ايەلدەرىنىڭ سوزدىك قورىندا ەركەكتى بالاعاتتايتىن ءسوز جوق - الۋان ءتۇرلى حالىقتا، الۋان ءتۇرلى مىنەز بار

ءار حالىقتىڭ وزىنە عانا ءتان ءتىلى عانا ەمەس، سالت-ساناسى، ادەت-عۇرپى، ۇلتتىق ويلاۋ جۇيەسى، مىنەزى، ءدىلى بار. سوندىقتان دا مۇنداي مادەني وزگەشەلىك كوبىنەسە جاي عانا تۇسىنبەۋشىلىككە عانا ەمەس، كەي جاعدايدا جاعىمسىز قارىم-قاتىناستىڭ ورىستەۋىنە دە ۇلاسىپ جاتادى.

اعىلشىندار مەن امەريكالىق ازاماتتارمەن ۇشاقتا نە اۆتوبۋستا قاتار وتىرىپ قالساڭىز، ولاردىڭ بىردەن قاۋقىلداپ، حال-جاعداي سۇراۋى، ءسىز بىلگىڭىز كەلمەسە دە ءوزىنىڭ وتباسىلىق ءومىرى، قانشا بالاسى بارى نەمەسە ءبىرىنشى ايەلىنەن نە ءۇشىن اجىراسقانى جايىنان ءبىراز حابار بەرىپ تاستاۋى، ەرىكسىز داستارقانعا شاقىرۋى، قارىزعا اقشا ۇسىنۋى، قوشتاساردا قولىڭىزدى قۇشىرلانا قىسۋى ابدەن مۇمكىن. بۇل ءسىزدى ۇناتىپ قالعاندىعىنان ەمەس، بۇل - ولار ءۇشىن قاشاننان جازىلىپ قويىلعان، ابدەن قالىپتاسقان ادامزاتتىق ارالاسىپ-قۇرالاسۋ قاعيداسى. كەلەسى كەزدەسكەنىڭىزدە ءسىزدى كورگەنىن ەسىنە دە تۇسىرە المايدى، ەشقاشان كورمەگەندەي، بەتىڭىزگە ءبىر قاراپ كەتە بەرەدى. يزرايلدىكتەر دە وزدەرى مۇلدەم تانىمايتىن، ءبىرىنشى رەت كورىپ تۇرعان بوتەن ادامعا «ءسىز قايدا جۇمىس ىستەيسىز؟، قانشا اقشا تاباسىز؟» دەپ تىقاقتاپ سۇراق جاۋدىرۋدان ەش قىسىلمايدى.

قازاق ءۇشىن اڭگىمەلەسىپ وتىرعان ادامىنىڭ كوزىنە ۇزاق ۋاقىت قادالۋ ەرسى ءىس سانالادى. كوزىڭدى تايدىرىپ اكەتۋ - ەكىنشى ءبىر ادامعا كورسەتىلگەن قۇرمەتتىڭ، قاراپايىمدىلىقتىڭ، ۇستامدىلىقتىڭ بەلگىسى. ورىس ۇلتى دا اڭگىمە ۇستىندە قارسىداعى ادامعا قىسقا عانا كوز جۇگىرتىپ وتەدى، ال اعىلشىن تىلدىلەر ءبىر-بىرىنەن ۇزاق ۋاقىت كوز المايدى. ارابتار ودان دا ۇزاق ارباسىپ تۇرىپ الادى. اعىلشىندار ءۇشىن ءبىر-ءبىرىنىڭ كوزىنە تۋرا جانە ۇزاق ۋاقىت قاراۋ - ءوز-وزىنە دەگەن سەنىمدىلىكتىڭ، ءوز-ءوزىن قۇرمەت تۇتۋدىڭ، تۋرالىقتىڭ بەلگىسى.

