كۇلەمىز بە، قايتەمىز؟

استانا. قازاقپارات - چارلي چاپلين مارقۇم كوزىنىڭ تىرىسىندە جۇرتتى كۇلكىگە قارىق قىلۋمەن بىرگە، ونىڭ ارعى جاعىندا اششى اقيقاتتار جاتاتىندىعىن دا ايتىپتى.

تەلەديدار ارقىلى دا كۇلكىلى جاعدايلاردى ءناسيحاتتاعان اكتەردىڭ ايتۋىنشا، كەيبىر قاسىرەتتەردىڭ ءوزى كىسىنىڭ كۇلكىسىن كەلتىرەتىن كورىنەدى. كەيدە ءوزىمىزدىڭ تەرىس تىرلىكتەرىمىز دە ەزۋ تارتتىرادى ەكەن. ءتىپتى كۇلكىلى ءولىم دە بولاتىنى اقيقات. ەندى سولار تۋرالى...

يتاليادا تۇراتىن جەتپىستەگى ارماندو پينەللي كورشىسىمەن جالعىز ورىندىقپەن پالما كولەڭكەسىندە كىم ۇزاق وتىراتىندىعىن ۇزاق سەرتتەسەدى. اقىرى جەڭىس ءوز جاعىندا ەكەندىگىنە كوز جەتكىزگەن تۇستا، ۇستىنە اعاش قۇلاپتى.

نيۋ-يوركتە ءبىر ازامات كولىك استىنا ءتۇسىپ قالادى. ءبىراق ەش جاراقات المايدى. وسى وقيعاعا كۋا بولعان «اقىلدىلاۋ» جۇرگىنشى وعان «اۋىر جاراقات الدىم» دەگەن سىلتاۋمەن وتەماقى تالاپ ەتۋىنە كەڭەس بەرەدى. ول كەلىسە كەتىپ، كولىك استىنا قاراي جىلجيدى. وكىنىشكە قاراي ءجۇرىپ كەتكەن كولىك ونى شىنىمەن دە باسىپ كەتىپتى.

پراگا قالاسىندا تۇراتىن ءبىر ايەل كۇيەۋىنىڭ كوزىنە ءشوپ سالىپ جۇرگەنىن ەستىگەن سوڭ، قىزعانىشتان ءولۋدى ءجون كورەدى. نامىسقا شىداماعان ول ءۇشىنشى قاباتتاعى ءۇيىنىڭ تەرەزەسىنەن سەكىرەدى. ءبىر قىزىعى، جۇمىستان ۇيىنە كەلە جاتقان كۇيەۋىنىڭ تۋرا ۇستىنەن تۇسەدى. اق-قاراسىن اجىراتپاي جاتىپ ولۋگە بەكىنگەن ايەل اۋرۋحاناعا ءتۇسىپ، ەسەسىنە كۇيەۋى ءتىل تارتپاي كەتىپتى.

تايۆان سەريالىن كورىپ وتىرعان ءتورت قىتايلىق جاسوسپىرىم اتجالماندى ولتىرەتىن ۋ قوسىلعان قاۋىندى جەپ، انا دۇنيەگە «ساياحاتقا» بارعىسى كەلەدى. قاتتى ۋلانعان ولار: «ەگەر ول جاقتا جامان بولسا، ءبىز قايتا ورالامىز» دەپ حات قالدىرادى. ءبىراق تورتەۋدىڭ ەكەۋى دارىگەرلەردىڭ ارقاسىندا ءتىرى قالىپ، وزگە ەكەۋى كوز جۇمىپتى.

الپينيست-ارداگەر جەرار ومەل كەزىندە ەۆەرەست شىڭىنا التى رەت كوتەرىلگەن. ءبىراق ول ءۇيىندە بولمەدەگى جارىق شامىن اۋىستىرىپ جاتىپ، ساتىدان قۇلاپ قايتىس بولىپتى.

سەكسەن جاستاعى ادەلايدا ماگنوزو شكافتان جينالمالى توسەكتى شىعارىپ، ۇيقىعا جاتادى. وكىنىشتىسى، توسەك كەنەتتەن قايتا جينالىپ كەتىپ، كەمپىر قىسىلىپ ءولىپتى.

