ميكروچيپ ءوندىرىسى: الەمدىك باسەكە
جوعارى تەحنولوگيا سالاسىنداعى ەكى ەلدىڭ باسەكەلەستىگىنەن جاھان جۇرتى ۇتا ما؟
اۆستراليالىق ستراتەگيالىق ساياسات ينستيتۋتىنىڭ زەرتتەۋىنە سايكەس، قىتاي تەحنولوگيالىق ءوندىرىس تۇرعىسىنان ا ق ش- تى الدەقاشان باسىپ وزدى. اتاپ ايتقاندا، 44 تەحنولوگيالىق سالا بولسا، ونىڭ 37-سىندە شىعىس ەلى كوش باستاپ تۇر. ال ا ق ش جەتى سالادا عانا جەتەكشى ورىندا. ايتا كەتەرلىگى، ەلەكتر سحەمالاردى شىعارۋ جونىنەن دە، ونى تۇتىنۋ جونىنەن دە قىتاي نارىعى ەڭ اۋقىمدى سانالادى. ءسويتىپ، ا ق ش- تى دا، شىعىس ازيانىڭ وزگە ەلدەرىن دە الدەقاشان شاڭ قاپتىرىپ كەتكەن.
جالپى، كولىك، كومپيۋتەر، تۇرمىستىق تەحنيكاعا قاجەت ميكروسحەمالار ءوندىرىسىنىڭ 75 پايىزى شىعىس ازيانىڭ ۇلەسىندە. ياعني، تايۆان، وڭتۇستىك كورەيا مەن جاپونيا چيپتەردى كوپتەپ شىعارادى. الايدا، قىتايدىڭ بۇل رەتتە ءباسى مىقتى. ويتكەنى چيپكە قاجەتتى گەرماني مەن گالليدىڭ دۇنيەجۇزىندە 60 پايىزى اسپان استى ەلىندە وندىرىلەدى ەكەن.
احمەد بانافا، تەحنولوگيا ساراپشىسى:
- امەريكا قۇراما شتاتتارى عىلىمي زەرتتەۋلەر، پاتەنت سياقتى ءبىرقاتار باسىمدىققا يە. ال قىتايدىڭ ارتىقشىلىعى شيكىزات پەن جۇمىس كۇشىندە. سوندىقتان ا ق ش زاۋىتتارىن قىتايدا سالعىسى كەلەدى. ءسويتىپ، قىتايدىڭ ەڭ بولماسا ءبىر ارتىقشىلىعىن ءوز پايداسىنا اسىرعىسى كەلەدى.
ءوندىرىس پەن ەكسپورتتاعى قىسىم
- بىلتىر ا ق ش تەحنولوگيالىق جوبالارعا ارنالعان ەكسپورتتىق ءونىمدى قاتاڭ باقىلاۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان. «چيپتەر مەن عىلىم تۋرالى» زاڭ نورماسىنىڭ اياسىندا دجو بايدەن ميكروسحەما ءوندىرىسىن ىنتالاندىرۋعا جەڭىلدىكتەر جاساپ، ينۆەستيتسيا قۇيعىزۋدى ۇيعاردى. بۇدان كەيىن ا ق ش بىرنەشە قىتايلىق كومپانيانى نارىقتان شەتتەتۋگە كىرىستى. وتكەن ايدا اق ءۇي باسشىسى قىتايداعى ميكروچيپتەر سياقتى ماڭىزدى تەحنولوگيالارعا ينۆەستيتسيا قۇيۋعا تىيىم سالاتىن جارلىققا قول قويدى. قىتاي دا قاراپ قالمادى: وندىرىسكە قاجەت شيكىزات ەكسپورتىن شەكتەدى.
شۋ جيۋەتين ق ح ر ساۋدا مينيسترلىگىنىڭ رەسمي وكىلى:
- ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ جانە حالىقارالىق مىندەتتەمەنى ورىنداۋدا قىتايدىڭ ەكسپورتتى باقىلاۋعا قاتىستى شەشىمى ورىندى دەپ بىلەمىز. قىتايدىڭ ساۋدا مينيسترلىگى زاڭ باقىلاۋعا الىناتىن ەكسپورتتىق تاۋار تىزبەسىنە الداعى ۋاقىتتا وزگەرتۋلەر ەنگىزەدى.
ساراپشىلار مۇنداي ەكىجاقتى سانكسيانىڭ ەشكىمگە ابىروي اپەرمەيتىنىن ايتادى.
دەن يۆس، تەحنولوگيا ساراپشىسى:
- ءۇش- ءتورت جىلدان بەرى تۇرالاپ قالعان چيپ ءوندىرىسىنىڭ تىزبەگى بىرتىندەپ قالپىنا كەلىپ جاتىر. ۇزاق مەرەكەلىك دەمالىستار باستالىپ، ايفوننىڭ 15- ۇلگىسى شىققالى جاتقاندا، جاساندى ينتەللەككە نەگىزدەلگەن جاڭا تەحنولوگيانى شىعارۋداعى جانتالاستا - ءوندىرىستىڭ تۇرالاعانىن ەشكىم قالامايدى. بۇل رەتتە كەز- كەلگەن تىيىم نە قىسىم ماسەلەنى ۋشىقتىرۋى مۇمكىن.
ا ق ش جوسپارى ىسكە اسپاۋى مۇمكىن
ميكروسحەمالارعا قاتىستى قىتايعا تاۋەلدىلىكتەن ارىلۋ ءۇشىن، ا ق ش ۆەتنامدا ءوندىرىس ورىندارىن اشپاقشى. ول ءۇشىن ارينە ميللياردتاعان دوللار ينۆەستيتسيا قۇيۋ كوزدەلۋدە. ءبىراق، ۆەتنامدا جوعارى تەحنولوگيانى مەڭگەرگەن ينجەنەر از. سوندىقتان مامان تاپشىلىعى ا ق ش- تىڭ بۇل جوسپارىنا تۇساۋ سالۋ مۇمكىن دەيدى ماماندار. دەي تۇرعانمەن، اقش پرەزيدەنتى دجو بايدەننىڭ ۆەتنامعا ءىس- ساپارى كەزىندە كادر ماسەلەسى قوزعالۋى ابدەن مۇمكىن. اق ءۇي باسشىسىنىڭ ءىس- ساپارى 10- قىركۇيەككە بەلگىلەنگەن. ەكى ەلدىڭ باسەكەلەستىگىنەن الەم جۇرتى ۇتا ما دەگەن سۇراققا كەلسەك. سايىپ كەلگەندە، تۇتىنۋ نارىعى اۋقىمدى ءارى مامانداردى دايارلاۋعا دەن قويعان مەملەكەتتەر زامان كوشىنەن قالمايدى، دەيدى ساراپشىلار. ارينە، قىتاي مەن ا ق ش- تان باسىپ وزۋ وڭايعا سوقپاس.
www.24.kz
