قازاقستاننىڭ گۋمانيتارلىق كومەگىن جوعارى باعالاپ وتىرمىز - اۋعانستان ءمينيسترى

سوندىقتان، قازاقستان جاعى ازىق-تۇلىك، تاۋارلار مەن ءدارى- دارمەك تۇرىندەگى كومەكتى باعىتتاي وتىرىپ، اۋعانستانمەن ءوزارا ءىس-قيمىلدى جالعاستىرىپ كەلەدى. بيىل ماۋسىم ايىندا وتكەن استانا حالىقارالىق فورۋمىنىڭ پلەنارلىق سەسسياسىندا سويلەگەن سوزىندە مەملەكەت باسشىسى وسى ماسەلەگە قاتىستى ەرەكشە توقتالدى.
«ءبىز اۋعانستانداعى گۋمانيتارلىق داعدارىستى ەڭسەرۋگە بەلسەنە اتسالىسامىز. ب ۇ ۇ اياسىندا اۋعان حالقىنا جان-جاقتى كومەك كورسەتۋدىڭ قاجەتتىلىگىن اتاپ وتكىم كەلەدى. بۇل ورايدا ورتالىق ازيا جانە اۋعانستان ءۇشىن الماتىدا ب ۇ ۇ تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىنىڭ ايماقتىق ورتالىعىن قۇرۋ ماڭىزدى»، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
بۇل تۇرعىدا قازاقستان اۋعانستانمەن ساۋدا جانە گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى ودان ءارى نىعايتۋعا دايىن جانە وسى باعىتتا ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ وتىر.
اۋعانستاننىڭ جانجالدان كەيىنگى قالپىنا كەلۋىن حالىقارالىق قوعامداستىقتىڭ، اسىرەسە ايماق ەلدەرىنىڭ كومەگىنسىز ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس.
قازاقستان ءوز كەزەگىندە اۋعانستان بويىنشا كوپجاقتى كەلىسسوزدەر پروتسەستەرىنە، ونىڭ ىشىندە ب ۇ ۇ پلاتفورماسىندا كەزدەسۋلەرگە بەلسەندى قاتىسادى. مۇنداي كوپجاقتى جانە ەكىجاقتى ءوزارا ءىس- قيمىلدىڭ تيىمدىلىگى اۋعانستانعا الەمدىك قوعامداستىقتا لايىقتى ورىن الۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.
بيىل ءساۋىر ايىندا قازاقستاندىق دەلەگاتسيا پرەزيدەنت تاپسىرماسىمەن اۋعانستانعا كەزەكتى گۋمانيتارلىق جۇك جەتكىزدى. جەتكىزىلگەن گۋمانيتارلىق جۇك قۇرامىندا ءدارى- دارمەك پەن ازىق- تۇلىك قامتىلعان. ءدارى-دارمەك قوراپتارى اۋە جولى ارقىلى جەتكىزىلسە، جالپى كولەمى 5403 توننانى قۇرايتىن (81 ۆاگون) نەگىزگى گۋمانيتارلىق جۇك تەمىرجول كولىگىمەن جونەلتىلدى. گۋمانيتارلىق كومەك ازىق- تۇلىك ونىمدەرىنەن (ءسۇت كونسەرۆىلەرى، وسىمدىك مايى، ۇن، قاراقۇمىق) تۇرادى.
سونىمەن قاتار، وسى ساپار اياسىندا كابۋلدا قازاقستان جانە اۋعانستان كاسىپكەرلەرىنىڭ كەزدەسۋى ءوتتى. ارنايى ساۋدا بيزنەس- فورۋمى ۇيىمداستىرىلدى. كاسىپكەرلەردىڭ بولاشاققا ۇلكەن جوسپارلارى بار.