وڭتۇستىك كورەيالىق بالىقشى اۋىنداعى بالىقتاردى ساتۋعا بەل بۋادى. قولىنداعى پىشاعىمەن جىپتەردى كەسىپ جاتقاندا، كەۋدەسىندە جانى بار بالىقتىڭ ءبىرى قۇيرىعىمەن قولىن قاعىپ جىبەرەدى. پىشاقتىڭ ۇشى بالىقشىنىڭ كەۋدەسىنە قادالىپ، ول سول جەردە ءتىل تارتپاي كەتىپتى.

نيۋ-يورك تۇرعىنى دجۋليا كارسون جۇرەك تالماسىنان قايتىس بولادى. دارىگەرلەر مارقۇمدى جەرلەۋدى ۇسىنادى. كەنەت ەسىن جيناعان «ولىك» تابىتتان باسىن كوتەرىپ، «مۇندا نە بولىپ جاتىر؟» دەپ سۇراپتى. ەسەسىنە قىزى دجۋلي قورقىنىشتان سول جەردە ءولىپ كەتىپتى.

حوشەمين قالاسىندا كوپىردەن سەكىرىپ ولمەكشى بولعان جاس قىزدى باقىلاۋعا 50 دەن استام ادام جينالادى. الايدا كوپىر كوپشىلىكتى كوتەرە الماي، جينالعاندار وزەنگە قۇلايدى. ەسەسىنە 9 ادام كوز جۇمعان. ال ولۋگە بەل بۋعان قىز ءتىرى قالىپتى.

فەرمەر ۆينسەنت كاررودجيو قويان اۋلاۋمەن شۇعىلدانادى. بىردە ول شارشاپ، دەمالماققا كوگالعا جاتا كەتەدى. ءبىرازدان سوڭ سول ماڭدا كەتىپ بارا جاتقان قويان جەردە جاتقان مىلتىقتىڭ شۇرىپپەسىن باسىپ كەتىپ، وق اڭشىعا ءتيىپتى. ءوش الۋ دەگەن وسى.

گونكونگتا 65 جاستاعى چاي ۆان-فونگ كولىك اپاتىنان امان قالعانى ءۇشىن قۇدايعا ريزاشىلىق ءبىلدىرۋ ماقساتىمەن، ءوزى تۇراتىن كوپقاباتتى ءۇيدىڭ اۋلاسىندا، وتباسىنىڭ ورتاسىندا قۇلشىلىق جاساۋعا كىرىسەدى. ءبىراق بۇل ءساتسىز قۇلشىلىق بولدى. بيىكتەن قۇلاعان ءبىر قاپ سەمەنت ونىڭ باسىنا تۇسەدى.

دجوردج ستوري ەسىمدى ازامات «ءومىر» دەپ اتالاتىن جۋرنال جارىققا شىققان كۇنى دۇنيەگە كەلەدى. ءتىپتى ونىڭ سۋرەتى جۋرنالدىڭ ءبىرىنشى بەتىندە جاريالانادى. ودان سوڭ دا باسىلىم دجوردجدىڭ ءومىرى تۋرالى ۇدايى جاريالاپ، ۇيلەنگەن كەزى، اكە بولعان ءساتى، زەينەتكەرلىككە شىققاندىعى تۋرالى دا ماقالا جاريالايدى. الايدا 2000 - جىلى مامىر ايىندا ستوري 64 جاسقا تولعاندا جۋرنال سوڭعى نومىرىن شىعارىپ، «ءومىر اياقتالدى» دەگەن تاقىرىپپەن ماقالا جاريالايدى. وكىنىشتىسى، دجوردج ستوري دە بىرنەشە كۇننەن سوڭ ينفاركتەن كوز جۇمادى.

گرەكيانىڭ ەۆيا ارالىندا تۇراتىن اميگداليا بالتا 86 جاسىندا اشتىقتان كوز جۇمادى. وسى ماسەلەنى زەرتتەي كەلگەندە، ونىڭ بانكتە 350000 فۋنت اقشاسى مەن 150 التىن كوللەكسياسى قالىپتى.

