ادام ارمانى ورىندالاتىن ايماق

استانا. قازاقپارات - ارمان... ءاربىرىمىزدىڭ قيالىمىزدىڭ ءبىر تۇكپىرىندە بۇگىپ جاتقان ارمانىمىز كوپ. ءبىر ارماننىڭ موينىنا مىنسەڭ، ەكىنشىسى الدىڭنان شىعا كەلەدى.

ءومىردىڭ ءوزى ارمانداۋدان تۇرادى دەسەك، استە قاتەلەسپەيتىن شىعارمىز. اقيىق اقىن مۇقاعاليشا ايتقاندا، ءاربىرىمىز بۇل ومىردە «ارمان قۋىپ، كەلەمىز، ارمان قۋىپ». كوركەم كوكتوبەنىڭ قاق ورتاسىندا سۋبۇرقاق بار. سول سۋبۇرقاققا تيىن تاستاپ، ارمانىڭىزدى ىشتەي ايتساڭىز، تىلەگىڭىز قابىل بولادى. بۇل - ەل اراسىندا قالىپتاسقان ىرىم. اسەم الماتىدا عانا ەمەس، تورتكۇل دۇنيەنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە ارماندى شىندىققا اينالدىراتىن ارنايى ايماقتار، مۇنارالار كوپ-اق. «Forbes» جۋرنالى الەمدە قارجىعا، دەنساۋلىق پەن ماحابباتقا قاتىستى كەز كەلگەن ارماندى ورىندايتىن ايماقتاردى ءهام كوزگە كورىنەرلىك مەكەندەردى تىزبەلەپ شىعىپتى.

1) دەلي مۇناراسى - ءۇندىستان استاناسىنىڭ ماڭايىندا ورنالاسقان. وسىدان ءبىر جارىم مىڭ جىل بۇرىن ورتا ازيا ەلدەرىن جاۋلاعان چاندارگۋپ پاتشانىڭ قۇرمەتىنە سالىنعان مۇنارانىڭ بيىكتىكى جەتى مەتر، سالماعى 6،5 توننانى قۇرايدى ەكەن. مۇنارا تازا تەمىردەن جاسالعان. 1500 جىل وتسە دە تەمىردى ءالى كۇنگە توت باسپاپتى. عالىمدار بۇل قۇبىلىستىڭ سىرىن اشا الماي تالاي الەك بولعان دەسەدى. ءبازبىر بولجامدارعا قاراعاندا، وزگە پلانەتالىقتاردىڭ جەر بەتىندە قالدىرعان بەلگىسى ەكەن. ال جەرگىلىكتى تۇرعىندار بۇل مۇنارا كەز كەلگەن دەرتتەن ايىقتىرادى دەسەدى.

2) ەراۆان مەحرابى تايلاندتىڭ بانگكوك قالاسىنىڭ قاق تورىندە ورنالاسقان. بۇل ورىندى ءزاۋلىم ۇيلەر مەن سامساعان قىمبات دۇكەندەردىڭ اراسىنان وڭاي تابۋعا بولادى. ويتكەنى اسەم گۇلدەرمەن بەزەندىرىلگەن مەحراب الىستان مەنمۇندالاپ تۇرادى. تايلاند تۇرعىندارى بۇل ورىننىڭ كيەلىلىگىنە سەنەدى. مەحرابتىڭ قاسىنا بارىپ، ىشتەي نيەت-تىلەكتەرىڭىزدى ايتساڭىز، لەزدە ورىندالادى دەگەن قاۋەسەت تە بار جۇرتشىلىق اراسىندا.

3) شوتلانديانىڭ ماري ارالىندا اقشا ەمەنى بار. ۇلى بريتانيا تۇرعىندارى اعاشتىڭ تۇبىنە تيىن تاستاسا، كەز كەلگەن ارماندار ورىندالادى دەپ سەنەدى. ەڭ قىزىعى، ەمەننىڭ ءتۇبى ارمانىن اقيقاتقا اينالدىرعىسى كەلگەن جاندار تاستاعان تيىندارعا تولىپ كەتكەن. ءتىپتى مۇندا 1828 - جىلى تاستالعان تيىندار دا بار ەكەن. ەمەننىڭ قاسىندا اقىل-ەسىنەن اداسقان ادامدارعا شيپا بولارلىق قۇدىق بولعان. الايدا كەيىن كەلە ارال تۇرعىندارى قۇدىقتىڭ «قۇدىرەتتىلىگىنە» سەنىمىن جوعالتىپ الىپتى. ءبىراق ەمەننىڭ قاسيەتىنە ءالى كۇنگە دەيىن كامىل سەنەدى.

