قازاقتىڭ ماقال-ماتەلى بريتاندىق جاستاردى قالاي شابىتتاندىرادى
«ماقال- ماتەلدەر دانالىعى» جوباسىنىڭ گرانتى
«ماقال- ماتەلدەر دانالىعى» جوباسىن بيىل مالايزيالىق ارىپتەسىم، دوكتور ايزۋددين موحامەد انۋار ەكەۋمىز كيل ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تۇراقتى بولاشاق ينستيتۋتى شاعىن گرانتىن جەڭىپ العاننان كەيىن قولعا الدىق»، - دەيدى الماتىدا تۋىپ-وسكەن وكسفورد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى ولگا مۋن.
قازاقستاندىق عالىم ءوز زەرتتەۋىندە م. اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى كەنجەحان ماتىجانوۆتىڭ «قازاقتىڭ وتباسىلىق فولكلورى» مونوگرافياسىن جانە وتاندىق پۋبليتسيست گەرولد بەلگەردىڭ «قارت اۋدارماشىنىڭ جازبالارى» كىتابىن پايدالانادى.
«ءبىز ستۋدەنتتەردى تۇراقتى دامۋ ەلەمەنتتەرىنە جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋعا ۇيرەتۋگە باعىتتالعان پەداگوگيكالىق ءتاسىلدى ازىرلەۋدە قازاقتىڭ جانە مالايزيالىق ماقال-ماتەلدەردى قولدانعىمىز كەلەدى. ەكى ەلدە دە ادام مەن تابيعات اراسىنداعى قارىم-قاتىناس تۋرالى ۇرپاقتان- ۇرپاققا بەرىلىپ كەلە جاتقان ءىلىم بار، سونى ەۋروپامەن بولىسسەك دەگەن وي بار»، - دەيدى ول.
تۇراقتى دامۋ - بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن قورشاعان ورتا مەن تابيعي رەسۋرستاردى ساقتاي وتىرىپ، ادامنىڭ قازىرگى قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرۋدى كوزدەيدى. 2015 -جىلى بۇۇ- عا قاتىسۋشى ەلدەر ءوزارا بايلانىستى 17 ماقساتتى قامتيتىن تۇراقتى دامۋ سالاسىنداعى كۇن ءتارتىبىن قابىلدادى.
«قازاقتىڭ ماقال- ماتەلدەرىندە بريتاندىقتارعا بۇگىندە قالاي ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىن قايتا قاراستىرۋعا كومەكتەسەتىن تەرەڭ ماعىنا بار. قازاق جانە مالايزيالىق ماقال-ماتەلدەر ارقىلى ءبىز بريتاندىق قوعامدى وزگەرتىپ، ونى جاقسارتا تۇسكىمىز كەلەدى»، - دەيدى ولگا مۋن ءوزىنىڭ ءورشىل ماقساتى تۋرالى.
«ماقال-ماتەلدەر قازاق تىلىندە، سوندىقتان ءبىز ءوز جوبامىز ارقىلى انا ءتىلىمىز بەن مادەنيەتىمىزدىڭ الەمدەگى ءرولىن ارتتىرامىز. وسىلايشا، ماعىناسى ادامزات ءۇشىن پايدالى بولۋى مۇمكىن حالىق دانالىعىن كورسەتەمىز»، - دەدى ول.
قازاقتىڭ ماقال-ماتەلدەرى تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىمەن ۇندەس
قازاقتىڭ ماقال- ماتەلدەرىن تالداۋ نەگىزىندە جوبا اۆتورلارى بريتاندىق ستۋدەنتتەردىڭ نازارىن ءۇش تاقىرىپقا اۋدارادى: ەكونوميكالىق تيىمدىلىك، الەۋمەتتىك ىنتىماقتاستىق جانە ەكولوگيالىق جاۋاپكەرشىلىك.
