قازاقستانعا كوشىپ كەلۋ قاعيدالارى قانداي
ونىڭ ايتۋىنشا، 2023-2027-جىلدارعا ارنالعان كوشى-قون ساياساتى تۇجىرىمداماسىن ىسكە اسىرۋ ناتيجەسىندە سوڭعى 11 جىلدا العاش رەت كوشى-قوننىڭ وڭ ءۇردىسى قالىپتاسقان. ەلىمىزگە نەگىزىنەن ت م د ەلدەرىنەن قىتاي جانە موڭعوليا مەملەكەتتەرىنىڭ ازاماتتارى تۇراقتى تۇرۋعا كەلەدى. ونىڭ ىشىندە ەڭبەككە قابىلەتتى ازاماتتار سانى 7059 ادام بولدى.
تۇراقتى تۇرۋعا كەلگەن 2520 ادامنىڭ جوعارى ءبىلىمى بار. ال 1655 ادامنىڭ ورتا كاسىپتىك ءبىلىمى بار. 2884 ادامنىڭ ورتا ءبىلىمى بار. سونىمەن بىرگە، تەحنيكالىق، ەكونوميكالىق، پەداگوگيكالىق جانە مەديتسينالىق ماماندىقتارى بار شەتەل ازاماتتارى كوبىرەك كەلىپ جاتىر.
ىشكى كوشى-قون تۇراقتالدى دەۋگە بولادى. جىل باسىنان بەرى 160 مىڭنان استام تۇرعىن ەل ىشىندە قونىس اۋدارعان، بۇل كورسەتكىش وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا %11 تومەن. مىسالى 2022-جىلدىڭ ءبىرىنشى توقسانىندا 179 مىڭ ادام قونىس اۋدارسا، بيىلعى ءبىرىنشى توقساندا 160 مىڭ ازامات ەل ىشىندە كوشكەن. بۇل رەتتە ەلدەگى ءىرى قالالارعا كوش باسىن بۇرعان ادامدار كوپ، ولاردىڭ ۇلەس سالماعى - 40 پايىز، - دەدى ا. ەرتايەۆ ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە وتكەن باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا.
سونداي-اق، سپيكەر كوشى-قون ساياساتى تۇجىرىمداماسىن ىسكە اسىرۋدىڭ نەگىزگى باعىتتارىنا ەگجەي-تەگجەيلى توقتالدى.
ءبىرىنشى باعىت - ءبىلىم يمميگراتسياسى، ونىڭ ماقساتى - قازاقستاندى عالىمدار مەن ماماندارعا تارتىمدى ەل رەتىندە، وڭىرلىك ءبىلىم بەرۋ حابى رەتىندە ايقىنداۋ. ول ءۇشىن زاماناۋي كامپۋستارى، عىلىمي زەرتحانالارى بار سالالىق ۋنيۆەرسيتەتتەردى قۇرۋ بويىنشا كەشەندى جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. سوڭعى ەكى جىلدا قازاقستاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ بازاسىندا شەتەلدىك جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ 6 فيليالى قۇرىلدى. قابىلدانعان شارالار ناتيجەسىندە بيىل شەتەلدىك ستۋدەنتتەر ۇلەسى بارشا ستۋدەنتتەردىڭ 4,1 پايىزىنان 4,4 پايزىىنا دەيىن ارتادى، - دەدى كوميتەت باسشىسى.
ەكىنشى باعىت - بيزنەس-يمميگراتسيا اياسىندا ەلدىڭ ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىعىن كەڭەيتۋ بويىنشا شارالار قابىلدانۋدا.
ءبىز ا-5 ساناتىنداعى ينۆەستورلاردى شەتەلدىك جۇمىس كۇشىنە رۇقسات الۋدان بوساتتىق. جىل باسىنان بەرى مۇنداي ينۆەستورلىق ۆيزالار 76 شەتەلدىك ازاماتقا بەرىلدى. الەۋەتتى ينۆەستورلار ءۇشىن «ءبىر ءوتىنىش» قاعيداتى بويىنشا شەتەلدىك مەكەمەلەردە ج س ن جانە ە ت س ق بەرۋ ءراسىمى وڭايلاتىلدى. وعان قوسا، ينۆەستيتسيالىق ۆيزالىق شەكتى 300 ا ق ش دوللارىنا دەيىن تومەندەتۋ جوسپارلانۋدا. وعان قوسا، ا-6 دەپ اتالاتىن ۇزاق مەرزىمدى جاڭا ينۆەستورلىق ۆيزا ءتۇرى ەنگىزىلۋدە. مۇنداي ۆيزا يەلەرىنە ەلىمىزدىڭ اۋماعىندا تۇراقتى ءۇشىن ىقتيارحات الۋ قۇقىعى بەرىلەدى، - دەدى ا. ەرتايەۆ.
