ماۋلەن اشىمبايەۆ: ت م د ەلدەرىندەگى ج و و- لاردا قازاق ءتىلىن وقىتۋدى قولدايمىز
وعان دوستاستىققا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ پارلامەنت پالاتالارىنىڭ باسشىلارى قاتىستى. اتالعان جوعارى پارلامەنتارالىق الاڭعا قازاقستان دەلەگاتسياسىن سەنات ءتوراعاسى ماۋلەن اشىمبايەۆ باستاپ باردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.
وتىرىسقا قاتىسۋشىلاردى قۇتتىقتاي وتىرىپ، ماۋلەن اشىمبايەۆ پارلامەنتارالىق ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى دامىتۋ پەرسپەكتيۆالارى جونىندە ءوز پىكىرىن ءبىلدىردى. پالاتا سپيكەرى بۇل جۇمىستىڭ ناقتى باعىتتارىن اتاپ ءوتتى. ەڭ الدىمەن، ماۋلەن اشىمبايەۆ حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى نىعايتۋ ءۇشىن ت م د ەلدەرىنىڭ تىلدەرىن ونداعى جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقىتۋدى كۇشەيتە تۇسكەن ماڭىزدى ەكەنىن ايتتى.
«حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋدا تىلدەردى ءبىلۋ ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنى بارشاعا بەلگىلى. وكىنىشكە قاراي، ءبىز ت م د ەلدەرىنىڭ تىلدەرىن وقىتۋعا كوپ كوڭىل بولە بەرمەيمىز. ماسكەۋ مەملەكەتتىك لينگۆيستيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىندە ت م د جانە جاقىن شەت ەلدەردىڭ تىلدەرى مەن مادەنيەتتەرىنىڭ كافەدراسى بار. سول جەردە دوستاستىق ەلدەرىنىڭ تىلدەرى وقىتىلادى. ءبىز ءوز تاراپىمىزدان وسى بىرەگەي كافەدراعا قازاق ءتىلىن وقىتۋ بويىنشا قاجەتتى كومەك كورسەتۋگە دايىنبىز. سونداي- اق باسقا مامانداندىرىلعان جوعارى وقۋ ورىندارىندا دا وسىنداي كافەدرالاردى اشۋ تۋرالى ماسەلەنى قاراستىرۋعا بولادى»، - دەدى ماۋلەن اشىمبايەۆ.
وسىعان وراي سەنات ءتوراعاسى ت م د پ ا ا- نىڭ قامقورلىعىمەن جوعارى وقۋ ورىندارىندا ت م د ەلدەرىنىڭ تىلدەرىن وقىتۋدى كۇشەيتۋگە ارنالعان تاجىريبەلىك قادامداردى ايقىنداۋ قاجەتتىگىن ايتىپ، وعان عالىمداردى، ساراپشىلاردى جانە مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ وكىلدەرىن جۇمىلدىرىپ كونفەرەنتسيا وتكىزۋدى ۇسىندى. ماۋلەن اشىمبايەۆ كوتەرگەن باستامالاردىڭ تاعى ءبىرى - اسسامبلەيا اياسىندا ءوڭىر ەلدەرىنىڭ شىعارماشىلىق پەن عىلىمدا جۇرگەن زيالىلارىنىڭ قاتىسۋىمەن فورۋم وتكىزۋ. مۇنداي ءتاسىل ەلدەر اراسىنداعى مادەني- گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى ساقتاۋعا جانە دامىتۋعا ىقپال ەتەرى ءسوزسىز.
جيىندا ت م د ەلدەرىنىڭ ءوزارا ءىس- قيمىلىن ارتتىرۋ ىسىندە توتەنشە جاعدايلاردىڭ بىرلەسىپ الدىن الۋ ماسەلەسى دە ءسوز بولدى. ونىڭ ىشىندە سەيسميكالىق قاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى توتەنشە جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ، دالىرەك بولجاۋ جانە تاۋەكەلىن ازايتۋ ءۇشىن ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ ماسەلەسى تالقىلاندى.
«ت م د ەلدەرىنىڭ اۋماعىندا سەيسميكالىق تۇرعىدان قاۋىپتى ايماقتار از ەمەس. سول سەبەپتى ءبىزدىڭ ەلدەرىمىزدىڭ بۇل سالاداعى عىلىمي الەۋەتى زور. بۇگىندە سەيسمولوگيالىق، گەوفيزيكالىق جانە باسقا دا دەرەكتەرگە مونيتورينگ جۇرگىزىلىپ كەلەدى. سوندىقتان ت م د پارلامەنتارالىق اسسامبلەياسى ەلدەرىمىزدىڭ سەيسميكالىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ سالاسىنداعى ءوزارا ءىس- قيمىلىن جانداندىرۋدا جانە جەر سىلكىنىستەرىنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن بىرلەسكەن زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋدە ماڭىزدى ءرول اتقارا الادى»، - دەدى ماۋلەن اشىمبايەۆ.
پارلامەنت دەپۋتاتتارى اسسامبلەيانىڭ جالپى وتىرىسىندا ەكولوگيا، ەكونوميكا سالالارىن سيفرلاندىرۋ، سالىق سالۋ، قارجى جانە باسقا دا باعىتتارداعى مودەلدىك زاڭدار توپتاماسىن قارادى. وتىرىس كەزىندە ايتىلعانداي، مودەلدىك زاڭداردا قامتىلعان قۇقىقتىق نورمالاردى دەپۋتاتتار زاڭ شىعارۋدا قولدانادى. ءوزارا تاجىريبە الماسۋدىڭ بۇل فورماتى جالپى ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ كەلىسىلگەن تاسىلدەرىن ازىرلەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل رەتتە زاڭ جوبالارىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋعا جانە زاڭنامالىق ورگاندار جانىنداعى عىلىمي- زەرتتەۋ قۇرىلىمدارى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا ەرەكشە ءمان بەرىلەدى.
سونداي- اق سەنات ءتوراعاسى ءوز سوزىندە قازاقستاننىڭ ت م د- عا ءتوراعالىق كەزەڭىن قورىتىندىلاپ، 2023 -جىلى ت م د- عا ءتوراعالىق ەتەتىن قىرعىز رەسپۋبليكاسىن قۇتتىقتادى.
