عاجايىپ ادامدار

استانا. قازاقپارات - ادامنىڭ مۇمكىندىگى شەكسىز ەكەنى بۇگىندە تولىقتاي دالەلدەنگەن. دۇنيەدە ەرەكشە قابىلەتتى ادامدار كوپ.

ولاردىڭ تولىق ءتىزىمىن جاساپ شىعۋ قيىن شىعار. دەگەنمەن زەرتتەۋشىلەر تاۋەكەلگە بەل بۋىپ، بارشانى تاڭداي قاقتىرار ايرىقشا قابىلەتتى ون ادامنىڭ ءتىزىمىن جاساپ كورىپتى. ولاردى رەيتينگ نەگىزىندە، رەت رەتىمەن ورنالاستىرۋ دا مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان ءبىز ولاردى كەزدەيسوق رەت بويىنشا اڭگىمەگە ارقاۋ ەتەلىك.

بريتانيادا 1979 - جىلى دۇنيەگە كەلگەن دانيەل تاممەت دەگەن جىگىت ويلاۋ قابىلەتىنىڭ ەرەكشەلىگىمەن كوزگە تۇسەدى. ول ماتەماتيكالىق ەسەپتەردى ءتۇرلى تاسىلدەر بويىنشا شىعارۋدان جانە ءتىل ۇيرەنۋ جونىنەن الدىنا جان سالمايدى ەكەن. تاممەت 10000-عا دەيىنگى كەز كەلگەن ساندى ەشقانداي دا ەسەپتەگىش قۇرالسىز-اق ءوزارا كوبەيتىپ-ءبولىپ، الىپ-قوسىپ، ءتۇرلى ەسەپتەر شىعار الاتىن كورىنەدى. ال ونىڭ ءتىل ءبىلۋ تۇرعىسىنداعى قابىلەتىنە كەلەر بولساق، ايرىقشا زەيىندى جىگىت اعىلشىن، فرانسۋز، فين، نەمىس، ەستون، يسپان، رۋمىن، يسلاند، ليتوۆ، ۆالي جانە ەسپەرانتوشا ەركىن سويلەي الادى ەكەن. ارينە، الەمدە بۇدان دا كوپ تىلدەردى مەڭگەرگەن پوليگلوتتار جەتكىلىكتى. دەگەنمەن مامانداردى تاڭعالدىرىپ وتىرعانى، تاممەتتىڭ ءتىلدى وتە قىسقا مەرزىمدە مەڭگەرىپ كەتە الاتىنى. ماسەلەن، ول يسلاندا ءتىلىن جەتى كۇننىڭ ىشىندە مەڭگەرىپ شىعىپتى.

سول سياقتى بەن اندەرۆۋد دەگەن امەريكالىق ازامات ەكى بىردەي كوز قاراشىعىنىڭ جوقتىعىنا قاراماستان ەلدى تاڭعالدىرعان. ءۇش جاسىندا ول راك اۋرۋىنا شالدىعىپ، جانارىنان ايىرىلعان ەكەن. ءبىراق سوعان قاراماستان بەن باسكەتبول ويناپ، ۆەلوسيپەد تەۋىپ، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانادى. سويتسە تاعدىردىڭ تالكەگىنە ۇشىراعان جىگىت دىبىس-جاڭعىرىق ارقىلى (ەحولوكاسيا) قوزعالۋدىڭ امالدارىن ۇيرەنە ءبىلىپتى. كەز كەلگەن ادام ەستىپ، ايىرا بەرمەيتىن دىبىستاردىڭ ارقاسىندا ول كەز كەلگەن زاتتى ايىرا بىلەدى ەكەن. بەن اندەرۆۋد زەرتتەۋشىلەردىڭ پايىمىنشا، دەلفين جانۋارى سياقتى اينالاسىن دىبىس ارقىلى سەزىنە الاتىن الەمدەگى جالعىز ادام بولىپ تابىلادى.

«رەزەڭكە ادام» دەگەن لاقاپ اتتى يەلەنگەن امەريكالىق اكتەر ءارى تەلەجۇلدىز دانيەل سميت بولسا دەنەسىنىڭ يىلگىش-مايىسقاقتىعىمەن دارالانادى. ادامنىڭ ويىنا كەلمەيتىن ادىستەردى جاساي الاتىن بۇل ازامات بەس رەت گيننەسستىڭ رەكوردتار كىتابىنا ەنىپ، ۇلكەن قۇرمەتكە بولەنىپتى. ونىڭ دەنەسىن قالاي باسقاراتىنىن سوزبەن ايتىپ جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس. دانيەل سميتكە ەلىكتەپ، ول جاساعان تريۋكتاردى قايتالاۋعا ۇمتىلاتىندار ونىڭ اسقان شەبەرلىگىن ەرىكسىز مويىندايدى.

1950 - جىلى فرانسيادا دۇنيەگە كەلگەن مايكل لوتيتو دەگەن ازامات «تالعاماي جۇتقىش» دەگەن جاناما اتقا يە بولىپتى. الدىنا كەلگەننىڭ ءبارىن اسقازانعا توعىتا بەرەتىن بۇل ادام كىشكەنتاي كەزىنەن باستاپ-اق «بوگدە» زاتتاردى جەۋدى باستاعان كورىنەدى. تەمىر، اينەك، رەزەڭكە ت.ت اساپ-جۇتا بەرەتىن لوتيتونىڭ دەنساۋلىعىن زەرتتەگەن ماماندار باس شايقاسىپتى. اسقازانىن نەشە ءتۇرلى زاتتارعا تولتىرعان ول جەگەن «اسىنان» ەشقاشان جاپا شەگىپ كورمەپتى. 1978- جىلى مايكل جۇرتتى ەرەكشە تاڭعالدىرىپ، الىپ ۇشاقتى كەمىرۋىن باستايدى. ول باقىلاۋشىلاردىڭ قاداعالاۋىمەن ۇشاقتى ەكى جىلدىڭ ىشىندە جەپ تاۋىسىپتى.