شەتەلدە تابىستى بيزنەس- كەيستەرى بار ەتنيكالىق قازاقتار ءۇشىن «اتا جولى» كارتاسىن بەرۋ ءتارتىبى بەكىتىلگەن. «اتا جولى» كارتاسىنىڭ باستى ەرەكشەلىگى - شەتەلدىك قازاقتار وزگە مەملەكەتتىڭ ازاماتى بولعانىمەن، ءوز ازاماتتارىمىزبەن بىردەي قۇقىقتارعا يە بولادى.
ءۇشىنشى باعىت - قازاقستانعا بىلىكتى شەتەلدىك مامانداردى تارتۋ. بيىل 1- شىلدەدەن باستاپ ورتالىق جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارمەن بىرلەسىپ، سۇرانىسقا يە كاسىپتەردىڭ بەكىتىلگەن تىزبەسى اياسىندا ناقتى جۇمىس باستالدى. ەندى وسى تىزىمدە كاسىپتەرى بار شەتەلدىكتەر جەڭىلدەتىلگەن تارتىپپەن تۇرۋعا ىقتيارحات الۋعا ءوتىنىش بەرە الادى.
رۇقسات بەرۋدىڭ جاڭا قاعيدالارى قابىلداندى. ونىڭ باستى جاڭالىعى - ەندى ءبىر رۇقساتنامامەن بىرنەشە وڭىردە جۇمىس ىستەۋگە بولادى. جۇمىس بەرۋشى كورپوراتيۆىشىلىك اۋىس-ءتۇيىس اياسىندا شەتەلدىك جۇمىس كۇشىن تارتپاس بۇرىن الدىمەن سول ورىنعا جەرگىلىكتى ماماندى ىزدەۋى كەرەك دەگەن تالاپ الىنىپ تاستالدى. جوعارى بىلىكتى شەتەلدىك قىزمەتكەرلەرىڭ ساپاسى 81 پايىز دەڭگەيىندە ءوستى. ۇلتتىق ەڭبەك نارىعى قورعالادى. قازىر ونداعى قازاقستاندىق ماماندار ۇلەسى 95 پايىز بولىپ وتىر، - دەپ ءتۇسىندىردى كوميتەت باسشىسى.
ءتورتىنشى باعىت - ەتنوستىق يمميگراتسيا شەڭبەرىندە «قانداس» مارتەبەسىن الۋعا وتىنىشتەردى قابىلداۋ تەتىگى قايتا قارالدى. ماسەلەن، 1- شىلدەدەن باستاپ قازاقستاننىڭ كونسۋلدىقتارى شەتەلدەگى قازاقتاردىڭ وتىنىشتەرىن «ءبىر تەرەزە» قاعيداتى بويىنشا قاراي باستادى.
قانداستاردى قونىستاندىرۋدىڭ جاڭا الگوريتمى قابىلداندى. ەندى قابىلداۋ ءۇشىن ءوڭىردى ايقىنداۋ 4 نەگىزگى سانات بويىنشا جۇزەگە اسىرىلادى: جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ سۇرانىسى بويىنشا قاجەتتى كاسىپ يەلەرىن تارتۋ؛ وتباسىن قاۋىشتىرۋ؛ ۇكىمەت ايقىنداعان وڭىرلەرگە جولداما بەرۋ؛ دامۋ الەۋەتى بار ەلدى مەكەندەرگە قونىستاندىرۋ. جىل باسىنان بەرى قازاقستانعا بارلىعى 15547 مىڭ قانداس كەلدى، ونىڭ 9,6 مىڭى ەڭبەككە قابىلەتتى. ولاردىڭ بارلىعى الەۋمەتتىك قولداۋ جانە بەيىمدەۋ، جۇمىسقا ورنالاستىرۋ شارالارىمەن قامتىلدى، - دەدى اسقاربەك ەرتايەۆ.