ب ۇ ۇ حالىق قورىنىڭ باعالاۋى بويىنشا اۋعانستان حالقى - شامامەن 40 ميلليون ادام. بۇل تۇرعىدا اۋعان نارىعى ءبىزدىڭ وندىرۋشىلەر ءۇشىن وتە تارتىمدى دەسەك بولادى. 2022 -جىلدىڭ وزىندە ەكىجاقتى ساۋدا كولەمى 1 ملرد دوللارعا جەتتى. ارينە، ءبىزدىڭ وندىرۋشىلەر، بيزنەسمەندەر اتالعان ەلگە ەكسپورتتالاتىن تاۋار تۇرلەرىن ودان ءارى كەڭەيتۋگە مۇددەلى.
استاناعا اۋعانستان دەلەگاتسياسى كەلدى
1-تامىز كۇنى استاناعا اۋعانستاننىڭ ونەركاسىپ جانە ساۋدا ءمينيسترى نۋريددين ازيزي باستاعان 210 ادامنان تۇراتىن بيزنەس- دەلەگاتسيا كەلدى. دەلەگاتسيانى اۋەجايدان ق ر پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى - ساۋدا جانە ينتەگراتسيا ءمينيسترى سەرىك جۇمانعارين كۇتىپ الدى.
قوناقتار قاتارىندا اۋعانستاننىڭ ورتالىق بانكىنىڭ باسشىلارى، ءىرى جەكە مەنشىك بانكتەردىڭ، «دا افگانيستان برەشنا شەركات» (DABS) ەنەرگەتيكالىق كومپانياسىنىڭ، «افگان تەلەكوم» (AfTel) تەلەكومۋنيكاتسيالىق كومپانياسىنىڭ، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى مەن مال شارۋاشىلىعى پالاتاسىنىڭ، ساۋدا- ينۆەستيتسيالىق پالاتاسىنىڭ، سونداي-اق اۋىل شارۋاشىلىعى، فارماتسيەۆتيكا، ونەركاسىپ، كولىك- لوگيستيكا، ينجەنەرلىك، توقىما جانە باسقا كومپانيالاردىڭ وكىلدەرى بار.
اۋعانستان ءمينيسترى نۋريددين ازيزي ءوزى باستاپ كەلگەن دەلەگاتسيا قازاقستانمەن اراداعى تاۋار اينالىمىن دامىتۋ ماقساتىمەن كەلگەنىن ايتىپ وتىر.
«ءبىز استاناعا جاقسى ۇسىنىستارمەن كەلدىك جانە ناتيجەلى ۋاعدالاستىقتار بولادى دەگەن ۇمىتتەمىز. اتاپ ايتقاندا، قازاقستان ءمينيسترىنىڭ (سەرىك جۇمانعارين) ءساۋىر ايىندا كابۋل قالاسىنا جاساعان ساپارى كەزىندەگى كەلىسىمدەر جۇزەگە اسادا دەگەن ويدامىز. ءبىز دوستىق قارىم-قاتىناستارىمىزدى، سونداي-اق ساۋدا سالاسىنداعى بايلانىستاردى دا نىعايتامىز دەپ ۇمىتتەنەمىز»، - دەدى نۋريددين ازيزي ەلوردادا تىلشىلەر سۇراعىنا جاۋاپ بەرە وتىرىپ.
2-تامىزدا قازاقستان جانە اۋعانستان كومپانيالارىنىڭ پرەزەنتاتسيالارى، كەلىسسوزدەرى ءوتتى. 3-تامىزدا بيزنەس- فورۋم جۇمىسىن باستايدى، ال 4-تامىزدا ەلوردا تۇرعىندارى مەن قوناقتارىنا اۋعان تاۋارلارىنىڭ كورمەسى (EXPO، كونگرەسس- ورتالىق) اشىلادى. كورمەدە اۋعانستاننان ءتۇرلى ازىق- تۇلىك، مىس ىدىستار، ءمارمار، كىلەمدەر، زەرگەرلىك بۇيىمدار جانە باسقا دا كوپتەگەن تاۋارلار ۇسىنىلادى.
نۋريددين ءازيزيدىڭ ايتۋىنشا، قازىر اۋعانستان جاعى ەلىمىزدەن بيداي، ۇن، سۇيىتىلعان گاز، جانارماي جانە وسىمدىك مايىن يمپورتتاپ جاتىر. ال قازاقستانعا كەپتىرىلگەن جەمىس، كىلەم، اسىل تاستار مەن مينەرالدار جەتكىزىلىپ وتىر.