كەرىسىنشە، جاپوندار قانداي جاعدايدا بولسىن ءبىر-ءبىرىنىڭ كوزىنە تۋرا قاراۋدان قاشادى. جاپونيادا ليفتىگە كىرەردە جۇرت ءبىر-بىرىنە ەرەكشە ىلتيپاتپەن جول بەرەدى، ال شىعاردا ءبىرىنشى بولىپ شىعۋدى ءوتىنۋ - وتە ەرسى ءىس سانالادى. جاپوندار ءومىر بويى ءبىر-ءبىرىن، ءسوز شىعارماي-اق، قاباقتان ۇعىسۋعا ۇيرەتەدى. جاپون ايەلدەرىنىڭ سوزدىك قورىندا ەركەكتى بالاعاتتايتىن ءسوز جوق. جاپون ينتەرنەتتەن مۋزىكا العانى ءۇشىن عالامتورعا مىندەتتى تۇردە «راقمەت» دەگەن جازۋ قالدىرادى. عىلىمي-تەحنيكالىق پروگرەستىڭ اتاسى سانالاتىن كۇنشىعىس ەلىنىڭ ازاماتتارى ءۇشىن بۇل - قالىپتى نارسە. جالپى، جاپونداردىڭ وزگەلەرمەن ارالاسۋ مادەنيەتىن تۇتاس ءبىر ەنسيكلوپەديا دەۋگە دە بولادى.

اعىلشىندار ەكەۋارا ءسوز اراسىندا «كەشىرىڭىز»، «راقمەت»، «وتىنەمىن» سەكىلدى قايىرىمداردى وتە كوپ قولدانادى. ابايسىزدا اياعىن باسىپ كەتسەڭىز، سىپايى تۇردە «اياعىڭىزدى الا قويىڭىز» دەپ ەسكەرتىپ جاتىپ، وعان دا «راقمەت» ءسوزىن قوسىپ قويادى. فرانسۋزدار كەرىسىنشە، دورەكىلەۋ بولىپ كەلەدى. اعىلشىندار بىرەۋمەن ۇرسىسىپ قالۋدى كوڭىلىنە اۋىر الىپ، ءومىر بويى ىشىندە ءتۇيىپ قالاتىن بولسا، فرانسۋزدار وعان جەڭىل قاراپ، ەرتەڭىنە تۇك بولماعانداي شاۋىپ جۇرە بەرەدى. دەگەنمەن فرانسۋزدار كەيبىر ەتيكەتتەردى قاتاڭ ساقتايدى. ماسەلەن، ەركەكتىڭ كوشەدە شاشىن تاراۋى، ايەلدىڭ ماكياجىن تۇزەۋى - ماسقارالىق. فرانسۋز ەركەگى قانداي ىستىق كۇندە دە كوشەدە كەلە جاتىپ پيدجاگىن شەشپەيدى، بۇل - بۇلجىماس قاعيدا. دەگەنمەن دارەت قىسسا، ءوتىپ جاتقان جۇرتتان قىسىلماي، وزىنە قولاي كورگەن جەرگە شاپتىرىپ تۇرا بەرەدى.

جاپون «ءسىز تەرەزەنىڭ اشىق تۇرعانىن قالاماس پا ەكەنسىز؟» دەپ سىزىلتسا، اعىلشىن «ءسىز تەرەزەنى اشا الار ما ەكەنسىز؟» دەيدى، ال وزبەك «مارحامات، تەرەزەنى اشا سالىڭىزشى»، قازاق بولسا «تەرەزەنى اشا سالىڭىزشى» دەپ قىسقا قايىرادى. تروتۋاردا ءسىزدى ەگەر كەزدەيسوق نەمىس قاعىپ كەتسە، ودان كەشىرىم كۇتپەي-اق قويىڭىز، ودان دا جاقتىرماي قاراپ، جولىڭىزدى ارى قاراي جالعاستىرا بەرگەنىڭىز ابزال. ءبىراق نەمىستەر ەشۋاقىتتا دا «سەن» دەپ سوكپەيدى، ۇرىسسا دا «ءسىز» دەۋدەن ءبىر تانبايدى. «سەن» دەپ سويلەۋ - نەمىس ءۇشىن كەشىرىلمەيتىن دورەكىلىك. نەمىستەر ۇناتپاعان نارسەسىن بەتكە تۋرا ايتادى، ءوزى جاۋاپ بەرگەندەي، سىزدەن دە انىق، تۇسىنىكتى جاۋاپ كۇتەدى.

(جالعاسى بار)

تورەعالي تاشەنوۆ

دەرەككوز: «ايقىن» گازەتى. 2013