كۇن گالاكتيكانىڭ ىشىندە جاعالاۋداعى قۇمنىڭ ءبىر داناسىنداي - عارىش جانە قۇس جولى

جالعىز قۇس جولىنىڭ وزىندە عانا كۇن سياقتى 100 ميللياردتتان استام جۇلدىزدار بار. ياعني كۇن گالاكتيكانىڭ ىشىندە قالىڭدىعى 1 م م، كولدەنەڭى 80 م جانە ۇزىندىعى 10 ك م جاعالاۋداعى قۇمنىڭ جالعىز ءبىر داناسىنداي عانا. كوزىمىزگە وتە ۇلكەن بولىپ كورىنەتىن جەرىمىز بولسا كۇننەن 1 ميلليون ەسە كىشى.
100 ك م/ساع جىلدامدىقپەن جۇرەتىن كولىكپەن كۇنگە 170 جىلدا جەتۋگە بولادى ەكەن. ال قۇس جولىنىڭ ىشىندە كۇنگە ەڭ جاقىن جۇزلدىز الفاعا سول كولىكپەن 37400000 جىلدا جەتۋگە بولادى. ەندى قالعان جۇلدىزداردىڭ اراقاشىقتىعىن ويلاپ كورىڭىز؟
«قۇس جولى» دەپ جاز كۇندەرى تۇنگى كوكجيەكتەن باستاۋ الاتىن، گاز بەن توزاڭ تۇماندىقتارىنان جانە قۇرامىنا جەر مەن كۇن جۇيەسى ەنەتىن، شامامەن ەكى ءجۇز تريلليونعا جۋىق پلانەتا جانە جۇلدىزداردان تۇراتىن گالاكتيكانى ايتادى.
قۇسى جولى گالاكتيكاسىنىڭ ديامەترى 100 مىڭ جارىق جىلىنان استام، ال ونىڭ قالىڭدىعى 1000 جارىق جىلى شاماسىنداي بولىپ كەلەدى. (1 جارىق جىلى - 10 تريلليون ك م) گالاكتيكانىڭ ماسساسى كۇن ماسساسىنان 100 ميلليارد ەسە ارتىق. كۇن جۇيەسى سياقتى مىڭداعان جۇلدىزدار شوعىرىنان تۇرادى. عارىشتا گالاكتيكادان ميلليونداعان جارىق جىلدارى ۇزاقتىقتا وسى سياقتى ميلليونداعان گالاكتيكالار بار. بۇلاردىڭ بارلىعى ءبىرىنشى قابات اسپاندا.
ەلەمەنتتەردەگى ەلەكترون جانە نەيتوندار قالاي اينالىپ جۇرەتىن بولسا، بارلىق دەنەلەر دە عارىشتا سولاي اينالا قوزعالىپ جۇرەدى. مىسالعا، كۇن 100 ك م/س جىلدامدىقپەن گالاكتيكا سەنترىن اينالا قوزعالا وتىرىپ، ءوز ءوسى بويىنشا 240 ك م/س جىلدامدىقپەن اينالۋدا. بۇدان باسقا ۆەگا جۇلدىزىنا دا 18 ك م جىلدامدىقپەن جاقىنداۋدا. كۇن، گالاكتيكاداعى بارلىق جۇلدىزدار جانە پلانەتالار دا وسىلاي قوزعالىس حالىندە.
«بالالار الەمى» سايتى