قىتايمەن ساۋدا جاساۋ وڭاي ما؟
ونىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ ەلگە كەلەتىن تاۋار تۇرلەرى 29 پۋنكتكە تولىقتى. كەدەن قىزمەتى بەرگەن تاۋار اينالىمى تۋراسىنداعى ساندار وسىنداي. الايدا قىتايلىق سەرىكتەستەرمەن جۇمىستا تاپ بولاتىن قيىندىقتار دا بار. قازاقستاندىق كاسىپكەر نۇرادىلدىڭ قىتاي زاڭگەرلەرىمەن مامىلەگە كەلە الماي جۇرگەنىنە 7 جىل بولدى. بيزنەس باستاعىسى كەلگەن جىگىت قىتاي كومپانياسىمەن كەلىسىم-شارت جاساعان. الايدا تاپسىرىس بەرگەن تاۋارى ۇشتى-كۇيلى جوق. تاقىرعا وتىردىم دەگەن بيزنەسمەن ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن ءتىپتى بەيجىڭنەن ءبىر-اق شىققان.
«كەلىسىم-شارت جاسالعان سوڭ تاۋار ءۇشىن قاراجات جىبەردىم. ءبىراق ەكىنشى تاراپتان جاۋاپ بولمادى. سوسىن ءبىز ساۋال سالدىق. جاۋاپ رەتىندە قىتاي تاراپى كەلىسىم- شارتتى ۇزارتۋدى سۇرادى. 2016 -جىلى مەن بەيجىڭگە باردىم. ولار ماعان تاۋاردى جىبەرۋ ءۇشىن ءبارى دايىن دەدى. ءبىراق تاعى دا تاۋار كەلگەن جوق. سودان 2018 -جىلى ءبىز اقشانى قايتارۋدى تالاپ ەتىپ، حات جىبەردىك. ول دا جاۋاپسىز قالدى. مەن كەلىسىمشارت تالاپتارىنا سايكەس، قازاقستانداعى تورەلىك سوتقا جۇگىندىم. ارتىنشا، قىتاي سوتىنا دا ارىزداندىم. بەيجىڭ زاڭگەرلەرى بۇل ماسەلەنى قاراۋعا المايتىندارىن مالىمدەدى. تەك قانا قازاقستانداعى سوتقا جۇگىنە الاسىز، دەپتى. سودان كەيىن مەن قىتاي زاڭناماسىن زەرتتەپ، ولاردىڭ بۇل تالابىن قابىل الماسقا امالىم جوق ەكەنىن ءتۇسىندىم»، دەيدى كاسىپكەر نۇرادىل.
قازاقستان مەن قىتاي - شەتەلدىك تورەلىك شەشىمدەردى تانۋ جانە ورىنداۋ تۋرالى نيۋ-يورك كونۆەنتسياسىنىڭ قاتىسۋشىلارى. دەمەك، مۇنداي ينستانتسيالارعا جۇگىنۋ ءۇشىن قۇجاتتاردى زاڭداستىرۋدىڭ قاجەتى جوق. الايدا، داۋ تۋىنداماس ءۇشىن انىق- قانىعى، ءتىپتى، مەكەمە اتى كەلىسىمشارتتا جازىلۋى ءتيىس. ال نۇرادىل تورەلىك شەشىمدى ايتاتىن ەكى مەكەمەنى جازىپ وتىر. بۇل پروتسەستى ودان سايىن قيىنداتقان. ال قىتايلىق زاڭگەرلەردىڭ جاۋابى - داۋدى شەشەتىن 3 مەكەمە بار.
«ءبىرىنشىسى مەملەكەتتىك سوت. ەكىنشىسى حالىقارالىق كوممەرتسيالىق اربيتراج. ءۇشىنشىسى - مەدياتسيا. ءبىراق قىتاي سوتىندا جۇرەتىن پروتسەسستەر ۇنەمى كۇردەلى دەۋگە بولادى. بۇكىل پروتسەسس ەكى ساتىعا بولىنەدى. ءبىرىنشىسى - اپەللياتسيالىق. ال ەكىنشىسى - قاداعالاۋ ينستانتسياسى. سوت پروتسەسى ءۇشىن بارلىق دالەلدەر زاڭداستىرۋدى تالاپ ەتەدى، سول سەبەپتى ول قيىن»، دەيدى قىتايلىق زاڭگەر جان جەنلي.
