەڭ باستىسى - نارىقتىق ەكونوميكانى تاريحي، ۇلتتىق ەرەكشەلىگىمىزدى ەسكەرە وتىرىپ قابىلداي المادىق. ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدى رۋحاني كاپيتالعا اينالدىرا الماي، ايرىقشا ەرەكشەلىگىمىز يماندىلىق پەن ادامگەرشىلىكتى اياق استى ەتتىك. قوعامنىڭ بارلىق سالاسىندا سىبايلاس جەمقورلىق بوي كورسەتىپ، قارجى ماسەلە شەشۋدىڭ باستى كوزىنە اينالدى. وسىنداي قوردالانعان پروبلەمانى ويلاي وتىرىپ، ۇلت ماسەلەسىنىڭ مايتالمان تامىرشىسى امانگەلدى ايتالىنىڭ قازاق ارال اپاتى سياقتى مادەني اپاتقا ۇشىراعان ۇلت دەۋىنىڭ دە، «ۇلتسىزدانعان، پارمەنسىز قازاق قايتىپ كۇن كورەر» دەگەن يدەيامەن ماقالا جازۋى دا جايدان-جاي ەمەس ەدى. ەڭ قيىنى ءوزىمىزدىڭ ۇلت رەتىندە دامۋدا كەنجە قالعانىمىزدى تەرەڭ تۇسىنبەۋ، وسى باعىتتا ماقساتتى دا جۇيەلى جۇمىستىڭ السىزدىگى دەر ەدىك. سونداي اق الاش ارداقتىلارى كەڭىنەن پايدالانعان، ءوز ۇلتىنا شەكسىز بەرىلگەندىكتى ايقىندايتىن، ءبىراق كەشەگى كەڭەستىك جۇيەدە ۇرەي تۋعىزعان، ۇلتتىق رۋحتىڭ كورىنىسىندەي بولعان «ۇلتشىل» دەگەن ۇعىمعا ەلىمىز تاۋەلسىزدىككە يە بولعاندا دا ۇرەيلەنە قارايمىز.

ۇلتتىق ماسەلەنى ەشۋاقىتتا دىننەن ءبولىپ قاراۋعا بولمايدى. يسلام ءدىنى دە باسقا دىندەر سياقتى عاسىرلار بويى قالىپتاسقان، ونى ۇلتتىق قۇندىلىقتاردان اجىراتىپ الۋ مۇمكىن ەمەس. ويتكەنى ءدىن ۇلتتىق مادەنيەتكە سۇيەنسە، ۇلتتىق مادەنيەت دىننەن سۋسىندايدى. امانگەلدى ايتالىنىڭ الەمدىك دىندەرگە، اسىرەسە ونىڭ ىشىندە يسلامعا قاتىستى ويلارى ءوزىنىڭ پاراساتتى پايىمدىلىعىمەن، تولىمدى تولعانىسىمەن قۇندى. ءدىندى، يسلام ءدىنىن ساياساتتانۋشى، الەۋمەتتانۋشى رەتىندە عىلىمي فيلوسوفيالىق كوزقاراسپەن تانىپ، تەرەڭ سەزىنە بىلگەن ابەكەڭنىڭ ءۇش ءجۇز جىلداي وتارلىقتىڭ بار قاسىرەتىن، كەڭەستىك قىرعىننىڭ تالاي ويرانىن كورىپ، ءبىراق بەرىسپەي بۇگىنگى كۇنگە امان- ەسەن جەتسەك، ول ءبىزدىڭ ۇلتتىق مادەنيەتىمىزدىڭ، سالت- ءداستۇرىمىزدىڭ الەۋەتتى تىرەگى سانالاتىن يسلام ءدىنىنىڭ ارقاسى دەۋى نەگىزسىز ەمەس. ءدىن تەك ۇلتتى رۋحاني تانىم، مادەني داستۇرلەر نەگىزىندە عانا بىرىكتىرىپ قويماي، بۇقارا حالىقتى الەۋمەتتىك نەگىزدە دە ۇيىستىرىپ وتىرعانىن جاقسى تانىعان امانگەلدى ايتالى: «ءبىزدىڭ زامانىمىزدىڭ ماڭىزدى تالابى وركەنيەتتەر اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق پەن ءوزارا بايلانىستاردى قولداۋ، اسىرەسە ءدىنارالىق قارىم- قاتىناستاردى ىزگىلىك جولىنا، ءوزارا سىيلاستىققا، تولەرانتتىلىققا تاربيەلەۋ، زورلىق-زومبىلىق، كۇش قولدانۋدان باس تارتىپ، بەيبىت، پاراسات ارناسىنا بەيىمدەۋ بولىپ وتىر»، دەيدى.

