ارتىق اقشاڭىز بولسا، ۇيدە ۇستاماڭىز- دەپۋتات داۋلەت مۇقايەۆپەن سۇحبات

كەيىنگى كەزدە دوللار باعامى وزگەرىپ، حالىقتى ۇرەي قىستى.  ماسساگەت ءتىلشىسى دەپۋتات داۋلەت مۇقايەۆپەن سۇحباتتاسىپ، قازاقستاندىقتارعا قاجەت بولار ماڭىزدى كەڭەستەر سۇرادى.

дәулет мұқаев
Фото: Мәжіліс

«ارتىق اقشاڭىز بولسا، ۇيدە ۇستاماڭىز.. .»
داۋلەت مۇقايەۆ ارتىق اقشانى قالاي ساقتاعان ءجون ەكەنىن ايتتى. دەپۋتاتتىڭ سوزىنشە، 6 اي نەمەسە 1 جىل كولەمىندە مۇلدەم جاراتپايتىن اقشاڭىز بولسا، شەتەل ۆاليۋتاسى، سونىڭ ىشىندە ءدال قازىر دوللاردا ۇستاعان دۇرىس.

بۇدان باسقا دا جولدارى بار. بۇل تۋرالى مۇقايەۆ بىلاي دەيدى:

«قازىر قور بيرجالارى دا بار. سونىڭ ىشىندە امەريكا قور بيرجاسىنداعى كومپانيالاردىڭ اكسيالارىن الۋ ءتيىمدى. سەبەبى اقشانى شەتەل ۆاليۋتاسىندا دەپوزيتكە سالساڭىز، ورتا ەسەپپەن 1 جىلدىق ءوسىم - 1 پايىز. ال ەندى اكسيانىڭ قۇنىن بىلەسىزدەر. ءبىر ورىندا تۇرمايدى. تۇسەتىنى بار، وسەتىنى بار. ءبىراق مىقتى كومپانيالاردىڭ اكسيالارىن الساڭىز، ۇتىلمايتىنىڭىز انىق».

ال قازىر قولدا ارتىق اقشا بولعانىمەن، جۇمسالاتىن جەرى دايىن تۇرسا، ونى دوللارعا اۋىستىرىپ، ابىگەرگە ءتۇسۋدىڭ قاجەتى جوق ەكەن.

«جيناپ جاتقان اقشاڭىزدى الداعى ۋاقىتتاردا جاراتاتىن نەمەسە قازاقستان ىشىندەگى قىزمەت كورسەتۋ سالالارىندا پايدالاناتىن بولساڭىز، تەڭگەمەن ۇستاعان دۇرىس»، - دەپ كەڭەس بەردى دەپۋتات.

دوللار باعامى كوتەرىلگەندە، جاپپاي ساتىپ الۋ دۇرىس پا؟
داۋلەت مۇقايەۆتىڭ پىكىرىنشە، بۇل مۇلدەم دۇرىس ەمەس. ويتكەنى كەز كەلگەن جاعدايدا سۇرانىس ارتقان سايىن باعا دا وسە بەرەدى.

«نارىق ءبىر- ەكى اپتادا تۇراقتالادى. ونى ءوزىمىز دە كورىپ ءجۇرمىز. كەزىندە رەسەي مەن ۋكراينا اراسىندا قاقتىعىس باستالعان كەزدە دوللار بىردەن ءوسىپ، جۇرت سونى الا باستادى، ءبىراق كەيىن جاعداي قايتا تۇراقتالدى. دوللار 440 تەڭگە دەڭگەيىندە بولدى. وتكەن جولى تاعى دا دوللار 540 تەڭگەگە دەيىن ءوسىپ، ال قازىر 530 تەڭگە دەڭگەيىندە تۇر. دوللار كوتەرىلگەن تۇستا بىردەن ساتىپ العان دۇرىس ەمەس. ۋاقىت كەرەك»، - دەيدى ساراپشى.

