پرەزيدەنت الماتى قالاسىن دامىتۋ ماسەلەلەرى جونىندە كەڭەس وتكىزدى
جيىندى اشقان مەملەكەت باسشىسى بىلتىر كۇزدە الماتى جۇرتشىلىعىمەن كەزدەسۋ بارىسىندا قالانى دامىتۋدىڭ باستى باعىتتارى ايقىندالعانىن اتاپ ءوتىپ، ناتيجەسىندە الماتىنى دامىتۋدىڭ 2030 -جىلعا دەيىنگى باعدارلاماسى قابىلدانىپ، شاھاردىڭ 2040 -جىلعا دەيىنگى باس جوسپارى بەكىتىلگەنىن ايتتى.
الداعى 20 جىلدا الماتى حالقىنىڭ سانى 3 ميلليونعا جۋىقتايدى دەگەن بولجام بار. بولاشاقتا قالا ىشىندەگى بەس اۋماق ورتالىق رەتىندە داميدى. سوندا ورتالىقتاعى قازىرگى احۋال ءبىرشاما جەڭىلدەپ، بارلىق اۋدانعا بىردەي سالماق تۇسەدى. سوڭعى 10 جىلدا قالا وتە جىلدام ءارى رەتسىز ءوستى. الماتىنىڭ اۋماعى ەكى ەسەدەن استام كەڭەيدى. ءبىراق ينفراقۇرىلىمنىڭ دامۋى ءار جەردە ءارتۇرلى بولىپ وتىر. قالادا تۇرعىندار سانى ورتاشا العاندا جىل سايىن 70 مىڭ ادامعا كوبەيىپ كەلەدى. جۇمىسقا، ساباققا بارۋ ءۇشىن ىرگەلەس ەلدى مەكەندەردەن كۇن سايىن 500 مىڭ ادام الماتىعا كەلىپ كەتەدى. مۇنداي تۇيتكىلدەردى ۋاقتىلى انىقتاپ، دەر كەزىندە شەشىپ وتىرۋ قاجەت، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
كەڭەس بارىسىندا قالانىڭ كوممۋنالدىق، جول جانە الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ، سونداي- اق ءبىلىم، ەكولوگيا جانە مەديتسينا سالالارىندا قوردالانىپ قالعان پروبلەمالاردى شەشۋ جولدارى تالقىلاندى.
پرەزيدەنت الماتى قالاسىن دامىتۋعا قاتىستى نەگىزگى پروبلەمالاردى شەشۋ ءۇشىن جۇيەلى شارالار قابىلداۋ قاجەت ەكەنىن ايتتى.
مەملەكەت باسشىسى تاياۋدا «اقكەنت» ىقشام اۋدانىنداعى كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيدە بولعان ءورتتى مىسالعا كەلتىرىپ، ءورت قاۋىپسىزدىگى سالاسىنداعى احۋالدى سىنعا الدى. پرەزيدەنت توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگىنە ءورت كەزىندە ساقتالۋعا ءتيىس قاۋىپسىزدىك شارالارى جونىندە حالىقتىڭ ساۋاتىن ارتتىرۋ ءۇشىن جاپپاي وقۋ- جاتتىعۋ شارالارىن ۇيىمداستىرۋدى تاپسىردى. ال قالا اكىمدىگىنە ورتكە قارسى كۇرەس قىزمەتىنىڭ ماتەريالدىق- تەحنيكالىق بازاسىن كۇشەيتۋ ءۇشىن پارمەندى شارالار قابىلداۋ مىندەتى جۇكتەلدى.
پرەزيدەنت الماتىنىڭ ەكولوگيالىق احۋالىن جاقسارتۋ ءۇشىن قالاداعى كولىك قوزعالىسىن رەتتەپ، ەلەكتروموبيلدەرگە ارنالعان ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ قاجەت دەپ سانايدى.
قالا اكىمى ەربولات دوسايەۆ 2025 -جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن قالاداعى قوعامدىق كولىك سالاسى تولىقتاي ەكولوگيالىق ستاندارتقا كوشىرىلەتىنىن باياندادى. بۇدان بولەك، قاجەتتى ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ ارقىلى حالىقتىڭ ەلەكتروموبيلگە دەگەن سۇرانىسىن ارتتىرۋ مۇمكىندىكتەرى قاراستىرىلىپ جاتىر.
الماتى قالاسىنداعى ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمنىڭ جاي- كۇيى دە پرەزيدەنت نازارىنان تىس قالمادى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزدەگى ەڭ باستى سىن- قاتەردىڭ ءبىرى - ساپالى اۋىزسۋمەن قامتاماسىز ەتۋ. تاجىريبە كورسەتكەندەي، الماتىدا دا بۇل تۇرعىدا جاعداي ءماز ەمەس.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، شاھاردا سۋدىڭ ۇزدىكسىز بەرىلۋىنە كەدەرگى كەلتىرەتىن اپاتتى جاعدايلار تىم جيىلەپ كەتۋى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ سالاسىنداعى پروبلەمالاردى كەزەك كۇتتىرمەي شەشۋ قاجەت ەكەنىن كورسەتەدى.