ايتا كەتەيىك، قازاقستان مەن اۋعانستان اراسىنداعى تاۋار اينالىمى 2022 -جىلى $987,9 ميلليون بولدى، بۇل ونىڭ الدىنداعى جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 2,1 ەسە جوعارى ($474,3 ميلليون). وسى ورايدا، كورسەتكىشتىڭ شامامەن %90 ى قازاقستاندىق ەكسپورتقا، نەگىزىنەن وڭدەلگەن ونىمگە تيەسىلى. 2023 -جىلدىڭ 5 ايىندا ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا- ساتتىق $316,6 ميلليونعا جەتىپ، ونىڭ $310 ميلليونى قازاقستاندىق ەكسپورت بولدى.
ساراپشىلاردىڭ پايىمىنشا، قازاقستاننىڭ اۋعانستانعا ازىق-تۇلىك، مۇناي-حيميا، حيميا، مەتاللۋرگيا، جەڭىل، ماشينا جاساۋ سالالارىندا جالپى $500 ميلليوننان استام سوماعا ەكسپورت جاساۋ الەۋەتى بار.
دەلەگاتسيانىڭ وسى ساپارى اياسىندا اۋعان جاعى ترانزيت، كولىك، ينۆەستيتسيا تارتۋ باعىتىنداعى قۇجاتتارعا قول قويۋعا مۇددەلى.
«قازاقستانمەن اراداعى جىلدىق تاۋار اينالىم 1 ميلليارد ا ق ش دوللارىن قۇراعان ەدى. اتاپ ايتقاندا، قازاقستان جاعى كەيبىر اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارلارىنىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگىن اۋعانستاننان العانىن قالايمىز، ياعني وسى باعىتتاعى قارىم-قاتىناستار تالقىلانىپ جاتىر. ساۋداداعى ماڭىزدى فاكتورلاردىڭ ءبىرى - لوگيستيكا قۇنىن تومەندەتۋ. بۇگىن قازاقستان استاناسىندا تالقىلاعان تاعى ءبىر ماڭىزدى ماسەلە - بانك سەكتورى. ءبىز بۇل باعىتتا جۇمىس ىستەيتىن بولامىز. لوگيستيكا ارزانداسا، تاۋار باعاسى دا ءتيىمدى بولادى. بۇل ماسەلەنى شەشۋدە ءوزارا تيىمدىلىك بار. ويتكەنى، ول ساۋدانىڭ وسۋىنە ىقپال ەتەدى»، - دەدى نۋريددين ازيزي.
اۋعانستان ءمينيسترى قازاقستاننىڭ گۋمانيتارلىق كومەگىنە قاتىستى ءوز پىكىرىن ايتتى.
«ءبىز قازاقستان پرەزيدەنتىنە، قازاقستان ۇكىمەتىنە العىس ايتىپ جاتىرمىز. قازاقستاننىڭ گۋمانيتارلىق سالاداعى قولداۋىن جوعارى باعالايمىز. ءبىز ساۋدا سالاسىنداعى بايلانىستارعا، وسىعان دەيىنگى اۋعان حالقىنا جاسالعان كومەككە ريزامىز»، - دەدى نۋريددين ازيزي.
سونىمەن قاتار مينيستر اۋعانستاننىڭ باسقا دا ەلدەرمەن ديپلوماتيالىق ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋى ماسەلەسىنە قاتىستى ءوز ويىن جەتكىزدى. وسى ورايدا، ول جاقىندا دوحادا وتكەن كەزدەسۋدەن كەيىن وڭتايلى ناتيجە بولاتىنىنا سەنىم ارتتى. بۇل تۇرعىدا بانك سەكتورى بويىنشا شەكتەۋلەردى جويۋ ماسەلەلەرى قارالعان.
اۆتور:
رۋسلان عابباسوۆ