مالايزيا ەلىنىڭ ازاماتتارى رادحاكريشنان ۆەليۋ دەگەن وتانداستارىن ۇلتتىق باتىر رەتىندە ماقتان تۇتادى. بۇل ادام 2007 - جىلدىڭ 30 - تامىزىندا مالايزيا ەلى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 50 جىلدىعىنا ەرەكشە سىي جاساعان ەكەن. ارنايى كوميسسيانىڭ قاتىسۋىمەن ۆەليۋ جالپى سالماعى 297 توننانى قۇراعان 6 پويىز ۆاگونىن تىسىمەن سۇيرەپ بەرىپتى. توسىن وقيعانىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەندەر ونىڭ الىپ سوستاۆتى 2،8 مەترگە دەيىن جىلجىتقانىن تىركەگەن ەكەن.

جاسى جەتپىستەن اسىپ كەتكەن تاعى ءبىر مالايزيالىق ليۆ توۋ لين دە بىرەگەي قابىلەتىنىڭ ارقاسىندا الەمگە تانىلعان. قاراپايىم شارۋانى ايداي الەمگە ايگىلى ەتكەن - ونىڭ جەلىم جاعىلعانداي دەنەسى ەكەن. نە زاتتى بولسا دا دەنەسىنە جابىستىرىپ الا الاتىن ليۆ توۋ لين بىردە بەلىنە جابىستىرىلعان تەمىر پلاستيناعا بايلانعان تەمىر ارقاننىڭ كومەگىمەن اۆتوكولىكتى بىرنەشە مەترگە سۇيرەپ كەتىپتى. اقساقالدىڭ بويىنداعى دارا قاسيەت ونىڭ ءۇش ۇلى مەن ەكى نەمەرەسىنە دە دارىعان ەكەن.

تايلاند ەلىنىڭ تاي نگوك دەگەن ازاماتى 11700 ۇيقىسىز ءتۇندى وتكىزىپ، ماماندار نازارىن وزىنە اۋدارتىپتى. ءبىراق ءبىر قىزىعى، ول ەشقاشان «ۇيقىم قاشتى» دەپ دارىگەرلەرگە شاعىم ايتپاپتى. ۇيقىسىز وتكەن ۇزاق جىلدار جاسى جەتپىسكە تاقاپ قالعان تايدىڭ دەنساۋلىعىنا كەرى اسەرىن تيگىزبەگەن. ول باياعىسىنشا جۇمىسىن ىستەپ، بالا-شاعاسىنىڭ ورتاسىندا تۇك بولماعانداي تىرلىك كەشىپ ءجۇر.

قازاق بىرەۋ وقىستان سەلت ەتە تۇسسە، «نە بولدى بىرەۋ ينە تىعىپ العانداي» دەپ جاتادى. وسى رەتتە تيم كريدلەەند دەگەن امەريكالىقتى ءسوز ەتپەكپىز. بۇل ازامات دەنەسىنىڭ كەز كەلگەن بولىگىنە ينە تىعىپ جاتسا دا سەلت ەتپەيدى. امەريكا قۇرلىعىن شوۋ-باعدارلاماسى ارقىلى ءتانتى ەتكەن تيمنىڭ قۇپياسىن اشپاق بولعان ماماندار ونىڭ شىنايى قاسيەت يەسى ەكەنىن مويىندادى. ەشقانداي كوز بوياۋشىلىققا جول بەرمەگەن اكتەر شىنىمەن دە ينەنىڭ دەنەسىن تەسكەنىنە شىداي الادى ەكەن. بىراق وسى ەرەكشە كاسىبىمەن اينالىساردان بۇرىن تيم ادام اناتومياسىمەن مۇقيات تانىسىپ الىپتى. ويتكەنى ول ادامنىڭ دەنەسىنەن وتەتىن قان جولدارىن زاقىمداپ الماۋ قاجەتتىگىن قاپەردە ۇستاعان.

كەۆين ريچاردسون دەگەن جىگىت اعاسى جان-جانۋارلاردىڭ ءتىلىن تۇسىنە بىلەتىندىگىمەن تىزىمگە ەنىپ وتىر. ارىستانمەن بىرگە تەمىر تورعا تۇنەپ شىعا الاتىن، قابىلان، جولبارىستارمەن بىرگە سەرۋەن قۇراتىن ول سەزىم تۇيسىگىنە يەك ارتاتىنىن ماقتانىشپەن ايتادى. تاعى اڭنىڭ دا ءتىلىن تابۋعا بولاتىنىن دالەلدەگەن كەۆين ريچاردسون قاۋىپتى كاسىبىن ءالى جالعاستىرىپ كەلەدى.

برازيليادا كلاۋديو پينتو دەگەن ەرەكشە ادام بار. ول كوزىن ءوز شاراسىنان 5 سانتيمەترگە (95 پايىزعا) دەيىن ادىرايتا الادى ەكەن. ميستەر پينتو جۋىق ارادا بۇل رەكوردىنا تۇزەتۋ ەنگىزىپ، ءجۇز پايىزدىق ناتيجەگە قول جەتكىزۋدى كوزدەپ وتىرعان كورىنەدى. دارىگەرلەر مەن ماماندار بۇعان دەيىن پينتوداي كوزىن ايرىقشا الايتقان ادامدى كورمەگەندەرىن ايتادى.

دايىنداعان قونىسباي ماتاي

دەرەككوزى: «ايقىن» گازەتى