«حالىقسىز مەملەكەتتىڭ بولمايتىنى سياقتى مەملەكەت تە ءدىنسىز بولمايدى. ال حالىقتىڭ سانا-سەزىمىن، ار-وجدانىن، سالت-ءداستۇرىن قالاي مەملەكەتتەن، دىننەن بولە الامىز؟ مەملەكەتتىڭ ءدىندى رەتتەۋشىلىك ءرولىن قايدا قويامىز؟ ادامنىڭ ءتانى مەن جانى سياقتى ەل حالقىنىڭ بولمىسىنا ەتەنە جاقىن، سىڭىسكەن ءدىندى مەملەكەتتەن تۇگەل اجىراتۋعا بولمايدى»، دەيدى تاعى امانگەلدى ايتالى.

بۇگىن، وكىنىشكە قاراي، ءدىننىڭ رۋحاني مانىنە جەتە كوڭىل بولە الماي، ءدىندى اقىل-ويمەن تانىماي، سىرتقى فورماسىنا ەلىكتەپ، جات اعىمداردىڭ جەتەگىنە ەرگەن جاستار كوبەيىپ بارادى. 2017 -جىلى جارىق كورگەن «ءدىن جانە ءدىندارلىق» اتتى ارناۋلى كۋرسىندا عالىم-ءدىنتانۋشى: «يسلام ءدىنى ۇلتتىق مۇددەنى قورعاۋدىڭ نەگىزىنە اينالىپ، ۇلتتىق بىرلىككە، وتارشىلدىققا قارسى كۇرەسكە جۇمىلدىرۋشى كۇش بولدى. ...دىننەن ايىرىلعان حالىق ۇلتتىق قاسيەتىنەن دە اجىرايدى، ۇلتسىزدانعان حالىق دىنىنەن دە ايىرىلادى» دەپ جازدى. بۇل - ءدىنتانۋ، ءدىن الەۋمەتتانۋى مەن پەداگوگيكا پاندەرىنىڭ وقىتۋشىلارى مەن ماگيسترانتتارىنا، ءدىن ماسەلەسىنە قىزىعۋشىلىق تانىتاتىندارعا ارنالعان ىرگەلى ەڭبەك.

امانگەلدى ايتالىنى عىلىم مەن ءبىلىمنىڭ ەلىمىزدىڭ رۋحاني ءھام مادەني كۇش- قۋاتىن، ەكونوميكاسىن ارتتىراتىن بىردەن- ءبىر فاكتور بولا الماي وتىرعانى دا از ويلاندىرعان جوق. ونىڭ «سوڭعى جىلدارى عىلىم، ءبىلىم سالاسىنداعى ءبىرىزدى ساياساتتىڭ بولماۋى، بۇل سالانى باسقارۋداعى قيسىنسىز وزگەرىستەر، نارىق دەگەن جەلەۋمەن عىلىم مەن بىلىمگە دۇڭگىرشەكتەگى تاۋار رەتىندە قاراۋ، زيالى توپ سانالاتىن عالىمداردى قايىرشىلىق دەڭگەيگە ءتۇسىرۋدىڭ استارلارى تەرەڭدە جاتىر»، دەۋى تەگىننەن-تەگىن ەمەس. ءبىلىم، اسىرەسە گۋمانيتارلىق-الەۋمەتتىك ءبىلىم ەلدىڭ تاريحىنا، وركەنيەتىنە نەگىزدەلمەسە، ۇلتىمىزعا قاۋىپتى، قاتەرلى سيپات الادى.