«2025، 2026 - جىلدار وڭاي بولمايدى»
بۇعان دەيىن قارجى سالاسىنداعى ساراپشىلار الداعى جىلدار حالىققا وڭاي سوقپايتىنىن بىرنەشە مارتە ايتتى. دەپۋتات داۋلەت مۇقايەۆ تا وسىنداي پىكىردە.

«2025، 2026 - جىلدار حالىققا وڭاي بولمايدى. سەبەبى قىمباتشىلىق. قىمباتشىلىق تەندەنتسياسى بۇكىل الەمدە بولىپ جاتىر. ويتكەنى قازىرگى گەوساياسي جاعداي، ا ق ش- تاعى احۋال، پرەزيدەنتتەردىڭ اۋىسۋى، ترامپتىڭ كەلۋى سەكىلدى ماسەلەلەر بار. مۇنداي جاعدايدا اقشانى بارىنشا ۇنەمدى جۇمساۋ كەرەك. ءار اقشانىڭ وزىندىك ەسەبى بولۋى كەرەك»، - دەيدى ول.

دەپۋتات «جەتپەيتىن اقشا جەتپەيدى» دەگەن تۇسىنىكپەن ءومىر سۇرۋگە بولمايتىنىن دا ايتتى. سوندىقتان ەڭ بولماعاندا 10-15 پايىز جيناپ ۇيرەنۋ كەرەك ەكەنىن جەتكىزدى.

ايتا كەتەيىك، جۋىردا ۇكىمەت مۇشەلەرى ساراپشىلارمەن بىرگە بيۋدجەتتىك - سالىقتىق رەفورمالار جوباسىن تالقىلادى. تالقىلاۋ بارىسىندا تانىمال ساراپشى راسۋل رىسمامبەتوۆ تە 2025 - جىل قازاقستان ءۇشىن وڭاي بولمايتىنىن مالىمدەدى.

ينفلياتسيا جاعدايىندا ينۆەستيتسيانى قايدا قۇيعان دۇرىس؟
داۋلەت مۇقايەۆ ينفلياتسيا نارىقتىق ەكونوميكادا بولاتىن قالىپتى قۇبىلىس ەكەنىن، ول ءار جىلى ءارتۇرلى دەڭگەيدە بولاتىنىن ايتتى.

«ءبىر جىلدارى ينفلياتسيا 20 پايىزعا جۋىقتادى، سوڭعى جىلدارى ورتا ەسەپپەن 9-10 پايىز دەڭگەيىندە. ونىڭ دا وزىندىك دەڭگەيلەرى بار. ازىق- تۇلىك، ازىق- تۇلىك ەمەس تاۋارلاردىڭ ينفلياتسياسى، قىزمەتتىڭ ينفلياتسياسى - وسىلاردىڭ بارلىعىن ەسەپتەي كەلە ورتاق ينفلياتسيا شىعارادى. اينالىپ كەلگەندە ينفلياتسيادان قاشا المايمىز. ۋاقىت وتە كەلە اقشا دا قۇنسىزدانادى. ءبىراق اقشانىڭ قۇنسىزدانۋ دەڭگەيىنە بايلانىستى ۇلتتىق بانك دەپوزيتتەردىڭ پايىزدىق مولشەرلەمەسىن بەكىتەدى»، - دەيدى ول.

داۋلەت مۇقايەۆتىڭ ايتۋىنشا، قازىر ۇلتتىق ۆاليۋتادا اقشا ساقتايتىن بولساڭىز، بانكتەر ورتا ەسەپپەن 14-15 پايىز جىلدىق مولشەرلەمە كولەمىندە دەپوزيت بەرىپ جاتىر.

"بىلتىرعى كورسەتكىش بويىنشا ينفلياتسيا ورتا ەسەپپەن 9-10 پايىز دەڭگەيىندە. تەڭگەمەن دەپوزيتكە سالساڭىز، ينفلياتسيانىڭ دەڭگەيىمەن ەسەپتەسەك، بانك 15 پايىز كولەمىندە بەرەدى، ينفلياتسيا - 10 پايىز، سالىستىرمالى تۇردە 5 پايىز ۇتاسىز»، - دەيدى ول.

