اۋىر جۇك تيەگەن كولىكتەر ەلىمىزدىڭ جولدارى مەن بيۋدجەتىن قالاي قۇرتىپ جاتىر
استانا. KAZINFORM - ەلىمىزدە كولىكتىك باقىلاۋ سالاسى تسيفرلاندىرىلۋىنا قاراماستان لىق تيەلگەن اۋىر جۇك كولىكتەرى رەسپۋبليكانىڭ جول ينفراقۇرىلىمىنا ايتارلىقتاي زيانىن تيگىزىپ جاتىر. Kazinform اگەنتتىگىنىڭ ساۋالىنا جاۋاپ بەرگەن كولىك مينيسترلىگى دە سالماق پارامەترىن بۇزۋ دەرەكتەرىنىڭ جوعارى ەكەندىگىن جاسىرمايدى.
سيفرلىق باقىلاۋ
قازاقستان تاس جولدارىنىڭ ءار شاقىرىمى قاتەر استىندا. بۇل - اسىرا سىلتەۋ ەمەس. سەبەبى، رۇقسات ەتىلگەن شەكتەن اسىپ جۇك ارتقان اۋىر جۇك كولىكتەرى شەكتەۋلەرگە قاراماستان ەل اۋماعىندا ەركىن جۇرەدى. بۇل - تەك جول قوزعالىسى ەرەجەلەرىنىڭ بۇزىلۋى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار جول ينفراقۇرىلىمىنا جانە مەملەكەتتىڭ بيۋدجەتىنە تيگەن تىكەلەي سوققى دا.
- جولداردىڭ بۇزىلۋىنا ىقپال ەتەتىن نەگىزگى فاكتورلاردىڭ ءبىرى - رۇقسات ەتىلگەن سالماقتان اسىپ كەتكەن اۋىر جۇك كولىكتەرىنىڭ قوزعالىسى، - دەپ مويىندايدى كولىك مينيسترلىگى.
وسىعان بايلانىستى ارتىق جۇك تيەگەن جۇك كولىكتەرىنىڭ جۇرگىزۋشىلەرى سيفرلىق باقىلاۋ جۇيەلەرىنىڭ نازارىنا ءجيى ىلىگەدى. كولىك مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، قازاقستاندا قوزعالىس كەزىندە سالماقتى ولشەيتىن 56 اۆتوماتتاندىرىلعان ولشەم جۇيەسى ورناتىلعان. بۇل - ينسپەكتوردىڭ قاتىسۋىنسىز كولىكتىڭ سالماعىن قاشىقتان تىركەيتىن «ەلەكتروندى كوز» دەسەك تە بولادى.
سيفرلاندىرۋ ناتيجەسىن بەرىپ تە جاتىر. سوڭعى جىلدارى تىركەلگەن زاڭ بۇزۋشىلىقتار (جۇك سالماعىن اسىرۋ فاكتىسى بويىنشا) كوبەيدى:
2020 -جىلى - 3029
2021 -جىلى - 2966
2022 -جىلى - 2734
2023 -جىل - 3639
2024 -جىل - 3373
2025 -جىلدىڭ العاشقى 5 ايىندا - 1830.
ەگەر ءدال وسى ديناميكا ساقتالسا، وندا 2025 -جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن 4 مىڭنان استام زاڭبۇزۋشىلىق انىقتالۋى مۇمكىن. ال بۇل سوڭعى جىلدارداعى وزىندىك انتيرەكورد بولماق. الايدا، بۇل انتيرەكوردتىڭ تەك پايداسى بار دەسەك، ارتىق ايتقاندىق ەمەس. ويتكەنى، ءتارتىپ بولسا، وندا جولدارىمىز دا ءبۇتىن بولماق.
ارتىق جۇك - جول مەن بيۋدجەتكە تونگەن قاۋىپ
ەگەر ارتىق جۇكتەمە جۇيەلى ماسەلە بولسا، ونىڭ سالدارى دا جۇيەلى سيپاتقا يە بولارى تۇسىنىكتى. جولداردىڭ ءوزى مۇنداي قىسىمعا ارنالماعان. اسفالت- بەتون جابىندىسى ناقتى وستىك جۇكتەمەگە ەسەپتەلىپ جوبالانادى، ال ءتىپتى ءسال عانا ارتىق سالماقتىڭ ءوزى اۋىر زارداپتارعا اكەلەدى.
- ەگەر وسكە تۇسەتىن جۇكتەمە 1,5-2 ەسەگە ارتسا، وندا جول جابىنىنا تۇسەتىن سالماق سىزىقتىق ەمەس، گەومەتريالىق پروگرەسسيامەن ارتادى. امەريكالىق جانە ەۋروپالىق زەرتتەۋلەرگە قاراعاندا، بۇل جولدىڭ توزۋىن 8-16 ەسە جىلدامداتادى، - دەپ اتاپ ءوتتى مينيسترلىكتەن.
كولىك مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، جوسپاردان تىس جوندەۋگە جىل سايىن تەك 300 شاقىرىم جول ءۇشىن 20-30 ميلليارد تەڭگە بيۋدجەت قاراجاتى جۇمسالادى. ال I ساناتتاعى اۆتوجولدىڭ ءار شاقىرىمىن قالپىنا كەلتىرۋ قۇنى - جۇمىس كولەمىنە بايلانىستى 150-300 ميلليون تەڭگە ارالىعىندا. بۇل - جاڭا جولدار، مەكتەپتەر مەن اۋرۋحانالارعا جۇمسالۋى مۇمكىن قارجىنىڭ وزگەلەردىڭ جاۋاپسىزدىعى سالدارىنان شۇڭقىرلارعا كومىلگەن اقشامەن تەڭ.