ءبىلىمنىڭ ەتنوستىق تامىردان ايرىلۋى سالدارىنان ونىڭ مازمۇنى دا ۇلتتىق بولمىسقا قايشى سيپاتقا كوشەدى. قازىر جوعارى جانە ورتا ارناۋلى وقۋ ورىندارىن بىلاي قويعاندا، جارتى ميلليونداي قازاق بالاسىنىڭ ورىس مەكتەپتەرىندە وقىپ جۇرگەنى دە ءبىلىم سالاسىنىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەندەردى ويلاندىرماي وتىر. بۇل ساتتە امانگەلدى ايتالىنىڭ «ءبىز رەسەيدىڭ اقپاراتتىق وتارىندامىز» دەۋىنىڭ رەتى بار. كەزىندە اباي ايتقانداي، ورىستىڭ ءتىلىن، وقۋىن، عىلىمىن بىلۋدە «پايداسىنا ورتاق بولۋمەن قاتار «زارارىنان قاشىق بولۋعا» دەگەن كورەگەن قاعيداسىنىڭ زاردابىن ءالى كورەتىن سياقتىمىز. ويتكەنى ۇلتسىزدىق قاسيەتتەر بەلەڭ الىپ، حالقىمىزدىڭ رۋحاني كەدەيشىلىككە ۇشىراۋى جالعاسىپ كەلەدى. بۇل تۋرالى ءسوز قوزعاعاندا ا. ايتالىنى ەرەكشە تولعاندىراتىن ماسەلە - ۇلتتىق ءتىلىمىزدىڭ بۇگىنگى كۇيى.

امانگەلدى ايتالى قازاق مەملەكەت قۇراۋشى ۇلت رەتىندە ەلدەگى تۇراقتىلىققا، تاتۋلىققا تاريح پەن ەل الدىندا جاۋاپتى دەپ سانايدى. ونىڭ ويىنشا، مۇنىڭ بارلىعى مەملەكەتىمىزدىڭ ۇلتتىق سيپاتىن جەتىلدىرە ءتۇسۋدى، شىنايى ۇلتتىق مەملەكەتتى قۇرۋدى قاجەت ەتەدى. ونىڭ بىرنەشە ساياسي جانە الەۋمەتتىك سەبەبى بار. بىرىنشىدەن، باس-اياعى ءۇش عاسىرعا سوزىلعان رەسەي يمپەرياسىنىڭ وتارلىق ساياساتى، سونىڭ جالعاسىنداي بولعان كەڭەستىك كەزەڭدە قازاق ۇلت رەتىندە تولىققاندى قالىپتاسا الماسا، مەملەكەت تە ءوزىنىڭ ۇلتتىق سيپاتىنا تولىق يە بولا المادى. ونىڭ زارداپتارىن قازىر قاتتى سەزىنىپ وتىرمىز.

ەكىنشىدەن، بۇگىنگى جاھاندانۋ زامانىندا حالقىمىزدىڭ اقىل- پاراساتى مەن ساناسىنا جات ءومىر ۇلگىلەرىن ەنگىزىلۋ ءۇشىن كۇرەس ءجۇرىپ جاتىر. ۇشىنشىدەن، ەگەمەن ەلدىڭ دەكلاراتسياسىندا اتاپ كورسەتىلگەن ماڭىزدى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى - ۇلتتىق مەملەكەتتىلىكتى قورعاۋ جانە نىعايتۋ سياقتى يدەيالار كوپ ۇزاماي ۇمىتىلدى. ءتىپتى رەسمي قۇجاتتاردا «ۇلتتىق مەملەكەت» دەگەندى اتاي بەرمەيمىز. «ماقساتىمىز - تۇركىستاندا ءتۇرى جاعىنان دا، مازمۇنى جاعىنان دا ۇلتتىق بولاتىن مەملەكەتتىك قۇرىلىمعا قول جەتكىزۋ. سوندا عانا حالقىمىز ءوز جەرىنىڭ ناعىز قوجاسى بولا الادى»، دەگەن مۇستافا شوقايدىڭ اسىل ويىنان حاباردار امانگەلدى ايتالى قازاق حالقىنىڭ ۇيىمداستىرۋشىلىق كۇشى باسىم بولۋعا ءتيىستى، ونسىز ول باسقا ەتنوس مۇشەلەرىن توپتاستىراتىن كوشباسشى بولا المايدى دەپ سانادى.

ۇلتتىق مەملەكەت دەگەنگە ءتيىستى كوڭىل بولمەۋ سالدارىنان حالقىمىزدىڭ ۇلتسىزدانۋىن، ۇرپاعىمىزدىڭ اتا- بابا سالتىنان الىستاپ بارا جاتقانىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. امانگەلدى ايتالى قازاق قوعامىنىڭ قازىرگى دامۋىنا تالداۋ جاساي وتىرىپ، «ۇلتارالىق باسەكەلەستىككە دايىنبىز با؟» دەگەن سۇراق قويادى دا، وعان ءوزى جاۋاپ بەرگەن ەدى. بۇگىنگى الىپ كورشىلەردىڭ ىقپالى باسەڭدەمەي وتىرعان تۇستا ءالسىز، ءالجۋاز، ەلىكتەگىش ۇلتتىڭ قارقىندى وركەندەۋىن بىلاي قويعاندا، رۋحاني ەكسپانسيا جولىمەن جۇتىلىپ كەتۋ قاۋپى دە جوق ەمەس دەدى.