4) ماروككودا ال-كۋتۋبيا مەشىتى بوي كوتەرگەن. اللانىڭ ءۇيى ХІІ عاسىردا سالىنعان. مەشىتتىڭ ءمىناجات ەتەتىن كۇمبەزى التىن شارلارمەن اپتالعان. اڭىزدارعا سۇيەنسەك، ءابد-ال-مۋمين سۇلتتانىڭ ايەلى رامازان ايىنىڭ كەزىندە ءۇش ءجۇزىم جەپ قويىپتى. كۇنا جاساعانىن تۇسىنگەن كەلىنشەك اللادان كەشىرىم سۇراپ، دەرەۋ اشەكەي-بۇيىمىن ەرىتىپ، مەشىت كۇمبەزىنە التىن شار ورناتۋدى بۇيىرعان ەكەن. بۇگىندە ال-كۋتۋبيا مەشىتىنە الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن تۋريستەر اعىلادى. ءداستۇر بويىنشا، ايدىڭ تولعان كەزىندە ارمان-تىلەگى بار ادام مىناجات ەتەتىن ورىنعا بارىپ، شىعىسقا قاراپ تۇرۋ كەرەك. ءدال وسى ساتتە ول اي بەتىندە التىن شارلاردى كورە قالسا، ونىڭ ارمانى ورىندالادى. ءبىراق ارمانى ورىندالعانىن قالايتىن ادامنىڭ نيەتى ءتۇزۋ بولۋى كەرەك.

5) يزرايلدىڭ ياففا قالاسىندا زاديوكالدى اۋدان بار. ياففا - الەمنىڭ كونە قالالارىنىڭ ءبىرى. بۇگىندە قالا كوشەلەرى جۇلدىز-جورامالداعى بەلگىلەرمەن اتالعان. ارمانىڭىز ورىندالسىن دەسەڭىز، ءوز بەلگىڭىزدەگى كوشەنى تاۋىپ، بەلگى سۋرەتى بار تاقتاعا قول تيگىزۋ كەرەك. ءبىراق تاقتاعا جەتۋ ءۇشىن ءبىراز كۇش جۇمساۋ قاجەت. ويتكەنى كەي تاقتالار 2،5 مەترگە دەيىنگى بيىكتىكتە ورناتىلعان.

6 . ماحابباتتا جولى بولماعان جاندار يتاليانىڭ ۆەرونا قالاسىنا بارىپ، دجۋلەتتانىڭ ۇيىنە باس سۇعۋى ءتيىس. ءۇيدىڭ اۋلاسىندا شەكسپيردىڭ ايگىلى كەيىپكەرىنىڭ ءمۇسىنى بار. جەرگىلىكتى ءداستۇر بويىنشا، دجۋلەتتانىڭ وڭ قولىنا قول تيگىزگەن ادامنىڭ ماحابباتى باياندى بولادى. سونىمەن قاتار ۆەرونا قالاسىنىڭ ورتالىعىندا كاپۋلەتتي جانۇياسىنىڭ پروتوتيپى بولعان كاپەللو جانۇياسى ءومىر سۇرگەن. ۇزاق ۋاقىت بويى تۋريستەر اتالمىش ءۇيدىڭ قابىرعالارىنا ارمان-تىلەكتەرىن جازعان ەكەن. ءبىراق ۆەرونا قالاسىنىڭ اكىمشىلىگى بۇل ىرىمعا تىيىم سالىپتى.

7) قىتايدىڭ سۋجوۋ قالاسى ەكىنشى ۆەنەسيا اتالىپ كەتكەن. بۇل قالانى ۋ ديناستياسىنان شىققان پاتشا سالعىزعان ەكەن. سول زاماتتا پاتشا الەمدەگى ەڭ كورىكتى ايماقتىڭ ءبىرىن سالعىزۋدى بۇيىرىپتى. پاتشانىڭ تىلەگى ورىندالدى. قىتايلىقتاردىڭ اراسىندا «اسپاندا جۇماق بار، ال جەردەگى جۇماق - سۋجوۋ مەن حاڭجوۋ» دەگەن ماتەل بار.سۋجوۋ قالاسىندا ءالىمساقتان سۋ كوشكىنى ءجيى ورىن الادى. قالانى اپاتتان ساقتاۋ ءۇشىن قىتايلىقتار بىرنەشە كوپىرلەر تۇرعىزىپتى. كەيىن كەلە بۇل كوپىرلەر قالانىڭ نەگىزگى ماقتانىشىنا اينالدى. كەزىندە قىتايلىقتار 1000 كوپىر سالعىزسا، بۇگىنگى كۇنى ولاردىڭ سانى 200 دى قۇراپ وتىر. ءار كوپىردىڭ وزىندىك اتاۋى دا بار. ماسەلەن، ءمانساپ كوپىرى، بايلىق كوپىرى، بەيبىتشىلىك كوپىرى، ساتتىلىك كوپىرى تاعى باسقا. وسى كوپىرلەرگە كەلىپ، ىشتەي تىلەگىن ايتقان ادامنىڭ دىتتەگەنى ورىندالادى ەكەن.