ستيۆەن حايەتت 32 جاسىندا سۇمدىق جاعدايدى باسىنان كەشىرەدى. اسقازانىنا، بۇيرەگى مەن باۋىرىنا، توق ىشەگى مەن ءوت جولدارىنا وتا جاساتادى. التى جىلدان سوڭ ورنىنان تۇرادى. ءبىراق ۇيدەگى جارىق لامپاسىن اۋىستىرىپ جاتىپ قۇلاپ، باسىنان العان جاراقاتتان قايتىس بولعان.

بونن تۇرعىنى پيتەر گرۋببەر ونەر مۇراجايىن توناۋ كەزىندە كوز جۇمدى. كۇزەتشىسى بايقاعان ول قاشىپ بارا جاتىپ، بۇرىشتان بۇرىلا بەرە بيىكتىگى ءبىر مەترلىك ستاتۋياعا سوقتىعىسىپ، جاراقاتتان قايتىس بولعان. ەكسپونات «ادىلەت قارۋى» دەپ اتالادى ەكەن.

ەگيپەتتە ۇكىمەت قىزمەتكەرى ادەل نازىم دجەرگەز لاۋازىمدى قىزمەتتە ءوسۋدى 8 جىل كۇتەدى. اقىرى قىزمەتتە جوعارىلاعانداردىڭ تىزىمىنەن ءوزىنىڭ اتى-ءجونىن كورگەندە، ول قاتتى قۋانعاننان جۇرەگى توقتاپ قالىپتى.

كاليفورنيا شتاتىندا كۇرە جولدا كەلە جاتقان كولىك جۇرگىزۋشىسى ويدا جوقتا اپاتقا ۇشىرايدى. قارسى بەتتە كەلە جاتقان كولىك سيىردى قاعىپ، ول قالىقتاعان بويى جەڭىل كولىكتىڭ الدىڭعى تەرەزەسىن سىندىرىپ، جۇرگىزۋشىنى باسىپ قالىپتى.

ۋكراينالىق براكونەر وزەنگە ەلەكتر كابەلىن تاستاپ، ونى توققا قوسادى. ولگەن بالىقتار دەمدە سۋ بەتىنە شىعادى. قاراپ تۇرىپ قارىق بولعان ول سۋدان بالىق تەرۋگە تۇسەدى. وكىنىشكە قاراي سۋعا تاستاعان سىمدى توقتان ءوشىرۋدى ۇمىتىپ كەتىپتى. اقىرى نەمەن تىنعانىن بىلەتىن بولارسىزدار.

گەرمانيادا ءبىر شەنەۋنىك حاتشى قىزبەن بىرگە كول ورتاسىندا كوڭىل كوتەرىپ جاتقاندا ۇستەرىنە نايزاعاي ءتۇسىپ ءولىپتى.

گامبۋرگتە سىراحانادا وتىرعانداردىڭ ءبىرىنىڭ ۇيالى تەلەفونى قايتا- قايتا شىرىلداپ، اينالاسىنداعىلاردىڭ مازاسىن الادى. وتىرعانداردىڭ ءبىرى ەسكەرتۋ جاساعانىنا قاراماستان، تەلەفونمەن سويلەسە بەرگەن ونى سىراعا سىلقيا تويعان ءبىر جىگىت باسىنان بوتەلكەمەن ءبىر ۇرىپ جان تاپسىرتىپتى. بۇل كەيبىرەۋلەرگە ساباق بولار وقيعا.

جاس گيمناسشى ءوزىنىڭ 17 جاسقا تولعان كۇنىندە قوناقتارعا ونەر كورسەتپەكشى بولىپ، ديۆاننان سەكىرەدى. ونەرگە سونشالىقتى بەرىل- گەنىنە قايران قالۋعا بولادى. ول 6-قاباتتاعى تەرەزەدەن دالاعا ءبىر-اق شىعىپ كەتىپتى.

جاس فرانسۋز ايەلى كولىكتى باسقارا الماي، اعاشقى سوعىسىپ قايتىس بولادى. جولاۋشى اۋىر جاراقات الىپ، ال رۋلدە وتىرعان بيكەش كوز جۇمادى. انىقتاي كەلگەندە ول برەلوك-تاماگوچيدى تاماقتاندىرامىن دەپ، ماشيناعا يە بولا الماي قالعان. قۋىرشاقتى قۇتقارعان جۇرگىزۋشى ءوزى و دۇنيەگە اتتانادى.