قازاق قوعامىنا بۇكىل ادامزاتتىڭ تابىسى دا استە جات ەمەس. وزىق ۇلگىدەگى باسقالاردىڭ مادەنيەتىن، ادەبيەتىن، تاريحىن ءبىلۋ كەرەك. وركەنيەتتەن تاۋەلسىز ەلىمىز سىرت قالا المايدى. الەمدىك رۋحاني بۇلاقتان سۋسىنداپ وتىرۋ قاجەت. الايدا جاھاندانۋدىڭ قاۋپى دە كۇشتى. مۇنىڭ جالعىز امالىن امانگەلدى ايتالى ۇلتتىق يممۋنيتەتتى كۇشەيتە ءتۇسۋ دەپ تانيدى. اڭگىمە سول باتىستىق تاجىريبەلەردى ۇلتتىمىزدىڭ تاريحي، وزىندىك ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، ۇتىمدى پايدالانا بىلۋدە بولىپ وتىر. اسىرەسە قازاقتىڭ «مالىم - جانىمنىڭ ساداعاسى، جانىم - ارىمنىڭ ساداعاسى» دەپ مالدى جاننان، جاننان اردى جوعارى قويىپ، رۋحاني بايلىقتى باستى مۇرات ەتۋىنىڭ ءجونى بولەك.

تاۋەلسىزدىك جىلدارى قازاق سان جاعىنان دا، ساپا جاعىنان دا وزگەردى. راس كوپ نارسە جۇزەگە استى. بۇل ۇدەرىس استە توقتاعان ەمەس. ءبىراق بۇل كوپشىلىكتى قاناعاتتاندىرىپ وتىر ما؟ كەزىندە ۇلى عالىمىمىز شوقان ءۋاليحانوۆ قازاق حالقىنا الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق رەفورما كەرەك، سونىمەن قاتار ونى جۇزەگە اسىرۋدىڭ قۇرالى رەتىندە ساياسي رەفورما دا قاجەت دەگەن ەدى. وسى تۇرعىدان بۇگىنگى ساياسي وزگەرىس حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق احۋالىن جاقسارتۋعا باعىتتالۋى قاجەت. ەڭ باستىسى - حالىق بارلىق رەفورمانىڭ نەگىزگى پايدالانۋشىلارى بولعانى ءجون. ال امانگەلدى ايتالىنى سوڭعى كەزدە ۇلتتىق قۇندىلىقتار مەن ۇلتتىق يدەولوگيادان قازاقتىڭ ساناسىندا ەڭ الدىمەن، بايۋ يدەولوگياسىنىڭ باسىم بولىپ بارا جاتقانى قاتتى ويلاندىردى. «بىرەۋلەر بايلىعىن ويلاپ، ەندى بىرەۋلەر شايلىعىن ويلاپ ۇلتتىق قۇندىلىقتارعا سالقىندىقپەن قارايدى»، دەپ قازاقتىڭ ماتەريالدىق يگىلىككە دەگەن ۇمتىلىسى ۇلتتىق يدەولوگياسىنا اينالىپ بارا جاتىر ما دەپ قاۋىپتەندى.

بۇگىندە ۇلت قايراتكەرى امانگەلدى ايتالىنىڭ قوعامداعى ورنى ويسىراپ تۇر. تاۋەلسىزدىكتىڭ تۇعىرلى بولعانىن، حالقىمىزدىڭ رۋحاني كەمەلدىككە جەتۋىن ارمانداعان، قازاق قوعامىندا ناعىز دەموكراتيا ورنىققانىن، ەلىنىڭ الەمدىك وركەنيەتتەن ويىپ تۇرىپ ورىن العانىن قالايتىن عالىم كەيىنگى ۇرپاققا مول مۇرا قالدىردى. ساناتكەر تۇلعانىڭ ۇلت تاعدىرىنا قاتىستى پاراساتتى پايىمدارى - تەمىرقازىق «ۇلت تانۋ» وقۋلىعىنداعى تۇجىرىمدى ساناسىنا سىڭىرگەن جاستاردىڭ ەلىنىڭ وركەندەۋىنە قىزمەت ەتەتىنى ءسوزسىز.

ابدىجالەل باكىر،

قورقىت اتا اتىنداعى قىزىلوردا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، ساياسي عىلىمدار دوكتورى