8) سۇيىمبيكە مۇناراسى تارتارستاننىڭ قازان قالاسىندا ورنالاسقان. مۇنارانىڭ سولتۇستىك-شىعىسقا قاراعان بەتى قازان كرەمىلىنىڭ ءبىر بولىگى سانالادى ءارى قازان قالاسىنىڭ نەگىزگى بەلگىسى. مۇناراعا قاتىستى بىرنەشە اڭىزدار دا بار. ماسەلەن، ءبىر اڭىزداردا مۇنارا سۇيىمبيكە حانشايىم اتالمىش مۇنارانى جارى سافا گەراي حانعا ارناپ سالعىزعان دەلىنسە، وزگە اڭىزدار مۇنارانى يۆان گروزنىي سالعىزعان دەيدى. سۇيىمبيكە حانشايىمعا عاشىق بولعان يۆان گروزنىي قازان قالاسىن باسىپ العاننان كەيىن سۇلۋعا ۇيلەنۋگە نيەت تانىتادى. ايتسە دە، حانشايىم پاتشا مۇنارا تۇرعىزسا، ونىمەن كوڭىل جاراستىراتىنىن ايتادى. بۇعان يلانعان پاتشا مۇنارا تۇرعىزادى. ءبىراق سۇيىمبيكە حانشايىم يۆان گروزنىيعا تۇرمىسقا شىقپاي، مۇنارادان سەكىرىپ كەتەدى ەكەن. قازاندا بوي كوتەرگەن مۇناراعا ادامدار ءارقيلى ارمانىن ارقالاپ كەلەدى. اسىرەسە، ماحاببات پەن ساتىلىككە قاتىستى ارماندار ورىندالادى.

9) رەسەيدىڭ حاكاسيا رەسپۋبليكاسىندا ەرەكشە تاستار بار. ولار مەڭگىرلەر دەپ اتالادى. مەڭگىرلەر - جەرگە كولبەۋ ورنالاسقان ۇلكەن تاستار. عالىمدار ءالى كۇنگە دەيىن تاستاردىڭ سىرىن ۇعا الماي الەك. كەي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، اتالمىش تاستاردى وسىدان 4000 جىل بۇرىن ءومىر سۇرگەن تايپالار تاۋدان اكەلگەن. ال كەي دەرەكتەر ەجەلگى ادامدار مەڭگىرلەردى ادامدى ەمدەۋ ءۇشىن قولدانعان دەيدى. ءار مەڭگىردىڭ وزىندىك اتاۋى دا بار. ماسەلەن، ءبىر مەڭگىر ۋلۋس-حۋرتۋياح-تاس دەپ اتالادى. بۇل ءسوزدىڭ اۋدارماسى «ىرى تاستان جاسالعان كەمپىردىڭ ءمۇسىنى» دەگەندى بىلدىرەدى. شىن مانىندە، تاستا ايەلدىڭ بەتى مەن كەۋدەسى جانە ءىشى بەينەلەنگەن. مەڭگىرلەردىڭ وزىندىك ماگيالىق قاسيەتى بار دەسەدى جەرگىلىكتى جۇرت. تەك تاستى ءۇش رەت اينالىپ ءوتىپ، قولىمەن تاستى ۇستاپ، ارمانىڭىزدى ەلەستەتۋ كەرەك.

ارينە، اتالعان ايماقتارعا بارا قالساق، ارمانىمىز تۇگەلدەي شىندىققا ۇلاسادى دەگەن ءسوز ەمەس. بۇل - جاي عانا ادامنىڭ سەنىمى شىعار. ارمان ورىندالۋ ءۇشىن تاۋ-تاستى ءهام ەل-ەلدى ارالاۋدىڭ قاجەتى دە شامالى. تەك نيەتىمىز ءتۇزۋ، ارمانىمىز اسقاق بولعانى ابزال. ال ىزگى ارماندار، كىرشىكسىز تازا تىلەكتەر ورىندالاتىنى داۋسىز.

ايگەرىم باقىت قىزى

دەرەككوز: «ايقىن» گازەتى