ساۋدا داۋلارىنا قاتىستى ىستەر، بەيجىڭ شەشىمىمەن، ازاماتتىق- قۇقىقتىق سالادا قارالادى. ياعني، كوممەرتسيالىق تاۋەكەلدەر بار ەكەنى ەسكەرىلەدى.
«قىتاي زاڭ قىزمەتتەرى تۇرعىسىنان جابىق ەل. ياعني ءسىزدىڭ مۇددەڭىزدى قىتاي سوتىندا تەك ليتسەنزياسى بار جەرگىلىكتى ادۆوكات قانا ىسكە اسىرا الادى. شەتەل زاڭگەرلەرى قىتاي ءتىلىن قانشا جاقسى مەڭگەرسە دە ىسكە كىرىسۋى مۇمكىن ەمەس. سونداي- اق زاڭگەرلەردىڭ حالىق سانىنا قاتىناسى وتە تومەن. ياعني، ولاردىڭ قىزمەتى وتە قىمبات»، دەيدى حالىقارالىق زاڭ فيرماسىنىڭ سەرىكتەسى گۇلنۇر نۇركەيەۆا.
قازاقستان مەن قىتاي اراسىندا 1993 -جىلى ازاماتتىق جانە قىلمىستىق ىستەر بويىنشا قۇقىقتىق كومەك كورسەتۋ تۋرالى شارتقا قول قويىلعان. كوممەرتسيالىق داۋلارعا تاپ بولعان ءبىزدىڭ كاسىپكەرلەر تەك وتاندىق سوتقا عانا جۇگىنە الادى. ولاردىڭ شەشىمى بەيجىڭدەگى ەلشىلىكتىڭ كونسۋلدىق بولىمىنە جىبەرىلەدى.
«قازاقستان رەسپۋبليكاسى سوتتارىنىڭ شەشىمدەرىن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا تانىتۋ ءۇشىن جەرگىلىكتى سوتقا جۇگىنۋ كەرەك. ستاتيستيكا بويىنشا، شەتەلدىك سوتتاردىڭ نەمەسە تورەلىكتەردىڭ شەشىمدەرى 85 پايىز جاعدايدا مويىندالعان. ناتيجە جامان ەمەس. الايدا، بۇل شەشىممەن سوتقا جۇگىنۋ ءۇشىن تاعى دا قىتايلىق ادۆوكات جالداۋعا ءماجبۇرسىز»، دەيدى حالىقارالىق زاڭ فيرماسىنىڭ سەرىكتەسى گۇلنۇر نۇركەيەۆا.
ال ونى ىزدەۋ پروتسەسىن جەڭىلدەتۋ ءۇشىن قازاقستان ەلشىلىگى زاڭ كومپانيالارى مەن ادۆوكاتتاردىڭ ءتىزىمىن جاساپتى. تاۋار بويىنشا داۋ ايىنا كەمى ەكى رەت كەلىپ تۇسەدى، دەيدى ماماندار.
«ادەتتە قىتاي سوتتارىندا وكىلدىك ەتۋ ءۇشىن قازاقستاندىق كاسىپكەردەن سەنىمحات قاجەت. ەكىنشىدەن، دالەلدەر شەتەلدەگى قىتاي كونسۋلدىعىندا نوتاريالدى كۋالاندىرۋ جانە زاڭداستىرىلۋ قاجەت. ەگەر وسى قۇجاتتاردىڭ بارلىعى بولسا، سوتقا جۇگىنۋگە بولادى»، دەيدى قىتايلىق زاڭگەر جان جەنلي.
سوت پروتسەسى 6 ايعا دەيىن سوزىلۋى مۇمكىن. ادۆوكاتتار سوندىقتان بارلىق دالەلدەردى مۇقيات ساقتاۋعا كەڭەس بەرەدى. الاياق كومپانياعا الدانىپ قالعان نۇرادىل ءوز ءىسىن سوڭىنا دەيىن اقىرى جەتكىزدى. تاباندى جىگىت ەلشىلىك كومەگىنە جۇگىنگەن. تاجىريبەلى بيزنەسمەن الدا كاسىپكەرلەر پالاتاسى بۇل پروتسەستى قاداعالاۋى ءتيىس دەيدى. ول قىتايداعى سەرىكتەستەر مەن قول قويىلعان كەلىسىمشارتتاردى تەكسەرۋگە كومەكتەسەتىن قۇرىلىم قۇرۋدى ۇسىندى.
24.kz