«ماقال- ماتەلدەر وركەندەۋ نەمەسە اپات كوزدەرى تۋرالى ويلاۋ ارقىلى سۋ جانە جەرگىلىكتى تابيعاتتىڭ ماڭىزدى ءرولىن كورسەتەدى. تەڭدىك پەن الەۋمەتتىك كەلىسىمدى جەكە پايدادان جوعارى قويۋ ارقىلى بىرلىك پەن ءبىر-بىرىنە قامقورلىق جاساۋدىڭ ماڭىزدى ءرولىن تانىتادى»، - دەپ تۇسىندىرەدى سپيكەر.
زەرتتەۋ جوباسىنىڭ اۆتورلارى قازاق جانە مالايزيالىق ماقال-ماتەلدەرىندە ايتىلعان حالىق دانالىعى ورنىقتى دامۋدىڭ كوپتەگەن ماقساتتارىمەن ۇندەسەدى دەگەن سەنىمدە.
«مىسالى، «جامان قويشى جايلاۋىن ءبىر كۇن جەيدى، جاقسى قويشى جايلاۋىن مىڭ كۇن جەيدى» دەگەن ماقال «جامان شوپانعا جايىلىم ءبىر كۇنگە، جاقسى شوپانعا مىڭ كۇنگە جەتەدى» دەپ اۋدارىلادى. مۇنىڭ ماعىناسى تۇراقتى شەشىم الۋ ءۇشىن ۇزاق مەرزىمدى جوسپارلاۋ قاجەتتىگىن اتاپ كورسەتەدى»، - دەيدى جەرلەسىمىز.
«كۇركىرەگەن بۇلتتىڭ جاڭبىرى از» دەگەن ماقال ادامدارعا بىرلىكتىڭ مەيىرىمدىلىك پەن اگرەسسيانىڭ جوقتىعىنا نەگىزدەلەتىنىن تۇسىندىرە وتىرىپ، الەۋمەتتىك ينتەگراتسياعا ىقپال ەتەدى. تاعى ءبىر قازاق ماقال-ماتەلى - «جەرى قۇتتى بولسا، مالى ءسۇتتى بولادى». بۇل جەردەگى وي ەكوجۇيەلەردىڭ تەپە- تەڭدىگى مەن تۇتاستىعىن بۇزباي، تابيعي رەسۋرستاردى ۇقىپتى پايدالانۋ كەرەكتىگىن مەڭزەيدى.
«ءبىزدىڭ ماقسات - جوبانى ءبىر جىل ىشىندە اياقتاپ، اكادەميالىق ماقالا جازۋ. ونى كونفەرەنسيادا تانىستىرىپ، كەيىن پەداگوگيكالىق ادىستەمە دايىنداۋ. سودان سوڭ وتاندىق عالىمدارمەن قازاقستان مادەنيەتىن بىرلەسىپ زەرتتەۋگە گرانت الۋعا ءوتىنىم بەرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. وندا ادەبيەت، فيلوسوفيا، زاماناۋي ونەر قامتىلادى»، - دەپ تۇيىندەدى وتانداسىمىز.
ايتا كەتسەك، ساۋىردە ولگا مۋن ازيا جانە تاياۋ شىعىس زەرتتەۋلەر فاكۋلتەتى مەن وكسفورد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ نيزامي گاندجيەۆي ورتالىعىنىڭ ورتالىق ازيانىڭ ادەبيەتى مەن ءبىلىم بەرۋ فيلوسوفياسىن زەرتتەۋگە ارنالعان جاڭا گرانتتى جەڭىپ الدى.
بيىل ۇلى بريتانيادا قازاق حالقىنىڭ مادەنيەتى تۋرالى زەرتتەۋلەر ۇسىنىلعان بولاتىن. م. اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ عالىمدارى كەنجەحان ماتىجانوۆ، سۆەتلانا انانيەۆا جانە الميرا قاليەۆانىڭ عىلىمي باياندامالارىنىڭ تەزيستەرى ناۋرىزدا وكسفورد ۋنيۆەرسيتەتىندە وتكەن Oxford Desert Conference عىلىمي جيناعىندا جاريالاندى.
