قازاقتا مەديتسينا بولعان با؟

استانا. قازاقپارات - قازاقتا مەديتسينا بولعان با؟ بەلگىلى تراۆماتولوگ، مەديتسينا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ەرسىن ءجۇنىسوۆتىڭ باسىنان وتكەرگەن مىنا ءبىر وقيعادان الگى سۇراقتىڭ جاۋابى تابىلا كەتتى.

ەرسىن تۇرسىنحان ۇلى بىلاي اڭگىمەلەيدى:

2004 -جىلدىڭ شىلدە ايىندا ەمحانامىزعا انگليادان ارنايى كەلگەن پروفەسسور:

- سىزدەردىڭ اتا-بابالارىڭىزدا وزىندىك قالىپتاسقان مەديتسينا، شيپاگەرلىك بولعان با، جوق الدە، كەيىننەن ۇيرەندىڭىزدەر مە؟ - دەپ سۇراق قويدى.

وسى ساتتە بىزدە ىستەيتىن پروفەسسور ورىس ايەلى بىردەن:

- قازاقتاردا مەديتسينا بولعان ەمەس، كەيىننەن ورىستاردان ۇيرەنگەن، - دەپ قويىپ قالدى. مەن ورىس ايەلدىڭ ءسوزىن اياعىنا دەيىن سابىرمەن تىڭداپ بولدىم دا، اعىلشىن دارىگەرگە بىلاي دەدىم:

- سىزگە مىسال رەتىندە ەكى ماسەلەنى ايتايىن، سوسىن ءبىزدىڭ اتا-بابامىزدا مەديتسينا بولىپ-بولماعاندىعىن ءوزىڭىز شەشىڭىز.

- جاقسى.

- سىزدەردە اس قورىتۋعا قاجەتتى ماڭىزدى فەرمەنتتى بولەتىن بەزگە «Pancreas» دەيدى. بۇل «تاسباقانىڭ جوتاسىنداعى تاسى، ياعني، ساۋىتى» - دەگەندى بىلدىرەدى. ياعني سىزدەر بەزدىڭ سىرتقى ۇقساستىعىنا، ونىڭ تۇرىنە قاراپ وسىلاي اتاعانسىزدار. ال ورىستاردا «پودجەلۋدوچنايا جەلەزا» دەيدى. ولار دا اسقازاننىڭ استىندا ورنالاسقاندىعى ءۇشىن وسىلاي اتاعان. ەكەۋى دە كوزبەن كورگەنىنە قاراپ اتاۋ بەرگەن. ال ءبىزدىڭ اتا بابالارىمىز «ۇيقى بەزى» دەيدى. سەبەبى بۇل بەز جۇمىسىن توقتاتقان جاعدايدا، ادام كوماعا، ياعني ۇيقىعا كەتەدى. ەگەر اتا-بابالارىمىزدا مەديتسينا بولماعان بولسا، وندا اتالمىش بەزدىڭ كوماعا سەبەپ بولاتىنىن قايدان بىلگەن؟ - دەگەنىمدە، اعىلشىن پروفەسسورى ءۇنسىز باسىن شۇلعىدى.

- سوسىن گەن عىلىمى دامىعاننان كەيىن عانا عالىمدار ءتۇرلى اۋرۋلاردىڭ نەشە اتاعا دەيىن تۇقىم قۋالايتىندىعىن دالەلدەپ وتىر. ال ءبىزدىڭ اتا- بابالارىمىز جەتى اتاعا دەيىن قىز بەرىسىپ- الىسۋعا تىيىم سالعان جانە بۇل تىيىم ءالى كۇنگە دەيىن جالعاسىپ كەلە جاتىر. قازاقتار مەديتسينانى بىلمەگەن بولسا، ولار عىلىم ەندى عانا ءبىلىپ جاتقان اۋرۋدىڭ نەشە اتاعا دەيىن تۇقىم قۋالايتىندىعىن قالاي بىلگەن؟ - دەگەنىمدە، الگى پروفەسسوردىڭ كوزى شاراداي بولىپ:

- شىنىمەن دە سىزدەردە جەتى اتاعا دەيىن ۇيلەنۋگە بولماي ما؟ بۇل عاجاپ ەكەن. عاجاپ! مىنانداي حالىقتا «مەديتسينا بولمادى» دەۋگە استە بولمايدى»، - دەدى تاڭدانىسىن جاسىرا الماي. ال انا پروفەسسور ورىس ايەل: «ەرسين تۋرسىنحانوۆيچ، يا ەتي مومەنتى نە زنال»(ەرسىن تۇرسىنحان ۇلى، مەن بۇل ساتتەردى بىلمەدىم) - دەپ قايتا-قايتا كەشىرىم سۇرادى.

islam.kz