ءبىراق بۇل - تەك اقشاعا تىرەلەتىن ماسەلە ەمەس. جولداردىڭ مەرزىمىنەن بۇرىن توزۋى اپاتتى ۋچاسكەلەردىڭ كوبەيۋىنە، جۇكتىڭ ۋاقىتىندا جەتكىزىلمەۋىنە، بيزنەس پەن مەملەكەت ءۇشىن قوسىمشا شىعىندارعا اكەلەدى.
- جوباعا سايكەس، جولدار جۇكتەمە ساقتالعان جاعدايدا 10-15 جىل قىزمەت ەتۋى ءتيىس. ءبىراق جۇيەلى ارتىق جۇكتەمە كەزىندە ولار 3-5 جىلدا جارامسىز كۇيگە تۇسەدى، - دەپ اتاپ وتەدى كولىك مينيسترلىگى.
نەگىزگى زاڭ بۇزۋشىلار - جۇكتى ءوزى اۋداراتىن كولىكتەر
اۋىر سالماقتى جۇك تاسىمالدايتىن كولىكتەر ەلىمىزدىڭ جولدارىن ءبۇلدىرىپ جاتىر. سالماق ولشەۋ قۇرالدارىنىڭ بولۋىنا قاراماستان ەلىمىزدىڭ تاس جولدارى قيىرشىق تاس، قۇم تيەگەن كولىكتەردىڭ قۇربانىنا اينالىپ وتىر.
كولىكتى باقىلاۋ بەكەتتەرىنىڭ جەتىسپەيتىندىگىن ەسكەرسەك، جاعدايدىڭ اسا مۇشكىل ەكەندىگىن بايقاۋ قيىن ەمەس سياقتى.
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا اۆتوموبيل كولىگى سالاسىنداعى باقىلاۋ نەبارى 54 كولىكتىك باقىلاۋ بەكەتى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. ءاربىر كولىكتىك باقىلاۋ بەكەتىنە 7800 شاقىرىمنان استام جول تيەسىلى، - دەپ اتاپ وتەدى كولىك مينيسترلىگىنەن.
سيفرلاندىرۋ جانە ونىڭ شاماسى
جاعدايدى وزگەرتۋ جولىندا مينيسترلىك تەحنولوگيالارعا سەنىم ارتادى. 2022 -جىلدىڭ جەلتوقسانىندا قازاقستاندا قوزعالىس كەزىندە اۆتوماتتى سالماق ولشەۋ جۇيەسىن ەنگىزەتىن جاڭا زاڭ كۇشىنە ەندى. ەندى جولدار ەكىگە بولىنەدى: جەرگىلىكتى جولداردا مۇنداي كەشەندەردى ورناتۋمەن اكىمدىكتەر، ال رەسپۋبليكالىق تراسسالاردا «قازاۆتوجول» ا ق اينالىسادى. ماقسات - ادامي فاكتوردى جويۋ جانە سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن ازايتۋ. ويتكەنى، ينسپەكتوردىڭ «تارازىسى» مەن «كوزبەن باقىلاۋى» بولماعان جاعدايدا الاياقتىققا جول جوق.
- زاڭعا سايكەس، جۇك كوتەرگىشتىگى 12 توننادان اساتىن كولىكتەر مىندەتتى تۇردە اۆتوماتتى سالماق ولشەۋ جۇيەسى ارقىلى ءوتۋى كەرەك. سالماق قوزعالىس كەزىندە ولشەنەدى، - دەپ اتاپ ءوتتى كولىك مينيسترلىگى.
تەوريالىق تۇرعىدان العاندا بۇل - تاس جولدارداعى تسيفرلىق ريەۆوليۋتسيا. ال ءىس جۇزىندە - جۇيە ەندى عانا ىسكە قوسىلىپ جاتىر جانە تولىق قامتۋعا ءالى كوپ ۋاقىت كەرەك. ءبىراق بايقاعانىمىزداي، انىقتالعان زاڭ بۇزۋشىلىقتاردىڭ ستاتيستيكاسى ءوسىپ كەلەدى. دەمەك، جۇيە جۇمىس ىستەپ تۇر.
- وسى شارالار ارقىلى اۋىر جۇك كولىكتەرىنىڭ قوزعالىسىن باقىلاۋ ماسەلەلەرىن شەشۋ جانە كولىك باقىلاۋى كەزىندەگى سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن بارىنشا ازايتۋ كوزدەلىپ وتىر، - دەدى ۆەدومستۆودان.
ەندىگى باستى مىندەت - وسى تاجىريبەنى كەڭەيتىپ، تۇسىمدەر مولشەرىمەن بايلانىستى تاعى ءبىر اسا ماڭىزدى ماسەلەنى شەشۋ.
- سالماق شەگىنەن اساتىن كولىكتەر رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە تولەمدەر تولەيدى. الايدا، تولەمدەر مەن جولعا كەلتىرىلگەن زالالدى سالىستىرۋعا دا كەلمەيدى، - دەيدى مينيسترلىكتەن.
ايتا كەتسەك، Kazinform ءتىلشىسى جول جوندەگەندە الىنعان بەلگىلەر نەگە ورنىنا قايتا قويىلمايتىنىن انىقتاپ كورگەن بولاتىن.
اۆتور
مارلان جيەمباي
