ايەل ومىردەن وتكەندە، مولدا «توركىندەگەن بە؟» دەپ سۇرايتىن. ەتنوگراف قىزىق ءداستۇردىڭ ءمانىن ءتۇسىندىردى

الەۋمەتتىك جەلىدە توركىندەپ كەلگەن اجەنى قارسى العان باۋىرلارىنىڭ ۆيدەوسى تارادى. كادرلاردا ولار توركىندەپ كەلگەن اجەنى گۇلمەن، شاشۋمەن، ءان ايتىپ، ال كەلىندەر جاعى ءيىلىپ سالەم سالىپ قارسى العانى كورىنەدى. Massaget.kz ءتىلشىسى ەتنوگراف بولات بوپاي ۇلىمەن سۇحباتتاسىپ بۇل سالتتىڭ ءمان-ماعىناسىن سۇرادى.

«قايىن اتامنىڭ جالعىز اپكەسىنىڭ توركىندەپ كەلۋى»، - دەلىنگەن ۆيدەو جازباسىندا.

جەلى قولدانۋشىلارى جانتەبىرەنتەر كورىنىسكە جىلى لەبىزدەرىن جازعان.

«قىز بالاسىن وسىلاي قادىرلەۋ كەرەك»، «قانداي كەرەمەت كورىنىس»، «توركىندەۋ سالت- ءداستۇرى دەگەن بار، سول عوي، ايتپەسە الىستا تۇرمايدى»، «كوزىمە جاس كەلدى»، «قانداي كۇشتى، جىلاعىم كەلىپ كەتتى»، «بۇل انشەيىن توركىنگە قىدىرىپ بارۋ ەمەس، قارا شاڭىراقتا وتىرعان ءىنىسى اپالارىن كوزى تىرىسىندە وسىلاي «توركىندەتىپ» كىشىگىرىم توي جاساعان»، «ونەگە كورسەتىپ جۇرگەن قاريالارىمىز امان بولسىن! باۋىردان اسقان تۋىس جوق»، - دەيدى ولار.

جۋرناليست، تەلەجۇرگىزۋشى ءلايلا سۇلتان قىزى الەۋمەتتىك جەلىدە وسى سالت تۋرالى جازدى.

«توركىندەپ بارعان كەلىنشەك ءبىرىنشى ءبىر ۇيگە ءتۇسىپ، كەيىن اپكە-سىڭىلىسىمەن تۋعان-تۋىستارىنا قوناق بولىپ بارادى. ديشينكام «بۇرىنىراقتا ۇلكەن اپالار، كەلىنشەكتەر ومىردەن وتكەندە «توركىندەگەن بە؟» دەپ مولدا سۇرايتىن» دەيدى. ۇلگەرمەي قالعانداردى توركىنىنە اپارىپ، ءۇش جەرگە قويىپ، «توركىندەدى» دەپ ايتىپ بارىپ، ءبىر-اق جانازاسىن شىعارىپتى»، - دەپ جازدى جۋرناليست.

بولات بوپاي ۇلى قازاق داستۇرىندە بۇرىننان بۇل سالت بار ەكەنىن ايتادى.

«قازاق داستۇرىندە بۇرىننان كەلە جاتقان ۇزاتىلعان قىزدىڭ (كەلىنشەكتىڭ) توركىندەۋى دەگەن تاماشا سالت بار. ۇزاتىلىپ كەتكەن قىز ءبىر جىل وتكەن سوڭ، بالالى بولعان سوڭ ءوز ۇيىنە توركىندەپ كەلەدى. ەرەكشە جاعداي بولماسا، جىل تولماي توركىندەمەيدى. ول - تۇسكەن جەرىنە سۋداي ءسىڭسىن، بالداي باتسىن، قايىن جۇرتىنا ۇيرەنسىن، سىيلى كەلىن بولسىن دەگەن جاقسى جول. كەيدە جەر شالعاي بولسا، وندا 3-5 جىلدا دا توركىندەپ كەلەتىن بولعان. قازاق ىرىمىندا توركىندەپ كەلگەن قىزدىڭ الدىنان شاشۋ شاشىپ، جار-جار ايتىپ، قۋانىشپەن قارسى الاتىن جاقسى سالت بار»، - دەيدى ەتنوگراف.

قازاق ءۇشىن قىز توركىندەپ كەلۋى شاعىن توي ىسپەتتى بولعان ەكەن.

«ۇزاتىلعان قىز توركىندەپ كەلە جاتقاندا، ەسىك-بوساعا سىقىرلايدى دەپ كەلگەن قىزدى تورگە وتىرعىزادى. اق سارى باس قوي سويىپ، اۋىلداعى تۋىستارىن شاقىرىپ، شاعىن توي وتكىزەدى. ەرتىپ كەلگەن جيەنىنە 40 سەركەش مال تاڭبالاپ بەرىپ، جيەننىڭ دە كوڭىلىن كوتەرەدى. جيەنگە 40 سەركەش، قىزىنا ساۋىندى بۇزاۋلى سيىر بەرۋ «قىزىمىز باي، جيەن باقىتتى بولسىن، ءبىر قىزىمىز ەكەۋ بولىپ ۇيگە ورالدى، قىزىمىزعا ۇزاتىلعاندا، ەنشى بەرگەنىمىز جوق» دەگەن ويدان شىققان. قىزعا ەنشى بەرىلمەيدى. سول ەنشىنى جيەنقورىق دەگەن ىرىم جاساپ بەرەدى. بۇل - توركىندەۋدە اتقارىلاتىن جول-جورالعىلار»، - دەيدى ەتنوگراف.

ەتنوگراف بولات بوپاي ۇلىنىڭ سوزىنشە، ايەل ومىردەن وتكەن شاقتا «توركىندەگەن بە؟» دەپ سۇراۋدىڭ ءوز ءمانى بولعان. الايدا مامان قازاق «ءولىم قايدا بولسا، توپىراق تا سول جەردەن بۇيىرادى» دەپ جەرلەگەنىن ايتادى.

«ال ايەل ادام دۇنيەدەن قايتقاندا، «بۇل ايەل توركىندەگەن ايەل مە» دەپ سۇراۋ «ول ايەل تۋىستارىنان قول ۇزگەن ايەل مە، جوق توركىندەپ، تۋىستارىمەن بەرەكەدە وتكەن ايەل مە؟ دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى. ال قايتقان ايەلدىڭ ءمايىتىن ول ءۇشىن توركىنىنە اپارمايدى. ءولىم قايدا بولسا، توپىراق سول جەردەن بۇيىرادى دەپ قاي جەردە قايتىس بولسا، سول جەردە جانازاسىن شىعارىپ جەرلەيدى. ءۇش جەرگە قويىپ، توركىندەدى دەپ ايتۋدىڭ ەش ءمانى جوق. ول - ويدان شىعارىلعان جالعان ىرىم. بۇرىن ونداي ىرىم بولماعان»، - دەيدى بولات بوپاي ۇلى.

ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن ەتنوگراف دوسىمبەك قاتران قولدانىستان شىققان سالت-ءداستۇردىڭ بىرنەشەۋىن ءتىزىپ، ماعىناسىن تۇسىندىرگەن ەدى.