دەگەنمەن دەپۋتات ينۆەستيتسيانى بىلىمگە قۇيۋ كەرەك دەگەن پىكىردە. ونىڭ سوزىنشە، بۇدان ەشكىم ەشقاشان ۇتىلمايدى.

«ەڭ ءبىرىنشى بىلىمگە جاساعان ينۆەستيتسيانىڭ قايتىمى مول. قازىر زامان تەز وزگەرىپ، كەيبىر ماماندىقتار ەسكىرىپ جاتىر. سوعان سايكەس ادام ءبىر دەڭگەيدە وتىرا بەرمەي، ءوزىن دامىتۋى كەرەك. ءتۇرلى كۋرس، ءتۇرلى سالالاردى وقىپ، ءبىلىم دارەجەسىن كوتەرگەن ادامعا ينفلياتسيا قورقىنىش تۋدىرمايدى. كەزىندە، 2000 - جىلدارى ينفلياتسيا ودان دا جوعارى بولدى. ءبىراق اينالىپ كەلگەندە ءبىلىمى بار، ەڭبەككە قابىلەتتى، تىرشىلىك ەتەتىن ادامعا ەشقانداي ينفلياتسيا قورقىنىشتى ەمەس»، - دەيدى مۇقايەۆ.

ارتىق اقشاعا باسپانا الىپ قويۋ دۇرىس پا؟
قازاقستاندىقتاردىڭ باسىم كوپشىلىگى ارتىق اقشاعا باسپانا نەمەسە قانداي دا ءبىر مۇلىك الۋدى ءجون سانايدى. دەپۋتات وسى ماسەلەدە ءوز كوزقاراسىن ايتتى.

«قازاقتىڭ مەنتاليتەتىندە «بالاما بىردەڭە قالسىنشى، كەيىن ءوزىنىڭ باسپاناسى بولسىنشى» دەيدى. ەكى جاس توي جاساسا دا وزدەرىنىڭ ۇيلەرى بولسىنشى دەگەن ويمەن جۇرەمىز. قازاق ءۇشىن جىلجىمايتىن مۇلىك الۋ ءتيىمدى ينۆەستيتسيالاردىڭ ءبىرى دەپ ايتار ەدىم. سەبەبى ءۇي ارزاندامايدى»، - دەدى ول.

دەپۋتاتتىڭ پىكىرىنشە، ءۇي باعاسىنا نارىق، قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ قىمباتشىلىعى، قۇرىلىسشىلاردىڭ جالاقىسى، سالىق، تاعىسىن تاعى اسەر ەتەدى.

«ءبارىبىر دە قازاقتىڭ ءوزىنىڭ باسپاناسى بولعانى دۇرىس. ءبىرىنشى، ەكىنشى باسپانا - ينۆەستيتسيا. 2018 -جىلدارى ەلگە باسپاناعا باعىت بەرىپ جۇرگەن كەزدە استانا قالاسىنداعى ءبىر بولمەلى پاتەر شامامەن 10 ميلليون تەڭگە تۇراتىن. قازىر 10 ميلليون تەڭگەگە ءۇي تاپپايسىز. كەمىندە 16-17 ميلليون تەڭگە بولىپ كەتتى. ءوسىمدى قاراڭىز. 5-6 جىل ىشىندە شامامەن 60 پايىزعا ءوسىپ وتىر»، - دەيدى ساراپشى.

داۋلەت مۇقايەۆ ەكى ءۇيى بار ادام ءۇشىنشى ءۇيدى الاردا ويلانۋى قاجەت ەكەنىن ايتتى.

«ەكى ءۇيى بار ازاماتتار ءۇشىنشى ءۇي الامىن دەسە، كوممەرتسيالىق عيمارات العان دۇرىس شىعار دەر ەدىم نەمەسە ارتىق اقشاسىنا قور بيرجالارىنان كومپانيالاردىڭ اكسيالارىن العان ءجون»، - دەپ تۇيىندەدى ول.

Massaget.kz

سوڭعى جاڭالىقتار