قاسىم- جومارت توقايەۆ سوڭعى كەزدە سەل ءجۇرىپ، وزەن سۋلارىنىڭ لايلانۋى جيىلەپ كەتكەنى الاڭداۋشىلىق تۋعىزاتىنىن ايتتى. سونىڭ سالدارىنان شىلدە ايىنىڭ سوڭىندا كوممۋنالدىق قىزمەتتەر قالانىڭ جوعارعى بولىگىندەگى اۋدان تۇرعىندارىنا سۋ بەرۋدى شەكتەۋگە ءماجبۇر بولدى. مەدەۋ اۋدانىنداعى 50 كوپپاتەرلى ءۇي مەن 4 مىڭنان استام جەكە تۇرعىن ءۇي سۋسىز قالدى. بۇل تۇرعىنداردىڭ ورىندى نارازىلىعىن تۋعىزدى.
پرەزيدەنت ەلىمىزدىڭ ەڭ ۇلكەن شاھارىنداعى سۋ شارۋاشىلىعىن رەتكە كەلتىرۋ ءۇشىن اتقارىلۋعا ءتيىس نەگىزگى مىندەتتەردى ايقىنداپ بەردى. اتاپ ايتقاندا، ۇكىمەت پەن قالا اكىمدىگىنە مەردىگەرلەردىڭ كىناسىنەن كەشىكتىرىلگەن قارعالى سۋ جيناقتاۋ نىسانىن بيىل قازان ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن پايدالانۋعا بەرۋ، قالانىڭ سۋ شارۋاشىلىعىنا تولىق تەكسەرىس جاساۋ جانە الماتىنىڭ جوعارعى بولىگىن سۋمەن تولىق قامتۋ ءۇشىن جەراستى سۋ كوزدەرىنە گيدروگەولوگيالىق بارلاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ، سونداي- اق «بالقاش» ستانتسياسىنداعى رەزەرۆۋار مەن ءتورت سكۆاجينانىڭ قۇرىلىسىن اياقتاۋ مىندەتتەرى جۇكتەلدى.
سونىمەن قاتار پرەزيدەنت تۇرعىنداردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن جاقسارتۋعا قاتىستى ءبىرقاتار پروبلەماعا توقتالدى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ پىكىرىنشە، ەڭ الدىمەن، NEET ساناتىنا جاتاتىن جاستاردىڭ اراسىنداعى جۇمىسسىزدىق ماسەلەسىنە ايرىقشا نازار اۋدارۋ قاجەت. ۇكىمەتكە جانە اكىمدىككە جاستاردى جۇمىسپەن قامتۋ ءۇشىن ارنايى باعدارلاما ازىرلەۋ جونىندە تاپسىرما بەرىلدى.
پرەزيدەنت كوتەرگەن تاعى ءبىر ماڭىزدى ماسەلە - الماتىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى احۋال. مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، ءقازىر قالاداعى دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمدارى شامادان تىس جۇكتەمەمەن جۇمىس ىستەپ جاتىر. ابدەن توزىعى جەتكەن ينفراقۇرىلىمدى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورىنىڭ قارجىسى ەسەبىنەن جانە مەملەكەتتىك- جەكەشەلىك ارىپتەستىك نەگىزىندەگى جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ارقىلى كەشەندى تۇردە جاڭعىرتۋ قاجەت. پرەزيدەنت دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە مەديتسينا مەكەمەلەرىندەگى قارجى تاپشىلىعىن جويۋ ءۇشىن كەشەندى شارالار قابىلداۋدى تاپسىردى.
بۇدان بولەك، كەڭەس بارىسىندا الماتى ەكونوميكاسىن ءارتاراپتاندىرۋ ماسەلەلەرى تالقىلاندى. قاسىم- جومارت توقايەۆ شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتىڭ دامۋ الەۋەتىنە وڭ باعا بەردى. كەلتىرىلگەن مالىمەتتەرگە سايكەس 2022 -جىلدىڭ وزىندە الماتى مەملەكەتتىك بيۋدجەتكە ءتورت تريلليون تەڭگەدەن استام قارجى قۇيدى. قالاداعى سالىق تۇسىمدەرىنىڭ باسىم بولىگى شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ تولەمدەرىنە تيەسىلى.
پرەزيدەنت مەگاپوليستەگى بيزنەس- احۋالدى جاقسارتۋ ءۇشىن جۇيەلى شارالار قابىلداۋ جونىندە مىندەت جۇكتەدى. قاسىم- جومارت توقايەۆتىڭ پىكىرىنشە، جەكە كاپيتالدى تارتۋ، كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ باعدارلاماسىن كۇشەيتۋ، جاڭا كولىك- لوگيستيكالىق ورتالىقتارىنا قولداۋ كورسەتۋدىڭ تىڭ شارالارىن قاراستىرۋ، كرەاتيۆتى يندۋستريا، تۋريزم سالالارىن دامىتۋ الماتى ەكونوميكاسىنا تىڭ سەرپىن بەرۋگە ءتيىس.
سونىمەن قاتار جيىن بارىسىندا الماتى قالاسىنىڭ اكىمى ەربولات دوسايەۆ، پرەمەر- ءمينيستردىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى رومان سكليار، پرەمەر- ءمينيستردىڭ ورىنباسارى - ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى تامارا دۇيسەنوۆا ءسوز سويلەدى.