سانتياگو الۆارادو شاعىن ۆەلوسيپەد دۇكەنىن توناماقشى بولادى. قاراڭعى بولعاندىقتان ول قولعا ۇستايتىن ۇزىن فوناردى اۋزىنا تىستەپ الىپ، شاتىر ارقىلى سىرتقا شىقپاقشى بولادى. ءبىراق قۇلاپ كەتىپ، جەرگە بەتىمەن تۇسەدى. ال فونار قايدا قالعانىن بىلەسىز بە؟

اۋرۋحاناعا ءبىر مەزگىلدە ءتورت ادام جەتكىزىلەدى: شەللي ميۋللەر - باسىنان جاراقات السا، تيم ۆەگاس - جەڭىل كونتۋزياعا ۇشىراعان، برايان كوركوران - قىزىل ەتى جاراقاتتانعان، پامەلا كلەسيك - وڭ قولىنداعى ەكى ساۋساعى جاراقاتتانعان. ميۋللەر كۇيەۋىن جۇمىسقا اكەلىپ، بەتىنەن سۇيگەن سوڭ، ەركەلەپ، كەۋدەسىن كەرەدى. وسىنى بايقاپ قالعان تاكسي جۇرگىزۋشىسى تيم ۆەگاس رۋلگە يە بولا الماي، گوسپيتال عيماراتىنا سوعىلادى. ءدال سول كەزدە اۋرۋحانادا پامەلا كلەسيك كوركوراننىڭ ءتىسىن ەمدەپ جاتادى. قورىققانىنان سەكىرىپ كەتكەن دارىگەر كليەنتىنىڭ اۋزىن جاراقاتتايدى. ودان دا قاتتى قورىققان كوركوران كلەسيكتىڭ ەكى ساۋساعىن تىستەپ جاراقاتتاعان. ميۋللەردىڭ باسىنا شاشىراعان تەرەزە سىنىقتارى تيگەن.

پروكۋرور انتونيو مەندوزا ءوزى ەسىنە تۇسكەندە كۇلە بەرەتىن ءبىر جاعدايدى باسىنان وتكەرىپتى. ول ۆاننداعى كافەلگە قۇلاپ، تىك تۇرعان ۇيالى تەلەفونىن «جوعالتىپ» الادى. ىلە-شالا جەدەل جاردەم شاقىرتىلىپ، تەلەفوندى توق ىشەكتەن الۋ ءۇشىن ءۇش ساعات وپەراسيا جاسالادى. وتا ۇستىندە تەلەفون ءۇش رەت شىرىلداپتى.

وپەراسيا ءساتتى اياقتالعانىمەن، ءساتسىز وقيعانى ول ماڭگى ۇمىتا المايتىندىعىن ايتادى.

كورول ياكوۆ I-دىڭ كەزىندە ۋولتەر رالەي دەگەن ازامات ءولىم جازاسىنا كەسىلەدى. ول تۇرمەدەن دوسىنا حات جازىپ، ءولىم جازاسى ورىندالاتىن كۇنى الاڭعا ەرتەرەك كەلىپ، الدىنان ورىن الۋىن سۇرايدى. ويتكەنى حالىق كوپ بولادى. ال «وزىمە كەلەر بولسام، الدىن الا ورىن دايىنداپ قويدىم» دەپتى ول حاتىندا.

ريم يمپەراتورى ۆەسپاسيان ءولىمنىڭ جاقىنداعانىن سەزىپ، «مەن ەندى قۇدايعا اينالامىن» دەپ ايقايلاپتى.

رەسەي يمپەراتورلار تەاترلارىنىڭ ديرەكتورى ا. نارىشكين (1733-1826) ولەر الدىندا: «مەن ءبىرىنشى رەت تابيعات الدىنداعى ءوز قارىزىمدى وتەيمىن» دەپتى.

بەلگىلى اقىن ميحايل سۆەتلوۆ قاتەرلى ىسىكتەن كوز جۇمعانى بەلگىلى. ول تۋرا دۇنيەدەن وتەر الدىندا دوستارىنا حابارلاسىپ، ءبارىن قوناققا شاقىرىپتى.

جولداسبەك دۋاناباي

دەرەككوز: «ايقىن» گازەتى